Kamuda 10 yılda Enerji Projelerinde Değişim!

Levent Yazıcı

 APİS Projesi ile çevresel kirliliğin önlenmesi, mevcut kontrol ve arıtma tesislerinin geliştirilmesi ve iyileştirilmesi, enerji verimliliğinin artırılması ve yenilenebilir enerjiye geçişin sağlanması amaçlanmaktadır.

“APİS Projesi nasıl devam ettirilebilir?” yazımın  yayın tarihinden bugüne kadar 10 yıl geçmiş.10 yılda değişen bir şey var mı, sizlerin yorumlarına bırakıyorum. 

Elektrik, yakıt, buhar, ısı, basınçlı hava ve benzeri diğer kaynaklar, yenilenebilir enerji dâhil satın alınabilen, depolanabilen, işleme tabi tutulabilen, donanımda veya bir proseste
kullanılabilen ya da geri kazanılabilen çeşitli enerji türleridir.

Binalarda yaşam standardı ve hizmet kalitesinin, endüstriyel işletmelerde ise üretim kalitesi ve miktarının düşüşüne yol açmadan, birim hizmet veya ürün miktarı başına enerji tüketiminin azaltılması, enerji verimliliği olarak tanımlanır.

Enerji verimliliği; kullanımı ve tüketimi dâhil, enerji performansının iyileştirilmesi için gerekli olan sistemlerin ve proseslerin oluşturabilmesi, enerjinin etkin kullanılması, enerji israfının önlenmesi, enerji maliyetlerinin ekonomi üzerindeki yükünün hafifletilmesi ve çevrenin korunması için enerji kaynaklarının ve enerjinin kullanımında verimliliğin artırılmasını amaçlamaktadır.

Enerji verimliliğinin artırılmasına yönelik imkânların ortaya çıkarılması için yapılan ve bilgi toplama, ölçüm, değerlendirme ve raporlama aşamalarından oluşan; enerji tasarruf potansiyellerini ve bu potansiyellerin geri kazanılmasına yönelik önlemleri içeren çalışmalara Enerji Yönetim Sistemi (EnYS:ISO 50001) çalışmaları denir. Ayrıca; enerji politikası ve hedeflerini oluşturmak için birbirleriyle bağlantılı veya etkileşen öğeler grubu ve bu hedeflere ulaşmak için proses ve prosedürler bütünüdür.

Enerjinin sistematik yönetimi vasıtasıyla, sera gazı emisyonları ile diğer ilgili çevresel etkilerin ve enerji maliyetlerinin azaltılması amaçlanmaktadır. Uygulamanın başarısı, kuruluşun tüm seviye ve fonksiyonlarının, özellikle de üst yönetimin taahhüdüne bağlıdır. Kuruluşlar, enerji performansında iyileştirme elde etme taahhüdünü belirtmeli ve üst yönetim enerji politikasını tanımlamalıdır.

Enerji politikası oluşturulurken içerdiği taahhütler şunlar olmalıdır; 

-Kuruluşun enerji kullanımı ve tüketiminin yapısı ve ölçeğine uygunluk,

- Enerji performansı sürekli iyileştirilmeli, hedefler ve amaçlara ulaşmak için gerekli tüm bilgi ve kaynaklar yer almalı,

-Kuruluşun enerji kullanımı, tüketimi ve verimliliği açısından uymakla yükümlü olduğu uygulanabilir yasal ve diğer şartlara uyulmalı, 

- Enerji hedefleri ve amaçlarını düzenlemek ve gözden geçirmek için bir çerçeve ortaya koyulmalı,

- Enerji performansının iyileştirilmesi için enerji verimli ürünler ve hizmetler satın alınmalı,

 -Enerji performansının iyileştirilmesine yönelik tasarımlar desteklemeli,

Yukarıdaki tüm taahhütler  dokümante edilmeli ve kuruluşun tüm seviyelerine duyurulmalı, düzenli olarak gözden geçirilmeli ve gerektiğinde güncellenmesi sağlamalıdır.

Enerji hedefleri, amaçları ve enerji yönetimi eylem planları hazırlarken; uygun fonksiyon, seviye, proses veya tesislerinde dokümante edilmiş enerji hedef ve amaçları oluşturmalı, uygulamalı ve sürekliliği sağlanmalıdır.

Hedef ve amaçlara ulaşma konusunda zaman çerçeveleri belirlenmelidir. Bu hedef ve amaçlar, enerji politikasıyla da tutarlı olmalıdır. Enerji kullanımı ve tüketimine ilişkin uyulmakla yükümlü olunan yasal ve diğer şartlara uyumluluk planlı aralıklarla değerlendirmelidir.

Eylem planları oluşturulurken sorumluluklar belirlenmeli, belirlenen her amaç için, o amaca ulaşmayı sağlayacak araçlar ve zaman çerçevesi oluşturulmalıdır.

Bu doğrultuda kamu, kendi enerji yönetim sistemi amaç ve hedeflerine uygun bir enerji planlaması yapmalıdır.

Enerji planlaması, enerji politikası ile tutarlı olmalı ve enerji performansını sürekli iyileştirecek faaliyetlerle desteklenmelidir.

Enerji yönetim sistemi faaliyetlerinin etkin olarak uygulanması ve enerji performansında iyileştirmeler sağlanmasından sorumlu kişi/kişiler, kuruluşun ölçeği, yapısı ve mevcut kaynaklarına göre belirlenmelidir. Bu ekibin yönetim temsilcisi atanmalı, ihtiyaca göre enerji yöneticileri ve teknik personel bulundurulmalıdır. Enerji Yönetim Sistemleri Ekibi oluşturulmalıdır. Bu ekip, enerji yönetim sistemi ile politikadaki taahhütlerini yerine getirmesini, enerji performansını iyileştirmek için gerekli önlemleri almasını ve enerji yönetim sisteminin şartlarına uygunluk göstermesini sağlayacaktır.

Kuruluş, enerji kullanımlarının kontrolü ve ENYS’nin işletimi ile ilgili eğitim ihtiyaçlarını belirlemelidir. Ekipte yeterlilik, eğitim ve farkındalık oluştururken, önemli enerji
kullanımları ile ilgili her türlü kurum personeli veya kurum adına çalışan personel uygun öğretim, eğitim, beceri veya tecrübeye sahip olmasını sağlamalıdır. 

Bu amaçla Enerji Yönetim Sistemleri İzleme Merkezi oluşturulmalıdır. Bu merkezde; mevcut enerji kaynaklarının belirlenmesi, geçmiş ve güncel enerji kullanımı ve tüketiminin ölçülmesi, verilere dayalı enerji tüketiminin analiz edilmesi sağlanacaktır. Kullanılan enerji türüne göre ölçme ihtiyaçları belirlenip, periyodik olarak gözden geçirilecektir.

İzleme ve ölçmede kullanılan donanımın doğru ve tekrarlanabilir veriler üretmesi sağlanacaktır. Enerji performansından önemli sapmalar araştırılıp, bunlara karşı harekete geçilecektir.

Analiz sonucuna göre gelecekteki enerji kullanımı ve tüketimi tahmin edilerek, hedefler belirlerken, yenilenebilir enerji kullanımı veya diğer alternatif enerji kaynakları konularında çalışma yapılacaktır.

Finansal şartlar, işletme ve iş şartlarını, teknolojik seçenekler ile ilgili tarafların görüşleri göz önünde bulundurulacaktır.

Hedef ve amaçlara ulaşmak için eylem planları oluşturulup, uygulama ve süreklilik sağlanacaktır.

Enerji kullanan ve enerji performansı üzerine önemli bir etki yapması beklenen ürün, donanım ve hizmetleri tedarik ederken, bunların planlanan veya beklenen işletme ömrü süresince enerji kullanımı, tüketimi ve verimliliklerini değerlendirmeye yönelik kriterler de olması sağlanacaktır. Etkin enerji kullanımı için enerji satın alma şartnameleri tanımlanıp, dokümante edilecektir.

ENYS’nin temel unsurlarını ve bu unsurların birbirleriyle etkileşimini açıklamak için; yazılı, elektronik veya başka bir ortamda bilgiler oluşturmalı, uygulamalı ve sürekliliğini sağlamalıdır. Bu amaçla merkezin içerisinde Enerji Yönetim Sistemleri Bilgi Bankası oluşturulacaktır.

Binalarda enerjinin etkin ve verimli kullanılmasına, israfın önlenmesine ve çevrenin korunmasına ilişkin yeni bina tasarımında, mevcut binaların proje değişikliği gerektiren önemli tadilat projelerinde, mekanik ve elektrik tesisat değişikliklerinde, binanın ısıtma, sıcak su, soğutma, elektrik ve aydınlatma sistemleri için birincil enerji cinsinden gereken asgari olarak, binanın enerji ihtiyacı ve tüketim sınıflandırması, yalıtım özellikleri ve ısıtma ve/ veya soğutma sistemlerinin verimi ile ilgili bilgileri içeren Enerji Kimlik Belgesi (EKB) hazırlanmalıdır.

Binanın özelliklerine göre; dış cephe duvarlarında ısı yalıtımı, ısıtma sisteminde kazan değişikliği, ferdi ve merkezi ısıtma sistemleri arasında dönüşüm yapılması, merkezi soğutma sistemi kurulması, kojenerasyon sistemi kurulması veya yenilenebilir enerji kaynaklarından elektrik üretilmesi ile ilgili tadilat yapılması halinde, enerji etüt çalışması ile belirlenen önlemlerin uygulanması ve enerji tasarruf potansiyelinin geri kazanılması için Verimlilik
Artırıcı Proje (VAP) olarak ifade edilen çalışmalar göz önüne alınmalıdır.

Bu bağlamda; elektrik enerjisi öncelikli olmak üzere, enerjinin her noktada verimli ve etkin kullanılması ve israfın önlenmesi amacıyla kamu, özel sektör ve sivil toplum kuruluşlarının katılımıyla başlatılan “ULUSAL ENERJİ VERİMLİLİĞİ HAREKETİ” çalışmalarına yukarıda yapılacak çalışmalarla destek verilebilir.