×

İşveren ve Tasarım Grupları Arasındaki Koordinasyon Sorunları ve Çözüm Önerileri



İşveren ve Tasarım Grupları Arasındaki Koordinasyon  Sorunları ve  Çözüm Önerileri 
Gürol Mutaf 
Giriş 
Biz (Sabri GÜNAYDIN, Celal AKTAŞ ve Gürol MUTAF), ETP (Elektrik tesisat Portalı) Mekanik Elektrik koordinasyon Çalışma Grubu üyeleri olarak, 2018-2019 yıllarında çeşitli toplantılarda birikim ve deneyimlerimizi bir araya getirerek, Yapı sektöründe, projelendirme, tasarım, danışmanlık, mesleki kontrollük ile uygulamada çalışan Elektrik ve Mekanik Tesisat Mühendislerinin kendi aralarında, mimari gruplar ve işverenle yaşanan problemler, koordinasyon ve diyalog sorunları, tarafların diğer disiplinler konusundaki bilgi eksiklikleri gibi konuları irdeledik ve yaptığımız tespitleri ve çözüm önerilerini aşağıda bilgilerinize sunuyoruz.


Sn. Sabri GÜNAYDIN ve Sn. Kirkor BOYACIOĞLU, önce Mayıs 2006 tarihinde gerçekleştirilen “TTMD Uluslararası Yapıda Tesisat Teknolojisi Sempozyumu"nda sundukları, "Tasarım ve Uygulamada Elektrik-Mekanik-Mimari-İşveren İlişkisi" konulu bildiri ile sonrasında Ekim 2017 yılında ETP portalda aynı isimle yayınlanan aynı isimli yazı dizisi ile aslında bizim burada söyleyeceklerimizi söylemişlerdi.

Ancak ülkemizin gerçekleri maalesef bu yazılanların dikkate alınmadığını bizlere göstermektedir. Bu nedenle biz, ETP (Elektrik tesisat Portalı) Mekanik Elektrik koordinasyon Çalışma Grubu üyeleri, biraz daha geniş katılımlı bir ekip olarak, aynı konuları yeniden gündeme getirmenin bir vatandaşlık görevi olduğunu düşünüyoruz.

Yukarıda bahsedilen yazı dizisi (https://www.elektriktesisatportali.com/tasarim-ve-uygulamada-elektrik-mekanik-mimari-isveren-iliskisi-yazi-dizisi-1.html)  bu konudaki sorunları oldukça detaylı olarak incelemişti. Biz burada bu kadar detaya girmeden, saptadığımız sorunları ve çözüm önerilerini sunacağız.

Saptanan sorunlar:
  1. İşveren taleplerinin tasarım grupları tarafından yeterince anlaşılamaması,
 
  1. Tasarım sürecinin (çoğunlukla), çok hızlı gelişmesi, bazen tasarım ve uygulamanın eş zamanlı olarak devam etmesi, dolayısı ile tasarıma yeterli zaman ayrılmaması bunun sonucunda tasarımda eksikler olması.
 
  1. Tasarım grupları arasındaki koordinasyonsuzluklar ve sonuçları:
    1. Mimari-Statik / Elektrik tasarım grupları arasındaki koordinasyon eksikliği;
      1. Elektrik oda ihtiyaçlarının, mimari, mekanik gruplar tarafından yeterince bilinmemesi (veya dikkate alınmaması) sonucu, küçük, yeterince havalandırılamayan ve/veya soğutulamayan elektrik odaları.
      2. İyi koordine edilmeden tasarlanan, gereğinden çok küçük elektik şaftları,  uygulama sırasında her zaman bu şaftları büyütmek mümkün olmayabiliyor. Bazen de gereğinden çok büyük elektrik şaftları tasarlanıyor ve uygulamada katlar arası yangın yalıtımı nedeniyle bu şaftlara gereksiz inşai, yangın yalıtım maliyetleri oluşabiliyor.
      1. Yanlış ve eksik yerleştirilen elektrik odaları nedeniyle, çok yüksek gerilim düşümleri oluşması, sigortaların, devre kesicilerin algılayamayacağı kadar küçük hata  akımlarının oluşması  göz önüne alınarak tasarım ve uygulama yapılmadığı için  ,can güvenliği ve yangın güvenliği riskleri oluşabiliyor.
      2. Özellikle iç tasarım aşamasında detaylandırılan, Binadaki elektrikli bir çok cihaza/ekipmana gerekli altyapı sağlanamaması (bir fazlı cihaza üç fazlı kablo çekilmesi (veya tersi), data altyapısı gerektiren bir cihaza data kablo gösterilmemiş olması vb.)
      3. Elektrik tasarım grubunun mahallerin özelliklerini yeterince bilmemesi sonucu, yanlış IP derecesinde seçilen elemanlar, patlayıcı gaz, toz ortamlarında hatalı tasarım ve uygulamalar ortaya çıkabiliyor.
      4. Asma tavan tiplerine, boyutlarına dikkat edilmemesi sonucunda asma tavan tipine göre yanlış seçilen donanımlar ( Aydınlatma armatürü, havalandırma menfezi vb.)
      5. Yangın zonlarının, yangın kaçış güzergâhlarının Elektrik grubuna verilmemesi nedeniyle, yanlış yerleştirilen, Acil kaçış armatürleri, yangın butonları vb.
      6. Yangın anında kontrol edilmesi gereken elemanların (örneğin, işletme sırasında açık kalması gereken ancak yangın anında kapanması gereken kapılar) Elektrik grubuna verilmemesi nedeniyle, yangın algılama sistemlerinde yaşanan izleme ve kontrol modül artışları nedeniyle, maliyet artışları olabiliyor.
 
    1. Mekanik Elektrik tasarım grupları arasındaki koordinasyon eksikliği;
      1. Ekipman listesindeki bilgilerdeki eksikler nedeniyle, yanlış donanım (koruma, kontrol..vb) seçimi,
      2. Kendi panosu ile gelen bir cihaz için, panoda motor koruma öngörülmüş olması,
      3. Frekans konvertörü ile yol verilmesi gereken bir ekipmanda bunun öngörülmemiş olması, bu nedenle panoların öngörülenden çok daha büyük olması ve elektrik odasına sığmaması,
      4. Ekipman listesinde, frekans konvertörlü cihazların belirtilmemesi nedeniyle, kompanzasyon sistem tasarımında bunların dikkate alınmaması
      5. Frekans konvertörleri ile ilgili olarak  tasarım  ve uygulamada standartlar doğrultusunda  harmoniklere dikkat edilmemesi  dolayısı ile sistemde harmonikler yaşanması,
      6. Ekipman listesinde, cihazların Yaz-Kış-Sürekli çalışma durumlarının doğru gösterilmemesi nedeniyle Aynı anda çalışmayacağı halde, aynı panodan beslenen tüm cihaz güçlerinin toplanarak pano-trafo-jeneratör ve dolayısı ile elektrik tesisat kapasitelerinin (olması gerekenden daha büyük) belirlenmesi,
      7. Özellikle kesin proje aşamasında Elektrik tasarım grubuna, yangından kontrol edilmesi gereken eleman (yangın-duman damperleri, akış anahtarları, izlemeli yangın vanaları vb.) bilgilerinin eksik verilmesi nedeniyle, özellikle yangın algılama sistemlerinde yaşanan izleme ve kontrol modül metraj artışları,
      1. Koordine edilmeden, her iki grubun birbirinden bağımsız/habersiz yaptıkları tasarım sonucu, aynı koridora sığmayan, kanal-boru-kablo tavası-busbarlar, bunun sonucunda, uygulamada çok ciddi tasarım değişikliği yapılmak zorunda kalınmakta, buda gerek işin gecikmesine neden olmakta gerekse, İşverene (veya yüklenicilere) maliyeti çok daha fazla olmaktadır.
      2. Bina otomasyon sisteminin (genellikle) mekanik tasarım grubu tarafından, Elektrik tasarım grubu ile koordine edilmeden tasarlanması sonucu, uygulama sırasında eksikler çıkmakta, buda ciddi ek maliyetler oluşmasına neden olmaktadır.
Çözüm önerileri
  1. Tasarım sürecine yeteri kadar zaman ayrılması, işin ehline verilmesi ve yatırımcının tasarım için yeteri kadar bütçe ayırması önkoşul olarak öne çıkmaktadır.
  2. Mimari tasarım grubunun, tüm tasarım sürecinde koordinatörlük yapması, tasarım grupları arasındaki tüm iletişimin mimari grup üzerinden sağlanması, birçok konuda koordinasyonsuzluğun önüne geçecektir.
  3. İşveren, tasarım sürecini yönetebilecek nitelikte bir Mimari, Elektik, Mekanik ekibi yoksa (tasarım sürecinin en başından itibaren) mutlaka ilgili tasarım konusunda deneyimli danışmanlık alması konusunda yönlendirilmeli.
  4. Proje başlangıç aşamasında, Ek-1’de öneri olarak sunulan, TASARIM KOORDİNASYON ÇİZELGESİ’ne uygun bir iş akış şeması oluşturulmalı, her bir tasarım grubu hangi aşamada, hangi gruba ne bilgi vermesi gerektiği, ne bilgi alması gerektiği bu iş akış şemasında belirtilmeli.
  5. Bu iş akış şeması, projenin tüm aşamalarını içeren, (gerçekçi bir şekilde hazırlanmış ve her bir gecikmede revize edilerek sürekli güncel tutulan) bir tasarım iş programı ile desteklenmeli, tasarım iş programında bunlar kilometre taşı (milestone) olarak gösterilmeli, İşveren ve tüm tasarım grupları, bu kilometre taşlarındaki gecikmelerin, süreci nasıl ve ne kadar etkileyeceğini görmeli.
  6. Elektrik tasarım grubu, Mimari ve Mekanik tasarım gruplarına Ek-2’de öneri olarak sunulan, ELEKTRİK-ODALARI BİLGİLERİ’ni vermeli.
  7. Mekanik tasarım grubu, Elektrik tasarım grubuna Ek-3’te öneri olarak sunulan, MEKANİK EKİPMAN LİSTESİ’nde gösterilen tüm bilgileri vermeli.
  8. Elektrik projeleri için hazırlanmış olan, “Elektrik İç tesisleri Proje Hazırlama Yönetmeliği” benzeri bir yönetmelik diğer tüm tasarım grupları içinde hazırlanmalı ve projelerin bu yönetmeliğe göre hazırlanıp hazırlanmadığının kontrolünün meslek odaları tarafından yapılması sağlanmalı.
  9. Proje hazırlama yönetmeliklerinin, birbirleri ile uyumlu hazırlaması, sonradan yönetmelikler arası oluşabilecek olası uyumsuzlukları baştan ortadan kaldıracaktır.



EK-2 ( E K-2 için lütfen tıklayınız. https://www.elektriktesisatportali.com/uploads/images/files/EK-2-ELEKTR%C4%B0K-ODALARI%20B%C4%B0LG%C4%B0LER%C4%B0-R1.xlsx ) 


EK-3  EK-3 için lütfen tıklayınız. https://www.elektriktesisatportali.com/uploads/images/files/EK-3-MEKAN%C4%B0K%20EK%C4%B0PMAN%20L%C4%B0STES%C4%B0.xlsx ) 



 
Paylaş:
E-BÜLTEN KAYIT
Güncel makalelerimizden haberdar olmak için e-bültene kayıt olun!
Sosyal Medyada Bizi Takip Edin!
E-Bülten Kayıt