Jeneratör Odalarında Yangın Koruması Bölüm-3

Jeneratör Odalarında Yangın Koruması
Bölüm-3

Avni Turcihan

• Yakıt boyutlandırma, depolama ve bakım

Günlük Yakıt Tankı : Bina içerisine veya jeneratör şasesine monte edilmiş motorun çalışmasını sağlayacak yakıtı temin için kullanılan yakıt tankıdır. (3.3.6.1)

Muhafazalı Yakıt Tankı : Diğer teçhizattan ayrlmış, ayrı bir odaya yerleştirilmiş yakıt tankıdır. (3.3.6.2)

Jeneratöre Entegre Yakıt Tankı : Jeneratör paketleyicisi tarafından motor üzerine veya şase içine monte edilmiş yakıt tankıdır. (3.3.6.3)

Ana Depolama Tankı : Motora yada günlük yakıt tankına yakıt sağlamak için kullanılan ayrı bir ana tanktır. (3.3.6.4)

Jeneratör odasına yada çatısına veya yetkili makam tarafından onaylandığı şekilde kapasitesi maksimum 2498 litre olan yakıt tankına izin verilmelidir. (7.9.5)

2498 litre kapasiteli ve altındaki listelenmiş jeneratör şasesine entegre yakıt tankları, eğim vermeden veya uzaktan su tutmaya gerek kalmadan dışarıya veya içeriye monte edilmelerine izin verilmelidir. (7.9.12)

Muhtemelen NFPA uyumluluğunu sağlamanın önündeki en büyük engel, Sınıfınız için ihtiyaç duyduğunuz yakıt miktarını depolamak ve muhafaza etmek ya da sisteminizin yakıt ikmali yapmadan tam nominal çıkışında çalışabilmesi için gereken süreyi (saat cinsinden) almaktır (4.2).

A (küçük sismik risk) ile F (çok yüksek risk) arasında değişen Sismik Tasarım Kategorinizi (SDC) belirlemek için hazırlanmış tablolardan öğrenmeniz, yoksa bölgenizdeki toprağı test etmeniz gerekecektir. Bu, meslek kategorinizle birlikte, Tablo 4.1 (a) 'ya göre gerekli sınıfı belirlemenize yardımcı olacaktır.

Table 4.1(a) ACİL DURUM JENERATÖRÜ'nün Sınıflandırılması
Class	Minimum Time
Class 0.083	0.083 hr (5 min)
Class 0.25	0.25 hr (15 min)
Class 2	2 hr
Class 6	6 hr
Class 48	48 hr
Class X Other time,	in hours, as required
	by the application, code, or user

Sismik riski daha yüksek olan alanlar daha yüksek Sınıf ACİL DURUM JENERATÖRÜ gerektirecektir. Örneğin, bir arızanın (herhangi bir afet sonucu oluşan) yakınında yaşıyorsanız, ACİL DURUM JENERATÖRÜ'nüzü tam nominal çıkışında (jeneratörün etiketindeki kW değeri) 96 saat boyunca çalışması için yeterli yakıt gerektirdiği şeklinde yorumlanmış olan Sınıf X olarak dizayn edebilirsiniz.

Ayrıca, yakıt deponuzun, Sınıfınıza göre gereken yakıtın yüzde 133'ünü taşıyacak boyutta olması gerekir (5.5.3). Daha büyük sistemler için, yakıt depolama büyük bir zorluk teşkil etmektedir. Diyelim ki ACİL DURUM JENERATÖRÜ'nüzü 96 saat boyunca çalıştırmak için 18.000 galon yakıta ihtiyacınız var, çünkü Class X ACİL DURUM JENERATÖR SİSTEMİ kurulumunuz var. Yüzde 133 kuralına göre, sitede yaklaşık 24.000 galon depolamanız gerekir.

Uyum sağlamak için yakıt depolarınızı dikkatlice boyutlandırmanız ve düzenli yakıt bakımı yapmanız gerekecektir (7.9). Ayrıca, yakıt tedarikçisinin dağıtım lojistiğini de göz önünde bulundurmalısınız - eğer daha fazla yakıt almak için biraz zaman alacağınız kırsal bir bölgedeyseniz, tankınızı daha da büyütmeyi düşünebilirsiniz.

Bu standart ve geçerli tüm kodlara uygun bir yakıt depolama ve bakım planına sahip olmak için, maliyet engellemeden, gen seti üreticinizle yakın çalışmalısınız.

ACİL DURUM JENERATÖR SİSTEMİ kurulumu tasarlamanın kes ve yapıştır yöntemi yoktur. ACİL DURUM JENERATÖR SİSTEMİ kurulumunuzun geçerli tüm standartlar ve kodlarla uyumlu olmasını sağlamak için NFPA 110'u dikkatlice okuyun ve AHJ ile görüşün. Jeneratör üreticiniz - NFPA 110'daki hükümlere aşina iseniz - uyumluluk yolculuğunuz boyunca dayanmanız gereken mükemmel bir kaynaktır.

CFPA E Guideline No 34:2015 F Madde: 5 ve 7
Yakıt depoları, her jeneratör için ayrı olacak şekilde çelikten kaynaklı yapılmalı ve her depoya bir yakıt seviye göstergesi takılmalıdır.

Yakıt depoları, jeneratörün yakıt pompasının seviyesinin üzerinde konumlandırılmalıdır, ancak doğrudan motorun üzerinde olmamalıdır.

Yakıt besleme borusu, yakıt deposunun tabanından en az 20 mm yukarıda olmalı ve tankın tabanına en az 20 mm çapında bir tahliye vanası takılmalıdır.

Tank ve jeneratör arasındaki tüm borular tamamen metal konstrüksiyona sahip olmalı, eklemler lehimlenmek yerine sarı sert kaynak ile birleştirilmelidir.

Yakıt besleme borusundaki valfler, tanka bitişik olarak konumlandırılmalı, bir göstergeye sahip olmalı ve açık konumda kilitlenmelidir.

Yakıt tanklarına, yakıt buharını binanın dışına serbest bırakmak için tasarlanmış bir havalandırma manşonu takılmalıdır.

Tüm test ve bakım işlemleri yetkili bir kişi tarafından yapılmalıdır.

Her jeneratör için en az iki kullanım kılavuzu tutulmalıdır, bir kopya ekipmanla ve diğeri başka bir yerde güvenli bir yerde bulunmalıdır.

Kılavuz şunları içermelidir:

Sistemin çalışmasının ayrıntılı açıklaması,
Şematik kablo şeması,
Fonksiyon bloğu şeması,
Akü özellikleri, kurulum, bakım ve kablo şeması,
Rutin bakım talimatları,
Parça numaraları ve kaynakları ile sarf yedek parça tedarik listesi,
Rutin sorun giderme prosedürleri.

Tüm özel aletler, test ekipmanları ve yedek parçalar jeneratör odasında güvenli bir şekilde saklanmalıdır.
Tüm jeneratör ekipmanlarıı üreticinin talimatlarına göre test edilmeli, servisi ve bakımı yapılmalıdır.
Jeneratörler üç ayda bir yüklü olmak üzere haftalık olarak test edilmeli ve jeneratör her seferinde en az beş dakika çalıştırılarak uygun kayıtlar tutulmalıdır.

Jeneratör ekipmanın muayenesi ve servisi aşağıdakileri içermelidir:

Yakıt seviyelerinin kontrolü,
Akü elektrolit seviyelerinin ve sızdırmaz olmayan hücrelerin durumlarının kontrolü,
Tüm gösterge lambalarının, sayaçların ve kontrol fonksiyonlarının doğruluğunun kontrol edilmesi,
Yük değerlerinin spesifikasyonlar içerisinde olduğunun kontrol edilmesi

Jeneratör odasındaki bir kayıt defterinde servis, bakım, parça değişimi ve yetersiz muayene bulgularının yazılı bir kaydı tutulmalıdır. Bu kayıt defteri aynı zamanda kim tarafından ve ne zaman yapıldığını gösteren düzeltici önlemleri de kaydetmelidir.

İster servis ister bakım olsun, jeneratörün tam yükte çalışabilmesini temin etmek için yakıt seviyesi eksikse tamamlanmalıdır.

• Koruma

ACİL DURUM JENERATÖRÜ ekipmanının bulunduğu oda, ACİL DURUM JENERATÖRÜ ile doğrudan ilgili olmayan diğer amaçlar için kullanılmamalıdır. Rutin bakım ve onarım için parça, araç ve el kitaplarının ACİL DURUM JENERATÖRÜ odasında depolanmasına izin verilecektir.

Yangın söndürme sistemlerinin ACİL DURUM JENERATÖRÜ ekipman odalarına veya ayrı binalara monte edilmesi durumunda, aşağıdaki sistemler kullanılmayacaktır:

(1) karbon dioksit veya halon sistemleri, yanma havası yapının dışından alınmadığı sürece
(2) Otomatik bir kuru kimyasal sistem, jeneratör üreticileri kuru kimyasal sistemin acil durum jeneratör sistemine zarar vermeyeceğini, çalışmasını engellemeyeceğini veya çıktılarını azaltmayacağını onaylamadıkça

Yangın dedektörleri ile donatılmış ACİL DURUM JENERATÖRÜ odalarında yada ayrı binalarda, kurulum NFPA 72, Ulusal Yangın Alarm Koduna uygun olacaktır.

• NFPA 110 jeneratör testi: Acil durum güç sisteminiz için kurulum kabul işlemi

ACİL DURUM JENERATÖR SİSTEMİ'niz kurulum sırasında uyumlu olarak kabul edilmez - tüm acil durum yüklerini (7.13.1) bir dizi yerinde kurulum kabul testi ve iki saatlik bir yükleme testi (7.13.4.3) aracılığıyla gerçekleştirme işlevini ve yeteneğini kanıtlamanız gerekir. NFPA 110 jeneratör testinden önce AHJ'ye bildirmeniz gerekir, böylece sürece tanık olurlar (7.13.3).

Kurulum kabul testi normal güç kaynağından ACİL DURUM JENERATÖR SİSTEMİ' ne bir yük aktarılmasıyla başlar. “Yeni ve boş binalar” da, tesisinizin birincil gücünü sağlayan devre kesicileri açmak birincil güç kaynağınızın arızasını tetiklemek anlamına gelir (7.13.4.1.1). “İşletme altındaki çalışmakta olan bir binada”, bunun yerine simüle edilmiş bir elektrik kesintisi ile test etmeniz gerekecektir (7.13.4.1.2). Bu, ACİL DURUM JENERATÖR SİSTEMİ'nizin soğuk başlangıç koşullarında (çalışmaya başlamadan önce boşta beklerken) nasıl başladığını, gerçek bir acil durumda nasıl başlayacağını benzer şekilde test eder. Soğuk çalıştırma testinin tam bir referansı için, NFPA 110 7.13.4.1.4'e bakınız.

Simüle edilmiş bir elektrik kesintisi ile test etmek, ACİL DURUM JENERATÖR SİSTEMİ'nizin tüm acil durum yüklerini uygulamanızın gerektirdiği süre içinde alabildiğini doğrular - Seviye 1, yüklerin acil durum sistemine 10 saniye içinde aktarılmasını gerektirir. Transfer ekipmanını simüle edilmiş arıza anında test etmenin yanı sıra, test aynı zamanda ACİL DURUM JENERATÖR SİSTEMİ'nizin birincil güç kaynağına kabul edilebilir zaman sınırları içinde başarıyla geri dönebildiğini de doğrulayacaktır.

Simüle edilmiş elektrik kesintisi testinden sonra, kurulum kabul testinin bir sonraki bölümüne (iki saatlik yük testi) başlamadan önce jeneratörünüzün en az beş dakika soğumasına izin verilmelidir.

İki saatlik tam yük testinin amacı, ACİL DURUM JENERATÖR SİSTEMİ'nizdeki her ACİL DURUM JENERATÖRÜ'nün tam nominal çıktısını kullanabilmesini sağlamaktır. Ayrıca jeneratör üreticinizin ekipmanınızın garantisini onaylamasını sağlar. Daha büyüklerinde, çoklu ACİL DURUM JENERATÖR SİSTEMLERİ’ nde, her jeneratör için iki saatlik yük testini ayrı ayrı yapmanız gerekir (7.13.4.3.3).

İki saatlik testin hangi adımlarla yapıldığını aşağıda görebilirsiniz:

1. Yüzde 30 nominal kW çıkışında 30 dakika
2. Yüzde 50 nominal kW çıkışında 30 dakika
3. Yüzde 100 nominal çıktıda 1 saat

Kurulumunuzun son kabulü, NFPA 110 7.13'te belirtildiği şekilde test yapılmasını gerektirir. Jeneratör üreticinizin yardımının yanı sıra, ACİL DURUM JENERATÖR SİSTEMİ kurulumunuzu test edecek ve her ikisinin de NFPA kurallarına uyduğundan ve AHJ'niz için kabul edilebilir olduğundan emin olacaksınız. Testleri geçtikten sonra, ekipmanınız AHJ'niz tarafından ACİL DURUM JENERATÖR SİSTEMİ olarak kullanılmak üzere garanti altına alınacak ve devreye alınacaktır.

CFPA E Guideline No 34:2015 F Madde: 12
• Elektrik Yangınlarında Uygulanacak Eylemler
Elektrik çarpması tehlikesi nedeniyle elektrik kabloları veya ekipmanı içeren bir yangınla savaşmak için su asla kullanılmamalıdır. Her durumda, yanan malzemeleri söndürmek için herhangi bir eylem yapmadan önce güç kaynağı devredışı bırakılmalıdır.

Elektrikli ekipmanlardan veya kablolardan duman çıkması durumunda, devre kesicileri kullanarak devreyi ayırmak sorunu çözmeye hizmet edebilir.

Elektrikli ekipman içeren sürekli yangınlarla savaş, en iyi karbondioksit veya kuru toz söndürücülerle yapılır. Yanan malzemelerin kapalı bir panel veya aydınlatma ünitesinin içinde olduğu durumlarda, karbondioksit en etkili yangın söndürme maddesi olabilir, çünkü yangının merkezine daha kolay ulaşabilir.

Sadece güç kaynağı devre dışı bırakıldığında, yanan kağıtları ve yangının yayılabileceği benzer malzemeleri söndürmek için herhangi bir girişimde bulunulmalıdır. Karbon dioksit ve kuru toz söndürücüler gerekli soğutma etkisine sahip olmadığından alternatif söndürücüler gerekli olacaktır. Kullanımları ayrıca yanan kağıtları havaya uçurabilir ve böylece alevlerin yayılmasına sebep olabilir.

Güç kaynağı devre dışı bırakıldığında, sprey köpük söndürücüler kullanılabilir, çünkü bunlar yanlışlıkla elektrikli ekipman veya enerjili kalan devrelerde kullanılırsa ek operatör güvenliği sağlamak üzere tasarlanmıştır.

Elektrik transformatörleri gibi yüksek gerilimli ekipmanlarda portatif yangın söndürücüler kullanılmamaya çalışılmalıdır.

Yukarıdaki açıklamalar ışığında yangın riskini azaltmak için özetlemek gerekirse aşağıdaki hususları vurgulamak yerinde olacaktır.

Jeneratör ekipmanı ve yer seçiminin doğru yapılması,
Jeneratör odası tasarımının doğru ve imalatçı tavsiyelerine uygun yapılması,
Jeneratör kurulumunun doğru ve imalatçı tavsiyelerine uygun yapılması,
Kurulum sonrası gerekli kontrollerin, muayenelerin ve testlerin uzman personel gözetiminde gerçekleştirilmesi ve sistemin kullanılmasına uzman personel tarafından onay verilmesi,
Yangına sebebiyet verebilecek her türlü yakıt, yağ ve kimyevi kaçakların sürekli kontrol edilmesi ve varsa giderilmesinin sağlanması (Bunun için jeneratör ve ekipman bakımlarının zamanında ve yetkili uzman personeller tarafından yapılması zaruridir),
Jeneratör odasının olabildiğince tozdan ve kirden temizlenmesi (herhangi bir yağ,yakıt kaçağının toz ile birleşimi yangın riskini arttırıcı etki oluşturmaktadır),
Kablo veya busbar kesitlerinin çekilecek güce uygun ve kablo döşeme ve azaltma faktörleri dikkate alınarak seçilmesi,
Bağlantı ve ek yerlerinin sürekli kontrol edilmesi ve gevşek bağlantıların gerekli tork ile sıkılması,
Akü kapasitelerinin uygun seçilmesi ve bağlantılarının sürekli kontrol edilmesi,
Bağlantı klemenslerinin ve baraların çekilecek akıma uygun malzeme ve büyüklükte seçilmesi,
Güç kablolarının jeneratöre bağlantısında mutlaka gerekli esneklik verilerek imalatçı tavsiyelerine uygun şekilde bağlantılarının yapılması,
Kablo çekim güzergahları olabildiğince sıcak yüzeylerden ve ısı kaynaklarından uzak tutulmalı,
İmalatçı tavsiyelerine ve ilgili standart/mevzuata uygun havalandırmaların mutlaka sağlanması,
Acil durum jeneratörleri için havalandırmanın mutlaka dış ortamdan direk yapılması, kanallar ile yapılacaksa en az bir saat (CFPA E’ ye göre) – iki saat (NFPA110’ a göre) yangına dayanıklı malzemeden yapılmış olması,
Havalandırmanın olabildiğince en kısa yoldan sağlanması,
Jeneratör odasında gerekli uyarı ve ikaz levhalarının mutlaka uygun yerlere tesisi,
Jeneratör ve işletmesiyle ilgili bilgi ve dökümanların kolay ulaşılabilir bir yerde mutlaka bulundurulması,
Jeneratör odasına giriş ve tehlikeli durumlarda kaçış için yangına dayanıklı ve panik kollu giriş/çıkış kapısının tesisi,
Yangın durumunda jeneratörün oda dışından durdurulabilmesini sağlayacak acil durdurma tertibatının tesisi,
Jeneratör odasındaki yangın dedektörlerinden merkezi yangın uyarı sistemine bilgi transferi,
Uygun kapasitede ve uygun maddelerden yangın söndürme sisteminin hazır bulundurulması,
Seçilecek yangın söndürme malzemesine uygun olarak havalandırma menfezlerinde gerekli tedbirlerin alınması,
Yangın söndürme sistemlerinde son dönemlerde NFPA ve CFPA E’ de bahsedilmemesine rağmen watermist ve aerosol söndürme sistemleri öne çıkmaktadır. Burada önemli olan söndürme maddelerinin çevreye zarar vermemesi, iletken olmaması, aşındırıcı olmaması ve enerjili ekipmanlarda kullanması güvenli olmasıdır.