×

Elektrik Mühendisliği Penceresinden Enerji Verimliliği Yazı Dizisi-4

y-d-4


 Elektrik Mühendisliği Penceresinden


Enerji Verimliliği


Yazı Dizisi-4


Güç Faktörü Düzeltimi , Trafolar


Cihan Karamık


y-d-4-r-1


Güç faktörü düzeltimi (kompanzasyon) bizim için bir verimlilik aracı olmakla birlikte aslında ülkemizdeki mevzuat gereği belirli koşullar sağlanmadığı durumda cezai karşılığı olan bir uygulama. Dolayısıyla buna pasif enerji verimliliği uygulaması diyebiliriz. Kompanzasyon sisteminin merkezi, bölgesel ya da yerinde olması sağlanacak verimlilik oranını etkileyecektir. Burada teknik – ekonomik optimizasyon göz önünde bulundurulmalıdır. Yerinde yapılan kompanzasyon tüm hatlardaki reaktif akımı yok edecek ve böylelikle hem hat kayıpları düşecek hem de tasarım aşamasında daha düşük kesitli iletkenler, düşük anma değerli devre kesiciler anlamında bazı kazanımlar sağlayacaktır. Ancak bunun maliyeti daha yüksektir ve yapılabilmesi için teknik bazı gereklilikler vardır.



Diğer yandan tesislerimizde kullandığımız hız kontrol cihazları, elektronik balastlar ve benzeri birçok cihaz harmonik üretir ve şebekeyi kirletir. Harmoniklerin oluşturduğu etki bazen o kadar olumsuz olur ki, devre kesiciler istenmeyen anahtarlamalar yapar, güç faktörü düzeltimi için kullandığımız kondansatörler aşırı ısınır ve ömürleri kısalır. Hatlardaki kayıplar da ayrıca düşünülmelidir. Tüm bu nedenlerle harmonik filtreleme konusu da bir pasif enerji verimliliği uygulaması olarak çalışılmalıdır. Filtrelemedeki seçimimiz de ayrıca önemlidir. Pasif filtre, aktif filtre ya da hibrid filtre uygulamaları detaylıca çalışılmalıdır.


y-d-4-r-2


Trafolar işletmelerde kullanılan ana güç kaynağı olarak önemli bir rol oynarlar. Ancak bunların seçiminde de önemli yanlışlar yapılmakta  ve dolayısıyla verimsizlik  ortaya çıkmaktadır.Trafolar da motorlar gibi genelde aşırı ölçülendirilmektedir. Bu yüzden birçok işletmede karşılaşılan trafoların %50 nin altında yüklendiği görülmektedir. Trafonun doğru seçimi için  4 parametre üzerinde  dikkatle çalışılmalıdır.Birincisi eş zamanlılık katsayısı. Yani trafonun besleyeceği tüm yüklerin eş zamanlı olarak çalışmayacağı kabulü üzerinden belirlenen bir azaltıcı katsayı. Bu katsayı için ilgili tesisat standardı tarafından önerilen ve panolardaki çıkış sayısına göre tanımlanan bazı tavsiye edilmiş değerler vardır. İkinci parametre maksimum yüklenme katsayısı. Bu da özellikle motor tarzı işletme araçlarının maksimum yükte kullanılmayacağı öngörüsünden hareketle belirlenen bir azaltıcı katsayı. Üçüncüsü ise gelecek dönem ihtiyaçları. Tasarımı yapan mühendis tüm bu etkenleri ve ihtiyaçları doğru analiz etmeli ve bunlarla örtüşen bir gücü belirlemelidir.


Dördüncü parametre düşük kayıplı enerji verimli trafolar kullanmaktır.



y-d-4-r-3-2



Tasarım aşamasında pano yerleşimleri yapılırken ve iletken güzergâhları belirlenirken de biz mühendislere önemli bir görev düşüyor. Oluşturulacak ağırlık merkezi hem ilk yatırım maliyetini etkileyecek hem de tesisat yaşadıkça hat kayıpları ve dolayısıyla enerji tüketimine direkt etki edecektir. Özellikle mimarlarla yaşanan yer anlaşmazlığı bu kanıtlarla yeniden masaya yatırılmalı ve özellikle yatırımcı ve kullanıcı bu tartışmaların içerisinde yer almalıdır.
Paylaş:
E-BÜLTEN KAYIT
Güncel makalelerimizden haberdar olmak için e-bültene kayıt olun!
Sosyal Medyada Bizi Takip Edin!
E-Bülten Kayıt