Elektrik Alanlarında Yangından Korunum Düzenlemeleri

Yazı Dizisi-3

“ Neden Otomatik Söndürme Tercih Edilmelidir? , Sistemleri Otomatik Kılan Alternatif Algılama Teknikleri”

 

Gökhan Aktaş

Neden Otomatik Söndürme Tercih Edilmelidir?:

- En erken sürede müdahale ile hasarsız söndürme / kesintisiz müdahale
-İnsansız Mekanlarda algılama gerekliliği
-İnsanların olmadığı zamanlarda gelişebilecek yangınlar
-Hızlı gelişen yangınlarda insanların etkisiz veya yetersiz kalması
-Üretim sürecinde yangınının kimi zaman önlenemez oluşu,
-İşletmede personel performansına “güven” ve “süreklilik” problemleri,

Sistem Seçiminde “Kontrol” veya “Söndürme” Yeteneği bilinmelidir:

Sprinkler sulu söndürme sistemlerinde genel olarak yangında oluşan hasar dikkate alınmadan sadece yangının büyümemesi ve kontrol altına alınması amaçlanır.

Sistemler sadece yangını profesyonel müdahale olana kadar yangın kontrol eden “Fire Control Code ” veya yangını tamamen söndürmeyi amaçlayan “Suppression Mode” olarak tasarım aşamasında dikkate alınmalıdır.

Susisi sistemleri genellikle Kontrol amaçlı tasarlanırken gazlı söndürme sistemleri sızdırmazlık koşulları oluşması durumunda tamamen yangını söndüreceği kabul edilerek tasarlanır. Bu durumda itfaiyenin ulaşım süresi ve ilave elle müdahale olanakları da dikkate alınmalıdır.

Sistemleri “Otomatik” Kılan Alternatif Algılama Teknikleri:

ALGILAMA SİSTEMLERİNDE AMAÇ: En “ERKEN” seviyede “HATASIZ” Algılama ve Uyarı Yapmak ve gereğinde Söndürme ve Önleme Sistemlerini devreye girmesini sağlamak,

OLUŞABİLECEK HANDİKAPLAR : Aşırı Hassasiyet, Gecikme, Zamansız Devreye Girme, Yanlış Alarm ve Boşaltma işlemi, İnsan Tahliyesi süreci, Sisteme olan güven kaybı sonucu zafiyet, üretimin ve işlemlerin durması sonucu işgücü ve maddi hasar.

Yangında ortaya çıkan temel fenomenler;

Duman, Isı, Gaz, Alev ve bunların kombinasyonları
-Dolaylı olarak Basınç değişimi, Sıcaklık Değişimi, Akış Ölçerler

Çalışma Şekline göre detektör Tipleri ;

Elektronik, pnömatik, hidrolik, mekanik, kimyasal tip olarak sınıflandırabiliriz.

-Algılama Alanına göre

Noktasal Tip: genellikle tavana veya duvara monte edilen duman, ısı, alev, gaz veya bunların kombinasyonları olabilmektedir.

Duman dedektörleri yaygın olarak fotoelektrik tip olarak kullanılmaktadır. Geçmiş yıllarda yaygın kullanılan İyonizasyon tip dedektörlerin kullanımı Avrupa birliği ülkelerinde kalmamıştır. Havalandırma kanalları için kanal tipi olanlar vardır.

Isı dedektörleri sabit derecelerde ve sıcaklık artış özellikli olabilmektedir.

Alev dedektörleri IR (kızılötesi) veya UV (ultraviole) ve IR/UV kombinasyonlarında kamera gibi yönlendirilmiş oldukları bölgelerde alevi algılayabilmektedir.

-Hat boyunca, duman ve ısı dedektörleri; kablo şeklinde veya ışın tipi bir hat boyunca algılama yapan cihazlardır.
Kablo galerilerinde, kablo tavalarında aşırı sıcaklığı noktasal olarak gösterebilen Analog özellikli kablo tipi ısı detektörleri kullanılabilir.

-Kamera İle Görüntü Analizi ile Alev ve Duman algılaması;

Özel yazılımlar görüntüde duman ve alev durumunu tanımlayıp alarm verebilen sistemlerdir. Yüksek tavanlı mekanlar, açık ortamlar, özel makinaların korunması gibi amaçlarla tercih edilirler.

Kritik Türbin, Jeneratör vb korumasında tercih edilebilir.

- Boru ile çok noktadan AKTİF emiş yapılarak algılama yapan Hassas Hava Duman Algılama Örneklemeli Sistemler :
2009 yılında EN-54-20 standardında duman algılamasına sınıflandırılma getirilmiştir.

A Sınıfı Çok Yüksek Hassasiyetli : Yüksek hava hızının olduğu yerlerde erken uyarı
B sınıfı Yüksek hassasiyetli : Değerli malzemelerin korunacağı erken uyarı algılaması
C sınıfı Normal Hassasiyetli : Genel kullanım amaçlı
Optik duman detektörleri (EN-54-7 ) bu hassasiyet değeri 3 %/m değerindedir.

Şekil 1: Duman Oluşum Süreci ve algılama tekniği

 

Bir sonraki yazımızda “ Dedektör Tipi Sayısında ve Seçiminde Dikkate Alınacak En Önemli Kriterler, Otomatik Söndürmede İnsanlara Olan Riskin İrdelenmesi ” ile devam edeceğiz.