Elektrik Tesisat Tasarımlarında Proje Kavramları

Elektrik Tesisat Tasarımlarında Proje Kavramları

Ön Proje, Kesin Proje, Uygulama Projesi( Shop Dwg.) , Son Durum Projesi ( Yapıldı/As-Built)

Elektrik Tesisat Tasarımcısı , Yüklenici Hangi Projeleri Yapar..?

Sabri Günaydın Mehmet Mazmanoğlu

EMO İstanbul şubemizde Mart 2002 tarihinde Elektrik İç Tesisleri Proje Hazırlama Yönetmeliği çalışmalarına başlanarak, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı'na 2002 Eylül ayında gönderilen "Elektrik İç Tesisleri Proje Hazırlama Yönetmeliği" taslağı, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı'nca yapılan bazı değişikliklerle ancak 3 Aralık 2003 tarih ve 25305 sayılı Resmi Gazete' de yayınlanarak yürürlüğe girmiştir.

Bu yönetmeliğin Bakanlığımız tarafından yayınlanarak yürürlüğe girmesi ile elektrik sektörümüzde bu konudaki çok önemli bir boşluk kapatılmış ve elektrik tesisatlarının projelendirmesinin Avrupa’daki (CENELEC/IEC)standartlarına göre yapılması sağlanmıştır.

Bu Yönetmeliğin amacı, Elektrik İç Tesisleri Yönetmeliği kapsamında yapılması gereken elektrik tesisat projelerinin hazırlanmasına dair usul ve esasları düzenlemektir.

Bu Yönetmelik, Elektrik İç Tesisleri Yönetmeliği kapsamındaki kuvvet, aydınlatma, reaktif güç kompanzasyonu tesisleri , haberleşme, yangın ihbar ve algılama , güvenlik ve benzeri sistemlerinin teknik gereksinimlere uygun yapılabilmesi için hazırlanması gereken elektrik tesisatı proje hizmetlerini kapsar.

Yönetmelikteki proje kavramları yukarıdaki gibi açık ve net olup , bu kavramlar dünyanın her yerinde de benzerdir.

Ancak yapı sektörümüzde üzülerek belirtmek isteriz ki yanlış, hatalı uygulamalar olabilmekte ve kavram karmaşası yaşanmaktadır.

Projeci, müteahhit (yüklenici) kapsamındaki tasarımlar aşağıdaki gibidir.

Elektrik Tesisat Tasarımcısı( Projeci) proje hizmeti aşamaları

Etüt-öneri raporu:

Projelendirilecek yapının veya tesisin işletme fonksiyonlarını sağlayacak sistemler seçilere ayrıntılı bir şekilde anlatılacaktır. Projelendirilecek sistemlerle ilgili alternatif çözümler, enerjinin nereden ne şekilde sağlanacağı belirtilerek yapılabilirlik ve ekonomiklik açısından etüt edilecektir.

Ön Proje:

Tesisin hangi gereçlerle ve nasıl yapılacağını gösteren açıklama, şema, plan ve resimlerle, bunların düzenlenmesine dayanak olan hesap ve raporlardan oluşan projedir.

Kesin proje:

Elektrik tesislerinin ön projede belirlenen sistemlere uygun nitelikte nasıl yapılacağını detaylı olarak tarif eden açıklama, çizimler, teknik özellikler, hesaplar ve teknik şartnameler ile tamamlayıcı dokümanlardan oluşur, Kesin projeler belirli bir markaya tutulacaktır.

Kesin proje ve ekindeki şartnameler, dokümanlar ihaleye esas olan projelerdir.

Elektrik Tesisat Yüklenicisi ( Müteahhit ) proje hizmeti aşamaları

Uygulama projesi ( Shop Dwg., Yapım Çizimleri ve Hesapları ) :

Tesisin yapımına başlanmadan önce, onaylanmış kesin projesine göre, imalatçı firmaların seçilen cihazlarının tip ve ölçüleri kullanılarak elektrik işleri yüklenicisi tarafından hazırlanacak projedir.

Uygulama Projesi ( Shop Dwg) olarak elektrik işleri yüklenicisi tarafından yapılacak hizmetler aşağıdaki gibi olacaktır.

Kesin proje aşamasında, seçimine karar verilen cihaz ve malzemelerin boyut, tip ve teknik değerlerinde işin gereği sonucu (işverenden veya diğer bağlı disiplinlerden kaynaklanan) ortaya çıkan değişiklikler,

Tipi, boyutu, teknik değerleri kesinleşmiş olan cihazlara göre kesin projede verilemeyen hesap, yerleşim, detay..vb.

Tablo imalat resimleri

Tablo görünüşleri,

Tablo üç faz şemaları,

Tablo tek hat şemaları,

Bağlantı ucu (klemens) ve kablo bağlantı şemaları,

Akım yolu şemaları,

Tablo ısınma hesapları,

Seçilen cihazların yatay ve düşey deprem kuvvetlerine göre tahkiki, uygulamada bu doğrultuda cihaz seçimleri ve montaj önlemlerinin alınması

Son Durum Projesi(As-built, yapıldı projesi)

Uygulama aşamasında, varsa yapılan değişikliklerin işlendiği elektrik işleri yüklenicisi tarafından hazırlanacak, tesisin geçici kabule esas son (gerçek) durumunu gösteren, imalat ve montajı tamamlanarak işletmeye alınma aşamasına gelmiş olan ve elektrik tesislerinin tamamlanmış durumunu gösteren projedir. Bu proje uygulama projesi (yapım çizimleri ve hesapları) esas alınarak hazırlanacaktır. Projelendirilen tesislerle ilgili işletme ve bakım kitapçıkları bu projelerin ekidir. Bu proje elektrik işleri yüklenicisi tarafından hazırlanacaktır.

Projelendirilen tesiste %20’lik alan veya güç değişimi olması durumunda tadilat projesi, kesin projeyi hazırlayanlar tarafından yapılır. Proje müellifinin yazılı oluru olmadan tadilat yapılamaz.

Rapor ve projeleri hazırlayanlar, bunların amaca, ilgili yönetmeliklere, standartlara, tebliğlere ve tekniğe uygun olup olmamasından, rapor ve projelere esas alınan bilgilerin doğruluğundan sorumludurlar. Projenin onay yetkilisi tarafından onaylanması proje müellifini sorumluluktan kurtarmaz.

Elektrik Tesisat Proje Sektöründe projelerde tasarım aşamasında çok önemli, büyük boyutlu değişiklikler genel olarak tasarım aşamalarında yapılmaktadır. Bu değişikliklerin bedellerinin de projecilere ödenmemesi için bazı işverenlerin hatalı bir şekilde davranabildiği gözlemlenmektedir. Unutulmamalıdır ki tasarım hizmetlerinde talep edilen bedeller bilgi birikimi, tecrübe ve emeğin karşılığıdır. Bu nedenle değişiklik bedelleri ana sözleşme de açık ve net olarak belirlenmelidir.

Elektrik Tesisat Yüklenicilerimiz ( Müteahhitler) tarafından yapılması gereken/yapılan uygulama proje(Shop dwg.) , son durum (as-built) proje hizmetlerinin de işverenle yapılan sözleşmelerde kesinlikle parasal karşılığı olmalı, uygulama da uygulama/son durum projeleri için gerekli tasarım ekipleri yüklenici tarafından istihdam edilmelidir.

Yapı sektörümüzde tasarım ve uygulama da güncel yönetmelikler ve standartlar doğrultusunda işveren, projeci ve müteahhitlerin üzerine düşeni yapmasını diliyoruz.