Kabloların Yangın Performansının Önemi ve Ürün Güvenliği
Yazı Dizisi-4
Düşük Duman Yoğunluğu
Zekeriya Şirin

3) Düşük Duman Yoğunluğu (Smoke Emission):

Plastik malzemelerin yanma sırasında açığa çıkardığı yüksek yoğunluktaki duman, boğulma ve zehirlenme risklerini arttırdığı gibi görüş mesafesini düşürmesi nedeni ile kaçış faaliyetlerini zorlaştırmaktadır.

Yanma sırasında kapalı alanlarda açığa çıkan duman

İstatistiklere göre yangın sırasında ölümlerin yaklaşık % 44’ü yanma veya sıcaklıktan değil, ortamdaki aşırı duman ve gaz nedeni ile boğulmalardan kaynaklanmaktadır.

Organik malzemelerin yanma sırasında açığa çıkan toksik gazlardan karbondioksit (CO2); boğucu özelliği sahip olup, ortamdaki oranı % 9’un üzerinde ise boğulmalara, %20’nin üzerinde ise ölümlere neden olmaktadır. Karbonmonoksit (CO) ise; son derece zehirli olmakla beraber kanı zehirler, hemoglobin ile birleşerek karboksihemoglobin oluşturur ve hücrelere O2 taşınması engellenir.
IEC 61034-1/2 test standardı, 1 metre boyundaki kablonun 3x3x3m (27m3) kübik kapalı test odasında %90 etanol, %4 methanol ve %6 saf su karışımı yakıt ile yanması ile açığa çıkan dumanın ışık geçirgenliğinin ölçümüne dayanır. Işık geçirgenliği minimum %60 olmalıdır. Diğer bir ifade ile odaya gönderilen her 100 birim ışığın en az 60 birimi odanın karşısına geçmelidir. Yüksek yoğunluklu duman ışık geçirgenliğini azalttığı için PVC gibi duman yoğunluğu yüksek malzemeler, LSOH (low smoke, zero halogen) türü malzemelere göre dezavantajlıdır.



Kablolarda kullanılan PVC’nin bileşiminde, yumuşatıcılar ve dolgu malzemeleri belli oranlarda karıştırılır. PVC, tüm bu karışım ve karbon-klor yapısı gereği oldukça yüksek duman emisyonuna sahiptir.

PVC bazlı malzemelerin aksine LSOH malzemeler, özel yapıları sayesinde yanma esnasında yanma ısısını düşürüp, oluşan dumanı absorbe ederek çok az duman çıkarırlar.

Aşağıda PVC-PE-LSOH malzemelerinin duman yoğunluk testindeki performansları karşılaştırılmıştır. PE ve PVC %60 sınırının altında kalırken LSOH % 60 sınırının üstünde testi geçmektedir.

PVC-PE-LSOH duman yoğunluğu karşılaştırılması

Kablolar sadece kullanılan malzemelere göre değil, boyutsal büyüklüklerine göre de duman yoğunluğunda düşük performans gösterebilirler. Özellikle yüksek kesitli ve büyük çaplı kablolar veya plastik malzeme oranı metalik malzeme oranına göre fazla olan kablolar duman yoğunluğu açısından risk oluşturmaktadır.

Bundan sonraki yazımızda “ Asit-Gaz Emisyonu ” anlatılacaktır.