Bir Tablonun Anlattıkları
Bölüm-21
 

Hazırlayan ve Derleyen: Erdemir Toykan

Yüzyılımızın başında Cezanne, alanı yeni bir şekilde, açıyla değil kendiliğinden bir bütünlükle, alan biçiminin anlık kavrayışıyla gördü ve çizdi. Alanın ölçüleri yerine alanda olmayı çizdi. Tuvallerindeki kayalara, ağaçlara, ve dağlara bakınca, kendimizi ‘’bu dağ bu ağacın arkasında’’ derken bulmalıyız, onun yerine yakın ve uzağı, geçmişi ve şimdiyi, bilinci ve bilinç dışını dünyayla ilişkimizin anlık bütünlüğüyle kapsadığı için mitsel olan anlık bütün tarafında kavranırız. Bu tabloya bakarken, gerçekten de dağın aslında yirmi mil ötede olmasına karşın, fırça darbeleriyle dağı ağacın üzerine yerleştirdiğinde fark ettiğimizde şaşırırız. Biçimler, toplansınlar diye bölmelendirilmemiş parçalar değil, bizi kavrayan bir varlıktır. Aynısı, Cezanne’nin portreleri içinde geçerlidir, kişi bize bir alnı, iki kulağı ve bir burnu olan bir surat olarak değil, bir varlık olarak sunulmuştur. Bize insanoğlu hakkında gerçekçilikten daha fazla gerçeklik sunar. Önemli olan, tablo bize bir şey söyleyecekse resme katılımımızı gerektirdiğidir.

Cezanne’de bu yeni boşluklar ve taşlar ve ağaçlar ve yüzler dünyasını görürüz. Bize eski mekanik dünyanın gittiğini, boşluklarla dolu yeni bir dünya görmemiz ve orada yaşamamız gerektiğini söyler. Bu onu görünürde sıradan, masa üzerindeki elma ve şeftalilerinde açıktır. Ancak ağaç resimlerinde net ve güzeldir. Günümüzde iradenin aldığı yeni biçimi gösterir. Resim mitseldir, gerçekçi ve kuralcı değildir; geçmiş, şimdi ve gelecek, bilinçli veya bilinçdışı, zaman tüm ulamları ona dahildir. Onun dışında kalırsam resmi göremem bile, sadece ona katılırsam benimle iletişim kurar. Cezanne’ı kayalarını doğru bir icra olarak gözlemleyerek değil, o kayalara yalnızca bedenim ve hislerim ve dünya algılarım sayesinde benimle konuşan biçim olarak bakarsam görebilirim. Yaşamın yapıları üzerine kurulu olduğu temel biçimler evreninde kendimi ona vermeliyim. Bu resimlerin bilincime sunduğu sorunlar bunlardır.

Cezanne’nin eserleri, Bacon’dan beri modern insanın doğayla ilişkisini niteleyen ve bizi felaketin eşiğine sürükleyen ’’böl ve yönet’’ parçalayışının zıddıydı. Cezanne’da dünyayı anlık, kendiliğinden bir bütünlük olarak isteyip sevebileceğimiz ve bu şekilde istemek ve sevmek zorunda olduğumuz gerektiği ifadesi vardır. Cezanne’da yüzleşmemiz gereken yeni durumlarda bize gerekecek aşk ve irade için yeterli olan yeni mit ve simge dili vardır. (Ref: Aşk ve İrade -Rollo May)  Empresyonizm ile kübizm arasında köprü oluşturmuştur.
 

Natürmort Tablosu

Meyveler ve Natürmort





Kayalar ve Çamlar 


Kart Oyuncuları



Mont Geroul’da Sokak

La Montagne Sainte-Victoire (Sainte-Victoire Dağı) (1904)