×

Elektrik Alanlarında Yangından Korunum Düzenlemeleri Yazı Dizisi-2

Y.D. 2
 

Elektrik Alanlarında Yangından Korunum Düzenlemeleri

Yazı Dizisi-2 

“ Susisi (Watermist),Aerosol Söndürücüler, Oksijen Azaltma Yöntemi ile korunum, Pre-action Sprinkler ”

 

Gökhan Aktaş
 


C : Susisi (Watermist ) :
 
Amaç Sprinkler sistemlerine alternatif olarak minimum su harcayarak hiç su hasarı oluşmadan etkin bir söndürme sistemi tesis edilmesidir.

NFPA 750 standartı ile tanımlanmıştır. Ürün bazında her üreticinin kendi geliştirdiği ve test ettiği kriterlere göre tasarım ve uygulama yapılmaktadır.

Gemilerde uygulamaları için IMO (The International Maritime Organisation) ve karada uygulamaları için Factory Mutual (FM 5560 standard) veya CEN Avrupa Standart Komitesi (the European Committee for Standardisation) olan CEN (CEN TS 14972 standard) esas alınmaktadır

Su damlacıkları ne kadar çok küçülürse su o oranda daha etkin söndürücü haline gelmektedir. Hem lokal uygulama olanağı olması hem de kapalı hacimde söndürme yeteneği avantaj sağlamaktadır.

Sprinkler sistemlerinde damlacık büyüklüğü 1000 mikron ve üzerindedir. Oysa susisi sistemlerinde ise aşağıdaki gibidir:

Sınıf 3 : 400-1000 mikron Sprinkler sistemlerine yakın uygulama alanı bulurken
Sınıf 2 : 200-400 mikron
Sınıf 1 : 200 mikron ve altı

Bu değerler oluşan damlacıkların %90 ve daha fazlası için geçerlidir.

Elektrik odalarında çok az su tüketimi ile su hasarı oluşmaması amaçlanmasından dolayı en çok tercih edilen Yüksek basınç ( 150-200 bar ) sistemlerdir. Azot silindirleri ile veya çoklu sayıda mekan koruması gerektiğinde pompalarla (150bar) elde edilir. Özel olarak dizayn edilmiş ve risk durumuna göre onaylanmış nozullarla su atomize edilerek ortama sis formunda boşaltılır.

Taze hava ihtiyacı, soğutma gereklilikleri vb nedenle gerekli sızdırmazlık sağlamanın olanaklı olmadığı Jeneratör odaları, Jeneratör kabinlerinde tercih edilir.

Trafo korumasında suyun temini veya drenaj problemi varsa klasik sprinkler sistemlerine göre yatırım maliyeti yüksek olmasına rağmen işletme kolaylıkları nedeniyle tercih edilebilir.

Bazı sistemlerde Azot Gazı ve Susisi Karışımı sistemler de azotun itici gücü yanında inertleme özelliğinden de yararlanılan hibrit çözümdür.

D : Aerosol Söndürücüler :

NFPA 2010 nolu standart ile kapalı alanlarda kullanım şekli belirlenmiştir. CEN-TR 15276- 1,2  Teknik Raporları vardır. Ancak genel kabul görmüş bir EN standardı henüz yoktur.

CEN/TR 15276-1:2009  Fixed firefighting systems - Condensed aerosol extinguishing systems - Part 1: Requirements and test methods for components

CEN/TR 15276-2:2009  Fixed firefighting systems - Condensed aerosol extinguishing systems - Part 2: Design, installation and maintenance

Katı halde bulunan madde tetiklenme sonucu kimyasal reaksiyona girerek 1-2 mikron büyüklüğündeki potasyum partiküller ortama salınır ve bu havada asılı kalan partiküller kimyasal olarak yangını söndürürler. Bu söndürücüler de kapalı bir hacim için söndürme yapabilir. Korunacak hacim için gerekli ve onaylanmış miktarda (gr/m3) söndürücü seçilmesi gereklidir. Sadece uygun IP sınıfında sızdırmaz olan panolarda kullanılabilir.

Reaksiyon sırasında cihaz çevresinde aşırı ısınma oluşabilir bu nedenle cihaz seçimi ve yerleşimi bir uzmanlık gerektirir.

Büyük alanlarda aynı anda birçok ünitenin devreye girmesi ile söndürme amaçlanabilir.

E: Aktif Yangın Önleme sistemleri / Oksijen Azaltma Yöntemi ile korunum

Ortamdaki oksijen seviyesinin ortamdaki yanıcı malzemeye göre de değişkenlik gösteren, sürekli olarak ortamı %15 O2 seviyesi altında ilave azot gazı takviyesiyle düşürülmesi ile yanma oluşacak koşullar ortadan kaldırılmış olur.
Aktif olarak sürekli “yanmaz atmosfer” oluşumu sağlanır. İnsanların sürekli bulunmadığı veya geçici sürelerde            ( 4 saat kadar kalma , ½ saat dinlenme ) ortamda kalabileceği, sızdırmazlık koşullarının yeterince sağlanacağı ortamlarda kullanılır. %17.2 Oksijen değeri üzerinde sınırlama olmadığı için sistemlerin bu değerlerde tutulması ve yangın durumunda ilave azot silindirleri boşaltılarak söndürme sistemi de amaçlanabilmektedir.

Söndürme sistemlerden en büyük farkı aktif cihazlar olan azot jeneratörleri için enerji ihtiyacı duyulmasıdır.
Maliyetin önemli olmadığı kritik olan mekanların, işletmelerin korunması için en üst düzey, en güvenli olan ancak en maliyetli sistemdir. Anlık data kaybına tahammül edilemeyecek olan “mission critical” kabul edilen server merkezleri veya enerji merkezlerinde tercih edilebilir.

F: Ön-uyarılı Yağmurlama (Pre-action Sprinkler) Sulu Söndürme Sistemleri

Sprinkler sulu söndürme sistemleri yangın durumunda obje koruması esas alınmaz. Amaç ilgili odada oluşan yangının su hasarına rağmen söndürülmesi veya kontrol altına alınması ve böylece binanın tamamını veya bir bölümünün hasar görmesine engel olunmasıdır. Sprinkler sistemleri binanın tamamını korumak veya profesyonel müdahale (itfaiye) gelene kadar yangını kontrol altında tutmak için tasarlanır. Suyun vereceği hasar öngörülmelidir.
Gerekli olan su basıncı genellikle 3-12 bar arasındadır.

Ön-uyarı sistemlerde algılama sistemi teyit etmeden sisteme su boşaltılması engellenir.

Baskın (deluge) sistemlerde Trafo koruma sistemleri aynı anda çok noktadan su boşaltılması ile yüzeyde soğutma etkisi amaçlanır. Amaç trafonun patlama veya hasar görecek sıcaklığa ulaşmadan soğutulması ve böylece oluşacak bir yangınında da söndürülmesidir.

Bir sonraki yazımızda “ Neden Otomatik Söndürme Tercih Edilmelidir? , Sistemleri Otomatik Kılan Alternatif Algılama Teknikleri ” ile devam edeceğiz.
Paylaş:
E-BÜLTEN KAYIT
Güncel makalelerimizden haberdar olmak için e-bültene kayıt olun!
Sosyal Medyada Bizi Takip Edin!
E-Bülten Kayıt