Kabloların taşınması, depolanması, döşenmesi Yazı Dizisi-4

“ Kabloların taşınması, depolanması, döşenmesi “
Yazı Dizisi-4
Seher Sarıca, Ayhan Güngör, Ömer Eren

4. KABLOLARIN DÖŞENMESİ
Kablo Döşeme Hazırlığı
Güzergâhın hazırlanması
Çekme sırasında kablo güzergâhında herhangi bir engel, çıkıntı veya kir olmadan düzgün bir şekilde kablo döşenebilmesi için kablo güzergâhının hazırlanması ve kontrol edilmesi gerekir.
Eğer kablo kanalı kullanılıyorsa açık olup olmadıkları ve kablo kılıfının sıkışmasına veya çizilmesine neden olup olmayacakları kontrol edilmelidir. Çok uzun kablo kanalı kullanılması durumunda, kanalların bütünlüğünün, kanal birleşim yerlerinin hizalarının bozulup bozulmadığının ve kanalların açık olup olmadığının doğrulanması yalnızca özel kamera sistemleri kullanılarak kontrol edilebilir.

Makara ve kablonun hazırlanması

Eğer dış ortam sıcaklığı -5°C’nin altında ise kablo çekme işlemini ertelemelisiniz. Eğer kabloların döşenmesi gerekiyorsa, onların sağılmadan önce en az 24 saat boyunca +10°C üzerinde ılık bir yerde depolanması zorunludur. Sağma işlemi şok olmadan yavaş ve sabit hızda (20m/dakika civarında) 2 saat içerisinde gerçekleştirilmelidir.

Kabloyu makaradan çıkarmadan önce makara ve kablo kontrol edilmeli ve uygun önlemler yerine getirilmelidir.
Bu nedenle makara takozları (veya çıtaları veya kapama tahtaları) çıkarılırken kablo kılıfının kazara zarar görmemesi için dikkatli olunmalıdır. Kaldıraç veya kullanılan herhangi bir alet kablo ile temas etmemelidir. Örneğin; çıkarılan bir takoz diğer takozları yükseltmek için kullanılmamalıdır çünkü kabloyu taşıyan takozun ucu kılıfın zarar görmesine neden olabilir. (Bu takoz çıkarma yönteminin kılıfa zarar verdiği bildirilmiştir).
Ağır elektrik kablolarının ahşap makaralarının tasarımına mil deliğine ekstra dayanıklılık sağlayacak metal mil tertibatı da dahildir.
Kabloyu sağmadan önce yanak ve ölçülen mil deliği çapı bilgilerine başvurulmalıdır; böylelikle makara, uygun bir yükleme aleti ile birlikte doğru aks veya mil kullanılarak düzgün bir şekilde pozisyonlanabilir. “Uygun aks” 10 mm ‘den daha fazla fark olmayacak şekilde tercihen 5 mm mil deliği çapı anlamına gelmektedir. Şaftların çapları arasında daha büyük farkların olması mil deliğini ve çelik manşona zarar verebilir.

Ayrıca kablonun makaradan açık ve düzgün bir şekilde boşalıp boşalmadığının da kontrol edilmesi gerekir.

Kılıf malzemeler sıcak hava koşullarından (30°C civarı veya daha üstü; bu da gerçek kablo yüzeyi sıcaklığının ortam sıcaklığından daha yüksek olacağı anlamına gelmektedir) veya üzerine sarıldıkları makaranın geriliminden etkilenen bazı kabloların katmanlar ve kablo dönüşleri arasında bir miktar yapışma sergileme eğiliminde olabilecekleri tespit edilmiştir. Bu yapışma yeterince güçlü olursa kablonun sağılmaya karşı direnmesine neden olabilir ve döşeme işlemini engelleyebilir. Düzgün bir çekme ve döşeme sağlamak için yapılması gereken şey dönüşlerin elle veya bir ekipmanla çekilmesidir.

Makara ve makara freninin dönüşü
Kablo makaradan çekilirken okun (makara yanağının üzerinde boyanmış) makaranın dönme yönünün tersi yönde olması gerektiği göz önünde bulundurulmalıdır. Bu, öngörülen bir uygulamadır.

Makaranın gereksiz yere dönmesini önleyecek bir fren veya başka bir yöntem kullanılması gerekir. Frenin olmaması makaranın fazladan dönmesi ve makaradan istenenden daha fazla miktarda kablonun çekilip açılması ile sonuçlanacaktır. Bu, yakındaki operatörler için güvenlik riski oluşturur ve kabloya beklenmedik şekilde zarar gelebilir.

Amaç, makaranın yalnızca kablonun istendiği takdirde çekildiği sırada dönmesini sağlamaktır. Ekstra frenleme gerekli değildir ve kabloya zarar verebilir veya çekme işlemini gereksiz yere zorlaştırabilir veya kabloda çok fazla gerilme yaratabilir.

İletken tiplerine göre çekme mukavemeti aşağıda gösterildiği şekilde olmalıdır:
• Bakır iletken kesitleri için 5 daN/mm²
• Alüminyum iletken kesitleri için 3 daN/mm²
Sağma sırasında makaranın dönme hızı ve kablo çekme hızı eşit olmalı ve 20 metre/dakika’yı aşmamalıdır.
.

Kablo kepleri ve çekme gözleri
Kablo uçları kablo kepleri veya çekme gözleri ile korunacaktır. Daha uzun kablolar için (800 m üzerinde) veya daha büyük iletkenler için (630 mm2 üzerinde) Nexans kablo ana iletkenine sabitlenen çekme gözlerinin kullanılmasını önermektedir. Uzun ve ağır kabloların çekme çoraplarıyla çekilmesi kablonun veya kılıfın zarar görmesine neden olabilir.

Kablo kepleri ve çekme gözleri kablo ucuna nem girmesini engeller ve döşeme işleminden önce kablo uçlarına erişirken önce kablo kepinin ve çekme gözünün durumunun kontrol edilmesi gerekir.
Döşeme işlemi sırasında kabloya nem veya su girişini önlemek için döşeme işleminden önce kablo kepinde bulunan hasar, delik veya çatlaklar belirlenmeli ve kablo kepi değiştirilmelidir.
Döşeme işlemi sırasında kabloya nem veya su girişini önlemek için döşeme işleminden önce ısıyla büzüşen manşonda bulunan hasar, delik veya çatlaklar belirlenmeli ve ısıyla büzüşen manşon değiştirilmelidir.
Döşeme işlemi sırasında kablo kepi veya contası kırılmış ise onarılabilmesi veya düzeltici önlemler alınabilmesi için kablo kepleri ve çekme gözleri döşeme işleminden sonra da kontrol edilmelidir.
Kablo ucu kısa bir süreliğine (3 saat) dahi bağlanmadan kalacaksa döşeme sonrasında uçların kontrol edilmesi ve kapatılması önemlidir. Açıkta kalacak veya gömülecek olan uçlar su girişi riskine karşı kapatılmalıdır.
Ahşap makaraların sıkılığının muhafaza edilmesi
Ahşap makaralar uzun mesafelere veya depolama sırasında defalarca taşınabilmektedir ve bu da kablo makarasını sıkı ve işlevsel tutan cıvataların gevşemesine neden olabilmektedir. Bu nedenle, cıvata veya somunların kontrol edilmesi ve her gevşediklerinde sıkılması gerekir.
Bu özellikle döşeme işlemi için makara hareket ettirilmeden önce cıvataların sıkılmasının gerekli olabileceği durumlarda eskimiş bir ahşap makara için geçerli olup kablo çekildikçe makaranın birkaç tur döndürülmesinden sonra cıvataların yeniden sıkılması gerekebilir. Bu, hem makaranın bir yanından diğer yanına geçen cıvatalar (yanaktan yanağa) hem de çelik mil plakasını tutan cıvatalar için geçerlidir.

Daha fazla açıklamak gerekirse, makara hareket ettirilmeden veya taşınmadan önce normal olarak önerilen cıvata sıkıştırmasının etkinliği, bu ahşaplar durgun bir pozisyonda taşındığından ve eskidiğinden makaranın ahşabının göreli konumlanmasına bağlıdır. Kablo döşeme sırasında kablo makarası döndürüldüğünde, makaranın içinde hareket eden kablonun ağırlığı, cıvataların uyguladığı sıkıştırmanın azaldığı göreli konumlara hareket edecek olan bazı ahşapların yerlerini değiştirir. Bu, cıvataların gevşemesine ve yeniden sıkılmaya ihtiyaç duyulmasına neden olacaktır.
Ayrıca, çekme sırasında duraklamalarda cıvataların üzerindeki somunların yeniden kontrol edilmesi önerilir ve herhangi bir gevşeme belirtisi yeniden sıkılmanın gerekliliğini işaret eder.
Gevşek makara vidalarının bir etkisi de döşeme işlemi sırasında kablo üzerindeki gerilimin, kablo ucunun makara üzerindeki diğer kablo dönüşleri arasında veya kablo ile makara yanağı arasında zorlanacak şekilde çekilebilmesi için yeterli olabileceğidir. Gömülü kabloyu dışarı çıkarmaya çalışmak zorlaşabilir ve kablo hasar görebilir.
Eğilip bükülen makara yanaklarının ve makara ahşaplarının çivilerinin de aynen cıvatalarda olduğu gibi gevşeyebileceğini ve gevşeyen çivilerin düzeltilmesinin daha zor olduğunu göz önünde bulundurun. Bu nedenle bu gevşeyen çivilerin kabloya zarar verme ihtimalinin belirlenmesi ve azaltılması için kablonun açılması sırasında ihtiyatlı olunması gerekecektir.
Yanaktaki gevşek çiviler dış yüzeyden sıkıca çekilebilir ve yanağa karşı perçinlenebilir/bükülebilir; böylelikle makaranın içinden çıkmayacaklardır.

Bundan sonraki yazımızda “ Kablo Kıvrılması veya Kablo Burulması, Kablo Döşenmesi Azami Çekme Gerilimi, Asgari Bükülme Yarıçapı , Yatak Yanağı Basıncı “ anlatılacaktır.

Önceki Yazı Sonraki Yazı

Paylaş: