Veri Merkezlerinde Anahtar/Temel Performans Göstergeleri Teknik Kılavuzu
Bölüm-1 

       Celal Ünalp  
 

Sayısal dönüşümle birlikte  her geçen gün kaydedilecek, işlenecek, saklanacak ve iletilecek veri miktarındaki artışlar, yeni  veri yollarına  ve  yeni veri merkezlerine gereksinimler artarak devam etmektedir.  Bu da BT altyapılarında ve dolayısıyla enerji ve kaynak tüketiminde aynı oranlarda bir artışa neden olmaktadır. Bu noktada sayısal dönüşüm, özellikle daha dijital ve çevresel açıdan sürdürülebilir bir ekonomiyi hedefleyen Avrupa Yeşil Anlaşması başta olmak üzere, küresel standart ve politika yapıcılar arasında, çevresel etkileri konusunda endişeleri artırmaktadır. Bu iki başlı (dijital ve yeşil) geçişi sağlamak için, BT değer zincirlerinde enerji verimliliğini ve döngüsel ekonomi uygulamalarını geliştiren politikalarla gerekli önlemlerinin uygulamaya geçirilmesi önemli bir hedef halini almıştır.

Güncel ve Önemli Bir Düzenleme

Avrupa Parlamentosu ve Konseyi'nin Temmuz 2021 tarihli ve 52021PC0558 sayılı enerji verimliliğine ilişkin YÖNERGESİ aşağıdaki konuların yeniden düzenlenmesi için öneriler getirmiştir :

•        Enerji Verimliliği Direktifinin önerilen yeniden düzenlemesi, AB'de faaliyet gösteren veri merkezleri için yeni ve katı raporlama gereklilikleri ortaya koymaktadır. Teklifin 2022'nin sonuna kadar yasalaşması beklenmektedir.

•        Avrupa Birliği'ndeki 3,6 terajoule (Tj)/yılın (1.000 megawatt-saat, MWh) üzerinde enerji kullanan tüm kuruluşların dört yıllık enerji denetimleri gerçekleştirmesi ve 18 Tj/yılın (5,000 MWh) üzerinde olanların ise sertifikalı bir enerji yönetim sistemi uygulaması yapması gerekecektir.

•        100 kilowatt'ın üzerinde BT güç talebi olan herhangi bir veri merkezinin operatörlerinin, enerji tüketimi, kapasite ve kullanım, yenilenebilir enerji kullanımı, depolama ve ağ trafiği, su kullanımı ve diğer kritik veriler dahil olmak üzere enerji performansı ayrıntılarını yıllık olarak bildirmeleri gerekecektir.

•        Tamamlandığında, bu yasal yeniden düzenlemenin AB dışında kabul görmesi veya kopyalanması ve kesinlikle yansımalarının olması olasıdır.

Bu makalemiz, özellikle bulut bilişim veri merkezlerine ve ayrıca elektronik iletişim hizmetleri ve ağlarına odaklanarak politika yapıcıları, uluslararası standartlarla tanımlanmış Veri Merkezi Anahtar Performans Göstergeleri hakkında bilgilendirmeyi amaçlamaktadır.
 

Veri merkezi ve BT operatörleri, dijital altyapılarının çevresel etkisini azaltmak ve müşteri, yatırımcı, düzenleyici ve diğer paydaş gereksinimleri ve beklentilerini ele almak için yedeklilik ve dayanım yanında kapsamlı bir sürdürülebilirlik stratejisine ihtiyaç duyarlar.

Bazı kuruluşlar tarafından yayımlanan ve yöneticilere kılavuz niteliğindeki “sayısal altyapılarda sürdürülebilirlik stratejileri” raporunda aşağıdaki hususlara dikkat çekilmektedir.

•        Sürdürülebilirlik gereksinimleri, önümüzdeki on yılda giderek daha fazla zorunlu ve hassas hale gelecek.

•        Gönüllü ve zorunlu gereklilikler, sürdürülebilirlik planlamasının temelini oluşturacaktır. Ancak operatörler, iş ve pazar gerekliliklerini karşılamak için bunun ötesine geçmelidir.

•        En kritik sürdürülebilirlik metriği, tüketilen enerji birimi başına yapılan işin miktarını belirler. İzlenen diğer tüm metrikler, maksimizasyonu desteklemelidir.

•        Bir sürdürülebilirlik stratejisi, kuruluşun operasyonel ve finansal planlarına entegre edilmeli ve hem tesisler hem de BT işlevleri tarafından sahiplenilmelidir.

•        Başarı, sonuç sağlamaya yönelik çapraz işlevli bir odaklanmayı gerektirir.

Bir dijital altyapı sürdürülebilirlik stratejisinin ana unsurları, taktik saha ölçümleridir ve bunların ortaya koyduğu bazı süreçlerin, zorlukların, ölçütlerin ve sonuçların ayrıntıları, başarımnın ipuçlarını vermektedir. Bu yaklaşımda topyekün bir çevresel sürdürülebilirlik stratejisi planı veya çerçevesi yerine, veri merkezi veya önemli dijital altyapısı olan herhangi bir kuruluş için nasıl KPI oluşturulacağına dair bir kılavuz daha iyi bir başlangıç olacaktır.

Bir sürdürülebilirlik stratejisinin orta ve uzun vadelerde başarılı olması için, diğer iş birimlerinin hedefleriyle ve zorunluluklarıyla eşit öneme sahip olması beklenir. İlgili tüm personel, birim, kurum ve kuruluşlar arasındaki iş birliği kritik öneme sahiptir.

Anahtar/Temel Performans Göstergelerine Genel Bakış

Günümüzün dijital toplumunda veri merkezi büyümesi ve özellikle güç tüketimi kaçınılmaz bir sonuçtur ve bu büyüme, en katı enerji verimliliği stratejilerine rağmen artan güç tüketimini talep edecektir. Bu da kaynakların etkin kullanımını (enerji dahil ancak bununla sınırlı olmamak üzere) ve CO2 emisyonlarının azaltılmasını kapsayan temel performans göstergelerine duyulan ihtiyacı zorunlu kılmaktadır.

KPI esas olarak Key Performance Indicator (Anahtar/Temel Performans Göstergesi) sözcüklerinin kısaltılmasıdır. En genel tanımıyla da sistematik olarak belirlenmiş, ölçülebilir hedef anlamına gelmektedir. Mevcut durum ve hedeflenen durum arasındaki farkı gösterir. Bu sayede ne yapılması ya da ne yapılmaması gerektiği konusunda yardımcı olur.

Veri merkezlerinin optimum kaynak etkinliğini sağlamak ve bir iyileştirme yol haritası geliştirilmek için tüketilen kaynakları ölçmeye ve raporlamaya yarayan bir dizi etkin KPI'ya ihtiyaç vardır. KPI’larla ilgili belki de en kritik nokta KPI’ların nasıl belirleneceğidir. Yanlış belirlenen hedefler hem altyapı hem tesis hem de yatırımlar için faydadan çok zarara sebep olabilir.

Bu noktada KPI’ları uluslararası standartlardan sağlamak, geliştirilmiş kaynak kullanım etkinliği ile operasyonel altyapıların sağlanmasını hızlandırıp, yatırımlarını en üst düzeye çıkarmaya yardımcı olurken veri merkezlerinin operasyonel bakış açısıyla karşılaştırmasının yapılmasını kolaylaştırmayı amaçlamaktadır.

ISO/IEC 30134 standartlar serisi, veri merkezi KPI'lar için rehberlik ve hesaplama metodolojilerini içerir ve bunlar EN50600-4-X serisi olarak Avrupa Normlarına kopyalanmıştır. EN 50600-4-X belgeleri, sırasıyla bir veri merkezinin kaynak kullanım verimliliğini ve etkinliğini değerlendirmek ve iyileştirmek için kullanılan temel performans göstergeleri (KPI'lar) için gereksinimleri tanımlar, önerileri belirtir ve genel bir bakış sağlar.

Veri merkezlerinin türü, boyutu, amacı ve coğrafi konumunun değişken doğası nedeniyle ve standartlarda tanımlanan ortak hedefleri karşılayan, kaynak kullanım etkinliği veya verimliliği için evrensel olarak geçerli tek bir KPI tanımlamak mümkün değildir. Sonuç olarak, standartlar serisi, her biri kaynak kullanım etkinliği veya verimliliğinin farklı ve ilgili yönlerini ölçmek ve raporlamak için kullanılabilecek bir dizi KPI belirtir.

KPI'ların ortak amacı, aşağıdaki örneklerde yer alan kaynakların etkin veya verimli kullanımıdır :

•        Enerji ve diğer kaynak (örneğin su) tüketiminin en aza indirilmesi;

•        Veri merkezi içindeki BT yükünün (veri işleme, depolama ve taşıma) görev etkinliği, en düşük enerji tüketimi ile BT çıktısını en üst düzeye çıkarma;

•        Mümkünse atık ısı şeklindeki enerjinin yeniden kullanımı;

•        Hem veri merkezinde hem de veri merkezi dışında üretilen yenilenebilir enerji kullanımı.

Standartlar serisinin KPI'ları, kaynak kullanımı etkinliğine veya verimlilik önlemlerine yapılan yatırımı anlamlı kılmak ve daha fazla iyileştirme planlamak için her bir ayrı tesisin her bir alandaki ilerlemeyi ölçmesine ve izlemesine izin verecek şekilde tasarlanmıştır.

Standartlar serisi :

•        Veri merkezi yöneticileri, tesis yöneticileri, BT yöneticileri ve ana yükleniciler tarafından kullanılması ve bunlar arasındaki iş birliği için tasarlanmıştır.
•        Herhangi bir KPI için sınır veya hedef belirtmez ve özel olarak belirtilmediği sürece, veri merkezi kaynak kullanımı etkinliği veya verimliliği için tek tek KPI'ların birleştirilmiş veya genel bir KPI'da herhangi bir şekilde toplanmasını açıklamaz veya ima etmez.
•        BT ve ağ telekomünikasyon donanımı , yazılım ve yapılandırma ile  ilgili konularının seçimini ele almaz.


Temel Performans Göstergeleri için Genel Gereklilikler

Bir KPI'ın standartlar serisine dahil edilmeye aday olabilmesi için aşağıdakileri sağlaması gereklidir :
1) Her tür veri merkezine uygulanabilir;
2) Teknolojik açıdan tarafsız;
3) Coğrafi olarak tarafsız.
 

Ölçek : Veri merkezleri, ölçek (yani en büyük tasarım hizmeti uygulamaları) açısından büyük farklılıklar gösterir.

KPI'lar tüm veri merkezi ölçekleri için geçerli olacaktır.

Evreler : Veri merkezleri genellikle birinci günde "sıfırdan" tam kullanıma geçmez. En büyük tasarım yüküne doğru hareket eden ilk günden itibaren artan güç taleplerine sahip olma eğilimindedir ve herhangi bir noktada stratejik değişiklikler olabilir (daha verimli BT donanımının satın alınması gibi). Bu durumda, yük bir kez daha en büyük tasarım yüküne doğru büyümeye başlamadan azalabilir.

KPI'lar, operasyonel bir altyapının tüm "evrim durumları" için geçerli olacaktır.

Formülasyon : Her KPI, açık ve net matematiksel terimlerle tanımlanmalıdır.

Sınırlar : Her KPI, herhangi bir ölçüm veya hesaplamaya dahil edilecek veri merkezi altyapısının unsurlarını ve sisteme ait arayüzlerdeki kaynakların davranışlarını tanımlayacaktır.

Raporlama : Her KPI, KPI'ın belirlenmesiyle ilgili kaynaklar için raporlama gerekliliklerini tanımlayacaktır.
Terimler : Her KPI, uygulamasıyla ilgili tüm terimleri açıkça tanımlayacaktır.

Ölçüm Noktaları : Her KPI, açık bir şekilde ölçülebilen parametrelere dayanacaktır. Her KPI için ölçüm noktaları tanımlara dahil edilecektir.

Ölçüm İşlemleri : Aşağıdaki işlemler izlenecektir:

a) Her bir KPI, belirli bir süre boyunca değerlendirilecektir;

b) KPI'ın değerlendirilmesiyle ilgili tüm parametreler, belirlenen süreyi aşmayan bir dönem boyunca ölçülmelidir;

c) Ölçümler arasındaki maksimum süre, KPI'ların yeniden değerlendirileceği zaman aralığını tanımlar.

d) Uygulanabilir olduğunda, KPI'ların sürekli ölçümleri önerilir.

İstisnalar: Her bir KPI, formüllerdeki dahil etme/muafiyet/hariç tutma için katı gereksinimleri açıkça tanımlayacaktır.

Sınıflandırma : Her KPI, uygulaması için geçerli olan herhangi bir sınıflandırma sistemini açıkça tanımlayacaktır.

ISO/IEC 30134 ve EN 50600-4 Standartlar Serisinde Ele Alınan Unsurlar

Standartlar serisi aşağıdaki hususları ele almaktadır:

a) Kaynakların tüketiminin tanıtımı ve tanımlanması;

b) Veri merkezi operatörü için öneminin gerekçesi ve açıklaması;

c) Göstergenin tanımı;

d) Formüllerin tanımı ve hesaplama yöntemi;

e) Ölçüm noktalarının ve prosedürlerin tanımı.

f) Yorumlama ve eylemler;

g) Ölçek – KPI'nın tüm tesis ölçeklerine uygulanabilirlik gereksinimini nasıl karşıladığı;

h) Raporlama gereklilikleri – sınıflandırmalar veya bağlam göstergeleri dahil;

i) Her bir KPI için muafiyetler ve/veya istisnalar;

j) KPI'ın uygulanmasıyla ilgili tüm terimlerin net bir tanımı;

k) Bağımsız bir veri merkezinde veya karma kullanımlı bir binada kullanım/uygulama referansı;

l) Her KPI, uygulama örneklerinin ve vaka çalışmalarının bulunacağı bir Ek bölümü içerecektir.

Bundan sonraki bölümde " Temel Performans Göstergeleri (KPI) Nasıl Hesaplanır?, Standartlar Serisinin Tanımladığı Anahtar Performans Göstergeleri"  anlatılacaktır.