Bir Tablonun Anlattıkları
Bölüm-27

Meryem'e Müjde- Thomas More'un Yargılanması ve İdamı


 Hazırlayan ve Derleyen: Erdemir Toykan

 
Sn. Erdemir Toykan tarafından hazırlanan ve derlenen;  dünya klasikleri arasında yer alan tabloları sizlere tanıtmaya devam. Sn. Erdemir Toykan’a bu değerli çalışması için çok teşekkür ederiz.

Meryem’e Müjde
Francesco del Cossa 1470-1472
 

Gamaldegalerie, Dresden

Bu metini  Yakın Bakış Resim Okumaları (Daniel Arasse,Metis yayınları) kitabından alıntı yaptım. Ayrıca bu kitapta farklı şeyler bulabilirsiniz.

Konusu, İsa’nın doğumunun melek Cebrail aracılığı ile Meryem’e müjdelenmesi. Meryem’in görkemli sarayında, Müjde’nin ilk verildiği anda bir salyangoz gözlerini ileri doğru dikmiş. Biraz çaba gösterirsek, arkasında bıraktığı sümüksü izi görebileceğiz. Ressam onu ıskalamayacağımız şekilde gözümüze sokmuş. O salyangozun orada ne işi var? Bu tabloda düşünülecek çok şey var.
 

Salyangoza ayrılan yerin anlamının perspektifin kuruluşundan ayrılamaz olduğunu düşünüyorum. Yapıt gerçek bir perspektif gösterisi. Melek Meryem’i yanlamasına, derinleşen bir perspektifle resmeder. Ön planda solda dizlerinin üstüne çöken Cebrail neredeyse sırttan görülürken, ortada duran  Meryem’in yüzünün dörtte üçü görülür.

Kaçış çizgileri doğal olarak merkezde toplanıyor, ama görkemli sütuna öyle bir dayanıyorlar ki uzam bir yandan Meryem’in hemen yakındaki odasına, öteki yandan da sarayların uzaklarda yitip gittiği kente açılıyor. Melekle Meryem’in yanlamasına, derinleşen bir perspektifte resmeder.

Perspektif, Descartes tarafından ussallaştırılacak ve Kant tarafından biçimselleştirilecektir.
 

Salyangoz/meleğin sütunun üstündeki eksenin bakışlarımı gökyüzüne çeviriyorum. Baba Tanrı’nın görünüşünün, bulutuyla birlikte salyangozundaki benzediği görülüyor. Üstelik boyutları da hemen hemen aynı. 
 
İsa’nın bizleri kurtarmak için, neden Tanrı onca zaman bekledi. Neden bir salyangoz gibi hareket etti. Neden o kadar yavaş davrandı. Neden bir salyangoz gibi hareket etti.  Dolayısıyla, salyangoz Meryem’e müjde bağlamında Tanrı’nın öyle hızlı bir biçimde insan bedeninde ortaya çıkmasından önce sergilediği yavaşlığı anımsatacak kusursuz bir araç olabilirdi.

Cebrail’in ayağıyla karşılaştırıldığında, münasebetsiz karınbacaklı sekiz ya da dokuz santimetre yüksekliğinde, yaklaşık yirmi santimetre uzunluğunda gözüküyor. Çok ama çok büyük. 

Acaba salyangoz tablonun üstüne mi çizilmiş? İçine değil. Ressam Cosa bu tür ayrıntıları ayrıntılayan ne ilk ressamdır ne de tek. Örneğin, Carlo Crivelli’ni çizdiği, Londra Ulusal Galeri’de sergilenen Meryem’e Müjde’nin tablonun  kenarında elmayla salatalık (veya kabak) vardır. Metrropolitan Sanat Müzesinde Crivelli’nin Çocuk İsa’yla Meryem adlı tablonun üstüne kocaman bir sineğin konduğunu sanırsınız. Sineği kovalamak istersiniz.

Crivelli


Leanardo Da Vinci

Not: Tablolar Vikipedi özgür ansiklopedisinden alınmıştır (Tablolar Meryem’e Müjde adı altında).

Thomas More'un Yargılanması ve İdamı
Antoine Caron 1591 
 

1516 - Thomas More "Utopia" eserini yayınlıyor. Birçok dile çevriliyor

1518- İngiltere Kralı 8. Henry, sarayda görev almak istemeyen More'yi ısrarla çağırıyor ve özel danışmanı yapıyor.
1521- More, Şövalye yani "Sir" unvanı alıyor.

1532- 8. Henry, Anne Boleyn ile evlenmek için Katherina'dan boşanmak istiyor. Papa, evliliği bozmaya yanaşınca, Kral Papayı hiçe sayıp Katolik topluluktan ayrılıyor, kendisini İngiliz Kilisesinin başı ilan ediyor.
 

1534- 8. Henry, ünlü kişilerin çıkardığı yasaya boğun eğeceklerine istiyor. More kabul etmeyince bir bahaneyle tutuklanıp Londra Kulesi'ne gönderiliyor. (Bir söylentiye göre Kral, gizlice Londra Kulesi'ne gelip onu kandırmak için elinden geleni yapmış, More ise bu andı içmenin vicdanına aykırı olduğunu açıklamış)

1535- 1 Temmuz da More'un yargılanması yapılıyor. Pişman olup düşüncesini değiştirirse bağışlanacağı bildiriliyor. More'un sözü " Suç, düşüncesini başkalarına yaymak ile olur. Oysa ben sustum sadece. Böyle sustum diye hiçbir yasa beni adalete göre, haklı olarak cezalandıramaz."

1535- 6 Temmuz sabahı More kafası kesilerek idam ediliyor. Ölümü iç rahatlığı ile, hatta garip bir sevinçle karşılıyor. "Kellesi uçmakla insanın başına felaket gelmez" dediğini çağdaşı tarihçileri yazıyor. İdama şölene gider gibi, özene bezene giyinerek gidiyor ve cellada bir altın hediye ediyor. İdam sehpasının sarsıldığını görünce yanındakilere alay ederek "Rica ederim, siz beni sağ salim şuraya çıkarın hele, inerken durumu nasıl olsa idare ederim" diyor. Gözlerini celladını bağlamasına razı olmayarak bu işi kendi yapmış. Son sözü bile bir şaka olmuş: Başını kütüğün üstüne koyduğu zaman sakalını dikkatle bir yana çekmiş: "Ne de olsa sakalım vatana ihanet etmedi, o da idam edilmesin" demiş.

Not: Bazı filozofların  okunması gereken  Utopik eserleri :

 Thomas More                      Utopia
 Francis   Bacon                    Atlantis
 Tommaso Campanella       Güneş Ülkesi

Okunması gereken Distopik kitaplar

(Distopik: Zorba ve baskıcı bir yönetim altında, temel hak ve özgürlükleri kısıtlanmış ya da tamamen elinden alınmış toplumlara verilen isim.

Yaşanan küresel ya da ulusal bir felaket sonrasında insanların genelinde umudun ve yaşama isteğinin kalmadığı karanlık gelecek). Ütopya kelimesinin zıt anlamlısı olan disyopya’dan türetilmiştir.

1. Demir Ökçe - Jack London
2. Biz - Yevgeni Zamyatin
3. Dava - Franz Kafka
4. Cesur Yeni Dünya - Aldous Huxley
5. Swastika Geceleri - Katharine Burdakin
6. 1984 - George Orwell
7. Otomatik Piyano - Kurt Vonnegut Jr
8. Fahrenheit 451 - Ray Bradburry
9. Hayatta Kalma Güncesi - Doris Lessing
10. Otomatik Portakal - Anthony Burgess
11. Beni Asla Bırakma - Kazuo Ishiguro
12. Açlık Oyunları / Ateşi Yakalamak / Alaycı Kuş - Suzanne Collins
13. Uyandığında - Hillary Jordan