Çevre ve Şehircilik Bakanlığımız  Dizel Elektrojen Grubu
Genel Teknik Şartnamesi Yayınlandı !

Sabri Günaydın 

 

 
Çevre ve Şehircilik Bakanlığımız Yüksek Fen Kurulumuz ile  çok uzun zamandır   devam eden çalışmalarımız, toplantılarımız  ve   sektörel olarak  yapılan toplantılar  sonrasında; güncel standartlar ve  teknolojik gelişmeler doğrultusunda düzenlenmiş  " Dizel Elektrojen Grupları Genel Teknik Şartnamesi " 23 Aralık 2020 tarihinde resmi gazetede (R.G. No: 31343)  yayınlanarak yürürlüğe girmiştir. 


Çevre ve Şehircilik Bakanlığımız   Yüksek Fen Kurulu Başkanı Sn. Ertan Yetim’e , bu çalışmada  Bakanlığımızda önder olan   Sn. Murat Uzunbel’e ,  Bakanlığımızda bu çalışmaya emeği  geçenlere , “ETP  Dizel Elektrojen Çalışma Grubumuz "  üyelerine;  Ülkemiz ve sektörümüz için standartlar doğrultusundaki değerli yaklaşımları  ve görüşleri için  içtenlikle teşekkür ederiz.

Bu şartname yapı sektörümüzde kablolar ile ilgili tasarım ve uygulamada tüm yapılarda  kullanılacak,  ilgili güncel standartlar   doğrultusunda düzenlenmiş , can  güvenliği, yangın güvenliği , deprem güvenliği  açısından   çok önemli bir şartnamedir. 
 

23 Aralık 2020 ÇARŞAMBA	Resmî Gazete	Sayı : 31343
TEBLİĞ
Çevre ve Şehircilik Bakanlığından: YAPI İŞLERİ İNŞAAT, MAKİNE VE ELEKTRİK TESİSATI GENEL TEKNİK ŞARTNAMELERİNE DAİR TEBLİĞ (TEBLİĞ NO: YFK-2007/1)’DE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR TEBLİĞ MADDE 1 – 30/6/2007 tarihli ve 26568 mükerrer sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Yapı İşleri İnşaat, Makine ve Elektrik Tesisatı Genel Teknik Şartnamelerine Dair Tebliğ (Tebliğ No: YFK-2007/1)’in ekinde yer alan IV-Elektrik Tesisatı Genel Teknik Şartnamesinde aşağıdaki değişiklikler yapılmıştır. a) İkinci bölüm Kuvvetli Akım Elektrik Tesisatında yer alan “2.17. Kablolar”, “2.18 Uygunluk Kriterleri”, “2.19 İlgili Standartlar” maddeleri yürürlükten kaldırılmıştır. b) Üçüncü bölüm Zayıf Akım Elektrik Tesisatında yer alan “3.26. Acil Durum Aydınlatma ve Yönlendirme Sistemi” ve “3.27. Genel Yayın (Seslendirme) ve Anons Sistemi” maddeleri yürürlükten kaldırılmıştır. c) Altıncı bölüm Dizel Elektrojen (Jeneratör) Grubu Ek-1’deki şekilde değiştirilmiştir. ç) Ek-2’de yer alan on ikinci bölüm Kablolar Genel Teknik Şartnamesi eklenmiştir. d) Ek-3’te yer alan yirmi birinci bölüm Acil Durum Aydınlatma ve Yönlendirme Sistemi Tesisatı Genel Teknik Şartnamesi eklenmiştir. e) Ek-4’te yer alan yirmi ikinci bölüm Genel Seslendirme ve Sesli Alarm-Sesli Tahliye Sistemi Tesisatı Genel Teknik Şartnamesi eklenmiştir. MADDE 2 – Bu Tebliğ yayımı tarihinde yürürlüğe girer. MADDE 3 – Bu Tebliğ hükümlerini Çevre ve Şehircilik Bakanı yürütür. Tebliğin Yayımlandığı Resmî Gazete'nin Tarihi Sayısı 30/6/2007 26568 (Mükerrer) Tebliğde Değişiklik Yapan Tebliğlerin Yayımlandığı Resmî Gazete'nin Tarihi Sayısı 1- 21/2/2011 27853 2- 6/3/2018 30352 3- 30/5/2018 30436 4- 1/6/2018 30438 5- 18/8/2018 30513 6- 29/11/2018 30610 7- 31/1/2019 30672 8- 6/3/2019 30706 9- 1/12/2019 30965 10- 12/3/2020 31066 11- 25/11/2020                    31315 (Mükerrer)

 
6.1 Kapsam

Bu bölüm, yapının tasdikli projesinde belirlenen … kVA Stand by/prime güç kapasiteli, içten yanmalı pistonlu motor, buna akuple 400/230 volt, 50 Hz.kendinden uyartım sistemli alternatör ve donanımı, kumanda panosu, otomatik transfer  panosu ,soğutma sistemi, hava giriş ve çıkış sistemleri ile otomatik devreye girme tertibatlı jeneratör grubunun temini, tesisi, teçhizat, işyerine nakli, montajı ve işler halde temin edilmesi ve bu şartnamede belirtilen gerekli diğer aksesuarları kapsar.

6.2 Tanımlar

Stand by güç: Jeneratör setinin, ana şebeke enerjisinin kesintisinde yedek kaynak olarak veya test amaclı, değişken elektrik yükünde, yıllık 200 saat çalışma zaman sınırlaması ve bakım aralıklarına uyulması şartı ile çalışabileceği en yüksek güç değeridir. 

Prime güç:Jeneratör setinin, 24 saatlik çalışma boyunca  %70’i aşmayan ortalama yük faktöründe,  değişken elektrik yükünde ve yıllık herhangi bir zaman sınırlaması olmaksızın, bakım aralıklarına uyulması şartı ile  sürekli olarak besleyebileceği en yüksek güç değeridir.

Değiştirme zamanı, tCO: Normal elektrik güç besleme sisteminin arızalanmasının başlangıcından, acil durum güç kaynağına  bağlanmasına kadar olan zaman aralığı.

6.3 Genel özellikler

Tesis edilecek elektrojen grupları ve bunları meydana getiren unsurlar, gerek bütünsel (komple set olarak), gerekse unsurlar olarak TS EN, TS ISO veya EN, HD, IEC uluslararası standartlarına göre imal edilmiş olacaktır.

Tesis edilecek elektrojen grupları, Makine Emniyet Yönetmeliğine(2006/42/AT), Elektrik Tesisleri Proje Yönetmeliğine, Elektrik Tesislerinde Topraklamalar Yönetmeliğine, Elektrik Kuvvetli Akım Tesisleri Yönetmeliğine, Elektrik İç Tesisleri Yönetmeliğine , Açık Alanda Kullanılan Techizat Tarafından Oluşturulan Çevredeki Gürültü Emisyonu İle İlgili Yönetmeliğe(2000/14/AT), Elektromanyetik Uyumluluk Yönetmeliğine( 2014/30/AB), Belirli Gerilim Sınırları için Tasarlanan Elektrikli Ekipman ile ilgili Yönetmeliğe(2014/35AB) uygun, CE belgeli olacaktır.

Dizel elektrojen grupları için üretici firmanın ISO9001 kalite yönetimi belgesine sahip olması zorunludur. 

Yüklenici, jeneratörün monte edileceği mahallin tam ve doğru boyutlarda projelendirilmesinden  sorumlu olacaktır. Yüklenici, herhangi bir işi yapmadan önce tespit ettiği  uygulama açısından uygunsuz durumlar varsa, önceden işverene bilgi verecek,  tüm yapısal değişiklikler için, işe başlamadan önce işverenin onayını alacaktır.

Montajı yapılacak tüm cihaz ve malzemeler son 5 yılın üretimi ,yeni ve kullanılmamış  olacaktır.

Yüklenici, kullanacağı tüm elektrik malzemelerinin orijinal teknik prospektüslerini verecektir.

Kumanda panosu, alternatör üzerine montajlı olmayacak şase üzerinde veya yer tipi olacaktır. Bu pano ile elektrojen grubu  arasında çekilecek kumanda kabloları iki taraflı klemensli  olacak, enerji kabloları ilgili standartlara sahip olacaktır. Sinyalizasyon kablosu çok damarlı ve fleksıbil olacaktır.

Ölçü ve bakım elemanının elle erişebileceği her yer, gerilim kaçaklarına karşı topraklanmış olacak ve hayati tehlike arz eden gerilimler için resim, işaret ve yazılarla uyarı ihbarları bulunacaktır.

Bu şartname ile aynı anda tedarik edilen birden fazla aynı güçler için Dizel elektrojen grubu marka, model ve tip olarak birbirinin aynısı olacaktır.

Motor ve alternatörün akuplajı fabrikada yapılmış olacaktır. Taşıma maksatları ile parçalanan makinalarda, yerine montajdan sonra yapılan akuplajın doğruluğu özel olarak kontrol edilmelidir.

Özel teknik şartnamesinde paralel çalışma istenmesi halinde, kusursuz bir paralel çalışma sağlanacaktır.

Paralel çalışan gruplar arasında aktif ve reaktif güç paylaşımı sağlanmalıdır.

İşveren, jeneratör grubuna ait gerekli parametre ve özellikleri  içeren,  teknik bildirimleri,  özel teknik şartnamesinde belirtmelidir.

Jeneratörün monte edileceği bölge şartları belirtilmediği durumlarda;

Toplam barometrik basınç,  pr= 100 kPa

Çevre sıcaklığı, Tr = 298 K (t r = 25 °C)

Bağıl nem, φr= %30

alınacaktır.

TS ISO 8528-7 standardına uygun olarak,   Çizelge-1 ve  standardın ekleri Ek-A, Ek-B, Ek-C de belirtilen  bildirimler yüklenici tarafından  malzeme onayı aşamasında işverene verilecektir. Bu bildirimlerdeki işveren ve yüklenici arasında kararlaştırılması gereken tüm veriler yazılmış olacaktır.


Çizelge-1 Jeneratör grubu önemli teknik özellik ve parametreleri(TS ISO 8528-7 Table-1)

Terim

Unsur

Referans

İ

Y

Güç talebi

×

Güç faktörü

×

Beyan frekansı

×

Beyan gerilimi

×

Sistem topraklamasının tipi

IEC 60364-4-41

×

Temel veriler

Bağlı elektrik yükünün profili

ISO 8528-5 Madde 9.1 ISO 85281Madde 7.1 ve 7.3

×

Gerekli olan kararlı

durum frekansı

ISO 8528-5 Madde 5.1 ve Madde

×

×

ve gerilim davranışı

7

Gerekli

olan  geçici  frekans  ve

ISO 8528-5 Madde 5.1 ve Madde

×

×

gerilim davranışı

7

Kullanılan yakıt tipi

ISO 8528-2 Madde 12

×

Yangından korunma

ISO 8528-13 Madde 6.13

×

×

İlk harekete başlatma

ISO

8528-5

Madde

15.1

ve

×

×

Madde C.3.11

Soğutma

ve

ortamın

ISO 8528-5 Madde 15.6

×

×

havalandırılması

Hız

ISO 8528-2 Madde 6.1

×

×

Yakıt özelliği

ISO 8528-2 Madde 12

×

×

Hız düzenleyicisinin tipi ve özelliği

ISO 8528-2 Madde 6.2 ve 6.3

×

Motor soğutucusunun özelliği

ISO 8528-2 Madde 12

×

×

Yakıt ikmali yapmadan gerekli olan

ISO 8528-5 Madde 15.3

×

çalışma zamanı

Motor

Gerekli motor teçhizatı

ISO 8528-4 Madde 7.5

×

×

Gerekli koruma sistemi

ISO 8528-4 Madde 7.3 ve 7.4

×

×

Yakıt tüketimi

ISO 8528-1 Madde 15.5

×

İlk harekete başlatma sistemi ve

ISO

8528-2

Madde

11

ve ISO

×

×

özelliği

8528-7 Madde C.1.10

Isı dengesi

ISO 8528-2 Madde 9

×

Hava tüketimi

×

Tahrik

ve

gerilim

düzenlemesinin

ISO

8528-1

Madde

15.7.2

ve

×

×

tipi ve özelliği

ISO 8528-3 Madde 12

Gerekli mekanik koruma

IEC 60034-5

×

×

Gerekli elektrikî koruma

ISO 8528-4 Madde 7.3

×

×

Jeneratör

Jeneratör soğutucusunun tipi

IEC 60034-6

×

×

Isı dengesi

IEC 60034-2-1

×

Düzensiz yük (dengesiz yük akımı)

ISO 8528-3 Madde 10.2

×

Kuruluş ve montaj düzeneği

IEC 60034-7

×

Radyo girişim (bozucu) bastırması

ISO 8528-3 Madde 10.3

6

×

×

(giderme)’nın derecesi

       





































































 

Kesintisiz

×

Sınırlı  zaman çalışma (Acil

Çalışma şekli

durum  jeneratör

grubu,

en

ISO 8528-1 Madde 7.1

×

yüksek

yük  durumundaki

jeneratör grubu)

Tahmini yıllık çalışma saati

×

Beyan gücü sınıflandırması

Kesintisiz güç

ISO 8528-1 Madde 14.3

×

×

Birincil güç

×

×

Sınırlı zaman çalışma gücü

×

×

Maksimum güç

×

×

Acil durum Standby güç(ESP)

ISO 8528-1 Madde 14.3

×

×

Bölge kriteri

Karada kullanım

ISO 8528-1 Madde 7.2.1

×

Denizde kullanım

ISO  8528-1  Madde  7.2.2

ve

×

Madde 12.6

Performans sınıfı

ISO 8528-1 Madde 8

×

Diğer  jeneratör

grupları

ile

×

paralel çalışma

Tekli ve paralel

Ana

ş ebeke

ile

paralel

ISO 8528-1 Madde 7.3

×

çalışma

çalışma

Senkronizasyon

tipi

ve

×

×

uygulaması

El ile

×

Çalıştırma ve

Otomatik

ISO 8528-1 Madde 7.4 ve ISO

×

Yarı otomatik

×

kontrol şekli

8528-4 Madde 6

Jeneratör

grubu

imalâtçısının  önerdiği  ilâve

×

×

kontrol cihazı

Belirli bir

çalıştırma

zamanı

×

olmayan jeneratör grubu

Çalıştırma zamanı

Uzun aralıklı

ISO 8528-1 Madde 7.5

×

Kısa aralıklı

×

Aralıksız

×

Kurulma şekli

−

Sabit

ISO 8528-1 Madde 9.2

×

−

Taşınabilir

−

Seyyar

Jeneratör grubu biçimi

Kurulma özellikleri

−

Şase

ISO 8528-1 Madde 9.3

×

−

Mahfaza

−

Römork

Montaj tipi

ISO 8528-1 Madde 9.4

×

×

Hava etkileri

−

İçeride

ISO 8528-1 Madde 9.6

×

×

−

Dışarıda

−

Açık havada

 

Kesintisiz

×

Sınırlı  zaman çalışma (Acil

Çalışma şekli

durum  jeneratör

grubu,

en

ISO 8528-1 Madde 7.1

×

yüksek

yük  durumundaki

jeneratör grubu)

Tahmini yıllık çalışma saati

×

Beyan gücü sınıflandırması

Kesintisiz güç

ISO 8528-1 Madde 14.3

×

×

Birincil güç

×

×

Sınırlı zaman çalışma gücü

×

×

Maksimum güç

×

×

Acil durum Standby güç(ESP)

ISO 8528-1 Madde 14.3

×

×

Bölge kriteri

Karada kullanım

ISO 8528-1 Madde 7.2.1

×

Denizde kullanım

ISO  8528-1  Madde  7.2.2

ve

×

Madde 12.6

Performans sınıfı

ISO 8528-1 Madde 8

×

Diğer  jeneratör

grupları

ile

×

paralel çalışma

Tekli ve paralel

Ana

ş ebeke

ile

paralel

ISO 8528-1 Madde 7.3

×

çalışma

çalışma

Senkronizasyon

tipi

ve

×

×

uygulaması

El ile

×

Çalıştırma ve

Otomatik

ISO 8528-1 Madde 7.4 ve ISO

×

Yarı otomatik

×

kontrol şekli

8528-4 Madde 6

Jeneratör

grubu

imalâtçısının  önerdiği  ilâve

×

×

kontrol cihazı

Belirli bir

çalıştırma

zamanı

×

olmayan jeneratör grubu

Çalıştırma zamanı

Uzun aralıklı

ISO 8528-1 Madde 7.5

×

Kısa aralıklı

×

Aralıksız

×

Kurulma şekli

−

Sabit

ISO 8528-1 Madde 9.2

×

−

Taşınabilir

−

Seyyar

Jeneratör grubu biçimi

Kurulma özellikleri

−

Şase

ISO 8528-1 Madde 9.3

×

−

Mahfaza

−

Römork

Montaj tipi

ISO 8528-1 Madde 9.4

×

×

Hava etkileri

−

İçeride

ISO 8528-1 Madde 9.6

×

×

−

Dışarıda

−

Açık havada

                                                                                                                                                                                                                                     

	Terim		Unsur			Referans	İ	Y
		Ortam sıcaklığı					×
		Yükseklik					×
		Nem					×
		Kum ve toz2)					×
	Bölge şartları	Deniz				ISO 8528-1 Madde 12	×
		Şok ve titreşim					×
		Kimyasal kirlilik					×
		Radyasyon tipi					×
		Soğutma suyu/sıvısı					×
		Gürültü sınırlaması					×
		Egzoz gazı emisyonu					×
	Emisyonlar	sınırlaması				ISO 8528-1 Madde 10
		Titreşimler					×	×
		Milli mevzuat					×
	Deney metotları	Standard				ISO 8528-6 Madde 4	×	×
		Hususi özellikler					×
		Rutin (Örneğin, yağ					×	×
		değişimi)
	Bakım aralıkları	Mekanik (Örneğin, filtreler)				ISO 8528-1 Madde 13.3		×
		Elektrikî	(Örneğin,					×
		kumandalar)
		Komple bakım süresi						×
		Yardımcı     cihazların   güç
		tüketimi	(Vantilatör,					×
	Yardımcı	kompresör vs.)
		Ön ısıtma						×
	teçhizatlar
		Ön yağlama						×
		Yardımcı	ve  ilk	harekete				×
		başlatma aküsü
		Beyan	edilen	akım		ISO 8528-4 Madde 4.5	×	×
		kapasitesi
		Nötr topraklama şeması				ISO 8528-4 Madde 7.3.7	×
	Kontrol tertibatı ve	Kaçak akım miktarı				ISO 8528-4 Madde 5.3	×	×
		Koruma cihazının tipi				ISO 8528-4 Madde 7.4	×	×
	bağlama donanımı
		Beyan	edilen	çalışma
		gerilimi  ve  kontrol		devresi		ISO 8528-4 Madde 4.6	×	×
		gerilimi
		Gerekli elektrikî teçhizat				ISO 8528-4 Madde 7.2	×	×
	Jeneratör	Güç				ISO 8528-5 Madde 9.2 ve ISO	×
	grubunun					8528-1 Madde 14.2
	performansını	Frekans ve gerilim				ISO 8528-5 Madde 9.2 ve ISO	×
	etkileyen faktörler					8528-1 Madde 14.2
	Diğer
	düzenlemeler ve					ISO 8528-7 Madde 5	×
	özellikler
	İ:İşveren Y:Yüklenici

   Güvenlik hizmetleri ile  ilgili acil durum yüklerini( Yangın anında çalışması gereken ilgili elektrik tesisatının cihazları vb. yükler) besleyecek jeneratör grubu veya grupları, TS ISO 8258-12  standardına uygun  olacaktır.

Güvenlik hizmetleri ile ilgili acil durum yükleri  için, elektrik tesisat projelerinde ve elektrik keşfinde sadece güvenlik hizmetlerini besleyecek bir jeneratör grubu yoksa , jeneratör grubu veya paralel jeneratör gruplarının içinden en az bir jeneratör grubu TS ISO 8258-12 standardına uygun  olacaktır.

Aksi özel teknik şartnamesinde belirtilmedikçe, güvenlik hizmetleri ile ilgili acil durum yüklerinin bağlı olduğu veya sadece acil durum yüklerine ait olan jeneratör grubu veya gruplarının performans sınıfı ,elektrik tesisat projelerindeki yükler ve yüklerin devreye giriş kademeleri göz önüne alınarak, en az G2 olacaktır.

Özel teknik şartnamesinde aksi belirtilmedikçe, güvenlik hizmetleri ile ilgili acil durum yüklerinin bağlı olduğu jeneratör, TS ISO 8528-12 standardına göre, değiştirme zamanı “ t CO “ en fazla 15sn ve sınıf “3” olacaktır. Jeneratör 15saniyelik değiştirme zamanı sonunda acil güç talebinin %100’ünü adım adım karşılayacaktır.

Güvenlik hizmetleri için acil durum güç beslemesi yapacak jeneratör gruplarının deney ve doğrulamaları TS ISO 8528-12 standardına göre yapılacak ve kayıt altına alınacaktır.

6.4 Dizel Motor

Tesis edilecek grubun gücü, özel teknik şartnamesinde "prime ve standby" da “net” gücü kW ve kVA cinsinden bildirilecektir.

Dizel motorun çıkış gücü, işverenin ihtiyacı olan elektrik gücü ve jeneratördeki yardımcı elemanların ihtiyacı olan elektrik gücü ile jeneratördeki güç kayıplarını (TS ISO 3046-1 de tanımlandığı gibi ) karşılayacaktır.

Yüklenici, dizel motorlara ait, her türlü bilgiyi içeren teknik föyleri işverene verecektir. Bu bilgiler, makinalara ait el kitapları, motor markası, modeli, gücü, silindir sayısı, hava emiş tipi, çap/strok (mm olarak), motorun boyutları uzunluk, genişlik ve yüksekliği (mm olarak), ağırlığı (kg), motor devri (devir/dk), "prime ve standby" da kW ve kVA olarak "brüt" ve "net " gücü, silindir hacmi, yakıt sistemi, yakıt tüketimi, egzos sistemi, soğutma sistemi, yağlama sistemi ve elektrik sistemi gibi bir motorun tanımlanıp anlaşılmasına yardımcı olacak her türlü bilgiyi içerecektir.

6.5 Dizel motorun genel teknik özellikleri

10–300 kVA arası dizel elektrojen gruplarında tahrik amaçlı kullanılan 4 zamanlı motorlar, mekanik veya elektronik, 300 kVA’dan büyük gruplarda tahrik amaçlı kullanılan 4 zamanlı motorlar elektronik  dönme sayısı regülatörlü(governörlü), turbo şarjlı veya doğal emişli, sürekli  çalışma  devri 1500 d/dak olacaktır. (15 kVA’ya kadar,  dizel motorların sürekli çalışma devri, 3000 d/dak olabilir.)

Dizel  motorlar,   teknik föylerinde belirtilen prime güçlerine göre ,12 saatlik bir çalışma periyodunun (ortalama 70% yükte)  herhangi bir saatinde, bir saat süre ile prime gücünün %10 daha fazlası bir gücü verebilecek ve performansında herhangi bir düşme olmayacaktır.

Jeneratör,  tesis edileceği yerdeki çalışma şartlarında istenen gücü net olarak verecektir.

Çalıştığı ortamın uygun olması, uygun yakıt kullanımı ve bakımların yetkili servis tarafından yapılması koşulu ile,  normal çalışma şartlarında; silindir gömlekleri, pistonlar, piston kolları ana ve kol yatakları ile eksantrik mili yataklarının ömrü, 10.000 çalışma saati veya daha fazla olacaktır.

Kontrol panosunda, aşırı su sıcaklığında,  düşük yağ basıncında ve aşırı hız durumunda devreye giren ışıklı alarm ve otomatik durdurma sistemi mevcut olacaktır.

Dizel motorları, motor devri, yağ basıncı, hararet, radyatör su seviyesi gibi hayati hususların denetimine imkan veren müşirlere ve algılayıcılara  sahip olacak, bunlardan iletilen arıza ve ihbarlar tüm çalışma konumlarında otomatik kumanda panosu ile elektronik kontrol üzerindeki gösterge ve ihbar ünitelerine ulaştırılıp, ışıklı, sesli alarmların verdirilmesi sağlanacaktır.

Dizel motorların soğuk havalarda, rahatlıkla çalışıp yük altına girebilmeleri için, soğutma donanımlarına,  çalışma ortamı koşullarına uygun güçte seçilmiş, termostatik  kontrollü elektrikli ön ısıtıcılar takılacaktır.

Elektrojen grubunda, çevre sıcaklığına bağlı olarak, dizel motorunu normal çalışma sıcaklığında tutacak şekilde ısıtacak, krom nikel(CrNi)   ısıtıcılar kullanılacaktır.

Motorun ilk hareketi marş motoru ile elektrikli olup, akü ve elektrik donanımı DA 12/24 volt olacaktır.
Motorun soğutma sistemi hava veya su ile soğutmalı olacak, çalışma ortamına uygun  çevre sıcaklıklarında yeterli şekilde soğutmayı temin edebilecektir. Hava sıcaklığının bu sınır değerler dışında olması halinde ek tedbirler yüklenici tarafından alınacaktır.
40ºC üzerindeki değerlerde radyatörler bu sıcaklığa göre tasarlanmış olacaktır.

Motor, kesikli ve sürekli güç için TS ISO 3046 standardına göre seçilmiş olacaktır.

Kontrol panosunda motor yağ basınç ve su sıcaklık göstergeleri bulunacaktır. Bu göstergeler dijital kontrol cihazında bulunuyorsa ayrıca analog göstergeye gerek yoktur.

Dizel motorda yağlama yağı ve soğutma suyu pompaları mevcut olacak, yağ filtresi elemanı, mazot filtresi elemanı ve hava filtresi elemanları değişebilir tip olacaktır.

Yakıt deposu, % 5  genleşme payı göz önüne alınarak tam yükte  8 saat çalışmaya yeterli olacak, depo üzerinde seviye göstergesi, kilitlenebilir kapaklı el ile dolum ağzı, otomatik dolum manşonu ve kör tapalı boşaltma vanası ve uygun çapta havalandırma borusu mevcut olacaktır. İşin özelliğine  göre gerek duyulduğunda, özel teknik şartnamede belirtilmek suretiyle işveren, ikinci bir yakıt deposu  isteyebilecektir.

Ortam şartlarının gerektirmesi durumunda,  yakıt tankları ve borulamasında yalıtım önlemleri alınmalı, yakıt seviyesi izlenmeli , yakıt seviye düşük kontağı sağlanmalıdır.

Motor üzerindeki filtrede  su ayrıştırma özelliği bulunmuyorsa, günlük yakıt tankı çıkışında su ayırıcı özellikte filtre tesis edilmelidir.

Egzoz  susturucusu ve esnek  egzoz  boru ve dirsekleri ,karşı flanşları, asbestsiz klingirik contalar grupla birlikte verilecektir.

Motorun çalışması için gerekli her türlü donanım dizel motor üstünde birlikte verilecektir.

Dizel motorla  birlikte verilecek şarj dinamosunun DA. çıkış voltajı, marş motoru besleme voltajına eşit olacaktır.

Şarj dinamosunun uçları elektronik kumanda panosuna kadar götürülerek, şarj redresörü çıkış uçlarının da bulunduğu bir klemenste son bulacaktır. Besleme, redresör veya şarj dinamosundan otomatik olarak yapılacaktır.

Sistemi beslemek için, uygun sayı ve kapasitede, az bakımlı veya bakımsız tip akü, bağlantı kabloları ile birlikte verilecektir.

Otomatik devreye girme tertibatlı elektrojen grubu, besleyeceği tesisin özelliklerine göre belirlenecek bir süre içinde devreye girecektir. Ancak bu süre ilk yol vermede 15 saniyeyi geçemez.

6.6 Motorun sürekli net faydalı gücü

Motorun sürekli net faydalı gücü; motorun çalışması için gerekli ateşleme tertibatı, mazot pompası,  soğutma suyu pompası, vantilatör v.s gibi yardımcı teçhizat için sarfedilen güç çıkarıldıktan sonra, motorun verdiği net güçtür.

Net faydalı güce dahil olmayan devrelere ait güç, ayrıca belirtilecektir.

6.7 Motorun yakıt sarfiyatı

Motorun yakıt sarfiyatı boşta,  2/4, 3/4 ve 4/4 yükte  litre/saat  cinsinden belirtilecektir. 

Sarfiyat değerleri, deniz seviyesindeki normal şartlara ve mahalli şartlara göre ayrı ayrı verilecektir.

İmalatçı firma tarafından, tam yükteki yakıt sarfiyatının % 5 toleransı sağlayacağı taahhüt edilerek, taahhüt edilen değerler aşılmayacaktır. Grubun çalışacağı mahal şartlarında sürekli faydalı güce göre garanti edilen fiili yakıt sarfiyatı ölçüldüğünde, garanti edilen değerlerin aşılması durumunda, yüklenici  sorumlu olacaktır.

Motor nominal devir ve sürekli net faydalı tam güçle çalışırken özgül yağlama yağ sarfiyatı 3 gr/kwh’den fazla olmayacaktır.Efektif değerler ayrıca, net faydalı tam güce göre lt/h olarak verilecektir. Yağlama sistemi hakkında da bilgi verilecektir.

6.8 Regülâsyon

Motorun regülâtörü, alternatör motora akuple edilmiş durumda iken motor üreticisi tarafından beyan edilen   ilk adım yükünün  ani olarak  değişmesi halinde devir sayısı; TS ISO 8528-5 standardında belirtilen sınırlar içinde olacaktır.

Özel teknik  şartnamesinde  kesin olarak belirtilmediği takdirde, dizel elektrojen grupları paralel çalışmayacaktır. Grubun paralel çalışması istendiği takdirde, elektronik regülatör olması zorunludur.

6.9 Alternatörün teknik özellikleri

Alternatör çıkış gerilimi 400/230 volt, frekansı 50Hz, güç faktörü 0,80 için,  boşta çalışmada gerilim harmoniği THD %5’den küçük olacaktır.

Aksi belirtilmedikçe alternatör çevre şartları bakımından -15°C ila +40°C sıcaklıkta, bağıl nem %85, çalışma yüksekliği 0-1000 m. ortamında tam yükte çalışmaya elverişli olacaktır.

Alternatörler, 12 saatlik bir çalışma periyodunun  herhangi bir saatinde , bir saat süre ile %10 aşırı yükle yüklendiğinde,  hiçbir şekilde elektriksel ve mekaniksel bozulma meydana gelmeyecektir.

Fazların kısa devre olması halinde; kısa devre akımının nominal akımın 2,7-3 katı aralığında ve minimum 3sn süre boyunca devam etmesi durumunda, sargılarda ve diğer devre elemanlarında(kumanda panosu dahil) herhangi bir hasar   meydana gelmeyecektir.

Dizel motorunda istenmeyen hızın nominal hızın %50 fazlasına ulaşması halinde, alternatör sargılarında kayma veya mekanik herhangi bir hasar meydana gelmeyecektir.

Alternatörün verimi, özel teknik şartnamesinde Cos Ø =0,80 için 4/4, 3/4 ve 2/4 yüklerde ayrı ayrı belirtilecektir.

Alternatör çıkış gerilimi, ayarlanabilir olmalıdır.

Alternatör fırçasız tip olacaktır

Alternatör TS EN 60034-1, TS ISO 8528-3  standartlarına göre üretilmiş fırçasız tip uyarma makinasına sahip olacak, elektronik gerilim regülâtörü 50 °C ortam sıcaklığında çalışabilme yeteneğinde olacaktır.

Alternatör IP23 koruma sınıfında olacaktır

Alternatör çıkış ucunda, aşırı akım ve kısa devre koruması yapılacaktır.  500 kVA’dan büyük grupların transfer sisteminde motorlu devre kesici kullanıldığından, transfer panosu üzerinde  ayrıca devre kesiciye gerek yoktur. Devre kesici,  jeneratör tipi ve  kesme kapasitesi nominal akımın 2,7-3 katı ve ayarlanabilir olacaktır. 

Devre kesici, TS EN 60947-2 standardına uygun olacaktır.

Alternatör, gövde kısa devrelerine karşı TS ISO 8528-4 madde 7.3.7 uyarınca, korunmuş olacaktır.

Paralel çalışan gruplarda ters güç koruması yapılması TS ISO 8528-4 madde 7.3.4 uyarınca, şarttır.

6.10 Kumanda ve transfer panosu

Panolar TS EN 61439-1, TS EN 61439-2 ve  TS EN 60947-6-1 standartlarına uygun olacaktır.
 
Panoların TS EN 61439-1/2 standartlarına haiz olduğunu gösteren,  akredite laboratuvarlardan alınmış test(doğrulama) raporları/sertifikaları işverene sunulacaktır.

Kumanda panosu, grup şasesi üzerinde montajlı veya  yer tipi pano şeklinde fırın boya  ile boyanmış olacaktır. Pano mekanik bakımından, üzerine monte edilen cihazları rahatlıkla taşıyabilecek kapaklı ve kilitli olarak imal edilecektir. Pano ölçüleri, teklifle birlikte verilecektir.

Bütün ölçü aletleri ve kumanda birimleri ön kapakta toplanmış olacaktır. Ayrıca, bu birimlerle kabin içerisindeki diğer birimler arasında irtibatı sağlayan kablolar, esnek bir yapıda monte edilecek ve kapağın açılıp kapanmasını güçleştirmeyeceği  gibi, zamanla  ezilme, kırılma v.s. meydana gelmeyecektir.

Grupların panoları, alternatör üzerine monte edilmeyecek, ayrı bir yerde olacak ve aşağıdaki cihazları ihtiva  edecektir. Ampermetre, voltmetre frekansmetre , akü voltmetresi, çalışma zaman saati, motordevri, motor sıcaklık göstergesi , yağ basınç göstergesi kontrol panelinde görülebiliyorsa ,  ayrıca vermeye gerek yoktur.

•3 adet ampermetre,
•1 adet voltmetre,
•1 adet voltmetre komütatörü (en az 7 pozisyonlu)
•1 adet frekans metre,
•2 adet kontaktör veya motorlu devre kesici,transfer devre kesici (transfer sistemi için)
•1 adet çalışma zaman saati,
•1 adet dizel motor sıcaklık göstergesi,
•1 adet motor dizel yağ basınç göstergesi,
•1 adet kontrol cihazı üzerinden manuel çalıştırma anahtarı veya butonu,
•1adet manuel durdurma anahtarı veya butonu,(kontrol cihazı üzerinden manuel pozisyonda kumanda edilebilecektir)
•1 adet termostatik kontrollu ceket suyu ısıtıcı sigortası,
•1 adet akü kapasitesine uygun tampon şarj redresörü,
•1 adet  3 faz şebeke kontrol sistemi,
•1 adet düşük voltaj ünitesi,
•1 adet  Şebeke için faz sırası rölesi 
•1 adet  Jeneratör için faz sırası rölesi
•1 adet termik manyetik devre kesici
•1 adet acil durdurma anahtarı veya butonu,
•1 adet alarm silme (reset) butonu,
• 1 Adet akü voltmetresi,
•1 adet sesli ikaz durdurma butonu,
•Yeterli sayıda tablo içi ve önü aydınlatma lambaları,
•1 adet otomatik devreye girme ünitesi (programlanmış mikro işlemcili olup,
düşük yağ basıncında, dizel motor devir yükselmesinde, yüksek soğutma suyu sıcaklığında, dizel motor start almadığında, alternatör çıkış vermediğinde, dizel motor otomatik stop eder ve ışıklı ikaz verir).

30 kVA’dan sonra kumanda panosu dijital ve LCD göstergeli olacaktır.

Şebeke ve jeneratör kontaktörleri, devre kesicileri arasında elektrik ve mekanik kilitleme düzeneği bulunması zorunludur.

Transfer sisteminde kontaktörler kullanıldığında, TS EN 60947-4  standardına sahip olacak  ve AC 3 sınıfı  seçilecektir.

Transfer sisteminde kullanılan devre kesiciler TS EN 60947-2 standardına sahip olacaktır.

Transfer sistemindeki transfer devre kesici cihazları, TS EN 60947-6-1 standardına sahip olacaktır.

Transfer sistemleri TS EN 60947-6-1 standardına uygun olacaktır.

Transferler 4 kutuplu olmalıdır.

Zayıf akım devreleri sigorta ile korunacaktır.

Enerji kablosu için gerekli bağlantı klemensi ve bakır baraları olacaktır.

Bütün kablolar, uluslararası renk veya rakamlara göre kodlanmış ve şemalara da işlenmiş olacaktır.

Ünitelerle dış bağlantılar ve üniteler arası bağlantılar klemens ile yapılacaktır. Kontrollükçe beğenilmeyen konnektörler ve malzemeler, yüklenici tarafından değiştirilecektir.

İsteğe bağlı olarak jeneratöre uzaktan erişim sağlanabilmeli ve projesine göre  gerekli parametreler uzaktan izlenebilir ve kontrol edilebilir olmalıdır.

Uzaktan erişim sistemi, bina yönetim sistemleriyle uyumlu olmalıdır.

6.11 Otomatik çalıştırma

Otomatik çalışma sistemi grubun, tam otomatik çalışmayı sağlaması için gerekli kablolama, röleler, kontaktörler,devre kesiciler, otomatik transfer devre kesiciler, mikro işlemci veya mikrocontroller ihtiva eden programlanabilir digital elektronik devreler gibi her türlü cihazları kapsayacaktır.

Otomatik çalışma şekli : Şebeke gerilimi ayarlanmış sınırlar dâhilinde iken, şebeke kontaktörü (devre kesici) kapatılacak (on) ve sistem şebekeden beslenecektir. Şebeke geriliminin  aşağıda  belirtilen  değerlerde  değişmesi halinde, şebeke kontaktörü (devre kesici) açılacak (off) ve jeneratör çalıştırılacaktır. 15sn içinde jeneratör hazır olacak ve jeneratör hazır bilgisi ile jeneratör devre kesicisi kapatılacaktır (on). Şebeke gerilimi normale gelene kadar sistem jeneratörden beslenecek, şebeke tekrar normale döndüğünde, şebekenin kararlı bir şekilde var olduğu ayarlanabilir bir süre (3 dk) izlenip daha sonra jeneratör kontaktörü açılacak (off), şebeke kontaktörü ise, kapatılıp (on) yük şebekeden beslenecektir. Jeneratör hemen durdurulmayacak, soğutma için ayarlanabilir bir süre (3 dk)çalıştıktan sonra stop edilecektir.

Jeneratör, ilk yol vermede yol almazsa, akülerin toparlanması için ayarlanabilir bir süre beklenecek ve yol verme işlemi tekrarlanacaktır. Bu işlem 3 kereden fazla başarılı olmazsa makina arıza durumuna geçecektir.

Elektriksel kumandada, kontrol ve tasarım şekli mikroişlemci ihtiva eden tasarımlar tercih edilecektir.

Sistem, otomatik olarak çalışacaktır.

Aşağıdaki durumlardan birinin meydana gelmesi halinde grup, otomatik olarak devreye girerek, yükü üzerine alacaktır.

a) Şebeke geriliminin nominal değerin %10 altına düşmesi,

b) Şebeke geriliminin nominal değerin %10 üstüne çıkması,

c) Fazlardan en az birinin tamamen kesilmesi veya ilk iki şıktaki limitlerin dışına çıkılması,

d) Şebeke frekansının nominal frekansın %2  altına düşmesi,

e) Şebeke frekansın nominal frekansın %2 üstüne çıkması.



a), b), d) de tarif edilen sınır değerlerin el ile değiştirilmesi imkânı olacaktır.

Start gecikmesi, transfer gecikmesi gibi gecikmeler,  ayarlanabilir olmalıdır.

Otomatik, elle veya test konumlarından birinde çalıştırma halinde, ilk kalkışta motor yağ basıncı 0(sıfır) olduğundan, bu sırada gereksiz alarm verilmemesi için,  tedbir  alınacaktır.

Düşük yağ basıncı, aşırı hararet, yüksek hız, düşük hız, alternatör çıkış geriliminin düşük ve yüksek seviyelere ulaşması, aşırı akımın ayarlanan değerleri geçmesi durumlarında jeneratör devreden çıkacaktır.

Kumanda panosu üzerinde ayrıca, acil alarm sistemi ile birlikte mantar başlı ve kilitlemeli ACİL DURDURMA BUTONU bulunacaktır.

Acil durdurmada motor stop ederken alternatör kontaktörünün veya devre kesicinin enerjisi de kesilecektir.

6.12 Akü şarj ünitesi

Grubun çalışmasını sağlamak ve kumanda panosu üzerinde mevcut devrelerin her türlü besleme gerilimlerini karşılamak amacı ile gruplarla birlikte verilecek az bakımlı veya bakımsız tip akü bataryasını şarj etmek üzere, kumanda panosu içerisinde, akü şarj redresörü akü kapasitesine uygun seçilecek tampon şarjlı bir adet akü şarj ünitesi verilecektir.

Şarj cihazı, hem şebekeden, hem de grup çıkışından beslenecektir.

Şarj cihazının şarj etmemesi halinde, sesli ve ışıklı alarm verecektir.

Şarj ünitesi çıkışı ve şarj alternatörü çıkışı ile akü besleme kablosu, kontrol tablosu üzerinde, bir klemens dizisinde toplanacaktır. Şebeke mevcut iken aküler şarj redresörü üzerinden, jeneratör devrede iken aküler şarj alternatörü üzerinden şarj edilecektir.

6.13 Jeneratör odası

Jeneratör odası tasarımı, Binaların Yangından Korunması Hakkındaki Yönetmelik hükümlerine uygun olmalıdır.
Jeneratör odası, Binaların Gürültüye Karşı Korunması Hakkında Yönetmelik hükümlerine uygun olmalı ve uygunluk belgelendirilmelidir.

İşveren detaylı gürültü sınır değerleri isteklerini jeneratör üreticisi ile paylaşacak ve karşılıklı mutabık kalınacaktır.
Jeneratör odası kapı genişliği/yüksekliği jeneratör ve ekipmanlarının odaya kolayca taşınabilmesine olanak verecek boyutlarda olmalıdır.

Oda, periyodik bakımların ve servis hizmetlerinin yapılabilmesi için yeterli alana sahip olmalıdır.

Jeneratör odası temiz, kuru, iyi aydınlatılmış, havadar olmalı, aşırı sıcak olmamalı, duman, yağ buharı, motor egzoz dumanı, vs. oda içine girmemelidir.

Jeneratör seti donanımı(Yakıt tankı, susturucu vb.) olabildiğince jeneratöre yakın konumlandırılarak, basınç kaybı ve geri basınç önlenmelidir.

Oda içerisinde bakım/işletme kolaylığı için trifaze/monofaze priz, su ve isteğe bağlı olarak   hava hattı olmalıdır.
Jeneratörün günlük yakıt tankı harici tip ise yakıt boru tesisatı jeneratöre kadar sabit tesisat olmalıdır ve bu sabit tesisattan motora bağlantı motor vibrasyonunun tesisata iletilmemesi için esnek yakıt hortumu ile yapılmalıdır.
Güç ve kumanda kabloları  ayrı bir kanalda tesis edilmelidir.

Acil durum kaçış kapısı olmalıdır ve acil durum kaçış güzergahında personelin kaçışını engelleyecek  ekipman vb.(Kablo tavası, yakıt borusu) olmamalıdır.

Havalandırmanın verimli bir şekilde gerçekleştirilebilmesi için hava emiş/atış açıklığının uygun boyutlarda olması gerekmektedir.

Hava açıklıklarının korunması için pencerelere panjur yapılmalıdır. Panjur kanatçıkları hava sirkülasyonunu engellemeyecek boyutlarda açıklıklara sahip olmalı ve üretici firma tarafından doğrulanmalıdır.

Radyatör ile hava atış penceresi arasında davlumbaz kullanılmalıdır. Bu davlumbaz ile radyatör arasındaki bağlantı çadır bezi/kanvas kumaşı gibi ısıya dayanıklı ve alev yürütmeyen malzemeler kullanılarak jeneratör seti titreşiminin binaya iletilmesi engellenmelidir.

Gazlı yangın söndürme sistemi olan uygulamalarda tüm havalandırma menfezlerinde otomatik  yangın damperi kullanılmalıdır.

Acil durum jeneratörleri için havalandırma sistemi emiş ve atışı, Binaların Yangından Korunması Hakkındaki Yönetmelik  hükümlerine uygun olmalıdır. 

Yakıt tankı ve kapasitesi, Binaların Yangından Korunması Hakkındaki Yönetmelik  hükümlerine uygun olmalıdır.
Yakıt boru tesisatı jeneratörün sıcak bölgelerinden ve egzoz hattında uzak olmalıdır.

Yakıt tesisatlarında siyah çelik boru kullanılmalıdır. Yakıt ile kimyasal tepkimeye giren galvaniz, çinko alaşım vb. metal boru kullanılmamalıdır.

Yakıtın donma riskine karşı gerekli önlemler alınmalı, tank ve borular izolasyon malzemeleri ile korunmalıdır.
Egzoz boru dirsek ve montaj elemanları sıcaklık ile genleşmeye uygun seçilmelidir.

Dikey çıkış yapan egzoz borularında kullanılmak üzere egzoz basıncı ile hareket eden bir yağmur şapkası kullanılmalıdır.

Oda içerisindeki egzoz boru ve susturucuya izolasyon yapılmalıdır.

Egzoz susturucusu tavandan askıya alınmalı, bunun  mümkün olmadığı durumlarda egzos sehpası uygulaması yapılmalıdır.

Jeneratör odasında,  Binaların Yangından Korunması Hakkındaki Yönetmelik hükümlerine uygun olarak ,  ABC sınıfı yangın söndürücüler bulunmalıdır. 

6.14 Kabin

 Kabinler, Açık Alanda Kullanılan Techizat Tarafından Oluşturulan Çevredeki Gürültü Emisyonu İle İlgili Yönetmelik(2000/14/AT) hükümlerine uygun  olmalı ve bu uygunluk  akredite  kuruluştan alınmış sertifika ile belgelendirilecektir.

Modele göre kabin dış boyutları  verilecek çizimlerde belirtilecektir.

Kabin yalıtım malzemesi TS EN 13501-1 standardına göre A sınıfı olacaktır.

Kabin şasesi, jeneratör grubunun yükünü taşıyabilecek özellik ve dayanıklılıkta olacak kabinin kaldırılması, taşınması ve montajı esnasında  eğilme ve burulmaya izin vermeyecek,  statik yüke bağlı olarak NPU demir veya St37 saç malzemeden imal edilmiş olacaktır. Şasede zemine ankraj için bağlantı yerleri bulunmalıdır.
Kabin içerisindeki/dışındaki  egzoz borusu ve susturucuya izolasyon yapılmalıdır.

Kabinin her iki yanında tam erişim sağlayan ve 180° açılabilen çift kapı bulunmalıdır.

Akustik kapıların izolasyonu, kabin ile aynı sınıfta olacaktır.

Jeneratörün taze hava ihtiyacı ve içerdeki sıcak havanın tahliyesi için jeneratör gücüne uygun panjurlu hava emiş ve hava atış menfezleri olacaktır.

Jeneratör gücüne uygun günlük yakıt tankı bulunacak  ve yakıt seviyesi izlenebilir olacaktır.

Kabin içerisinde yeterli aydınlatma sağlanacaktır.

Kabin üzerinde, içindeki jeneratör seti ile birlikte kaldırabilecek uygun sayıda mapa olmalıdır.

Kabin boyası  TS EN ISO 9227 ye göre tuz testinden geçmiş olmalı ve belgelendirilmelidir.

Kabin koruma sınıfı en az IP23  olacak ve özel teknik şartnamesinde belirtilecektir.

Kabin de en az iki adet 6kg kapasiteli  ABC sınıfı yangın söndürücüler bulunmalıdır.

6.15 Montaj

Dizel elektrojen gruplarının montajı, imalatçı firmanın  temel, boru donanımı ve egzoz  borusu planlarına ve tevzi tablosu bağlantı şemalarına göre yapılacaktır. Temel planları  işyerindeki zemin gerilmesine göre tanzim edilecektir. İşverenin  yazılı müsaadesi alınmak suretiyle, montaj planında değişiklik yapılması   mümkündür.

Betonarme kaide, jeneratör grubunun hassas cihazlara yakın veya yanına konulması ve binaların bodrum katlarına monte edilmesi durumunda yapılacaktır. Betonarme döşeme üzerine oturtulan grupların oluşturacağı titreşimlerin yutulması için grup şasesi altına lastik takoz, yay vb. titreşim yutucu donanım yerleştirilecektir. Grubun konacağı döşemenin grup çalışma yükünü kaldırabileceği yetkili inşaat mühendisi tarafından doğrulanmalıdır.

Türkiye Bina Deprem Yönetmeliğine göre tasarlanan yapılarda tesis edilecek jeneratör setinin montajında ( pano, jeneratör, yakıt tankı, ve egzoz sisteminde) uygun  sismik önlemler alınacaktır.

Jeneratör için beton temel kaidesi, yüklenici tarafından verilecek projeye uygun olacaktır.

Temelde kullanılacak olan betonun sınıfı, temel projesi ile belirlenecek olup C25’ten az olmayacaktır.

Titreşimlerin civara yayılıp yayılmadığının kontrolu, vibrometre ile ölçülecek olan titreşimin amplitüdü, TS ISO 8528-9 standardına uygun olacaktır.

Gruptan yayılan gürültü, Binaların Gürültüye Karşı Korunması Hakkında Yönetmeliğe, Açık Alanda Kullanılan Techizat Tarafından Oluşturulan Çevredeki Gürültü Emisyonu İle İlgili Yönetmelik(2000/14/AT) ,  2872 sayılı Çevre Kanununa ve   Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından yayınlanmış olan Yönetmeliklere uygun olacaktır.

Makina grubuna gelen kablolar ve borular kendi özel kanalları içine yerleştirilecektir. Kablo ve boru kanalları en az 30x30 cm, duvar kalınlıkları 10 cm’den az olmayacaktır. Bütün kanallar, baklavalı saçla örtülecek, saçların oturacağı kanal kenarları 40x40x4 mm köşebentlerle takviye edilecektir. Kanal kapakları zemin ile aynı seviyede olacaktır. Yatay zemin üzerinde hiçbir boru ve kablo bulunmayacaktır.

Alternatör gövdesi Elektrik Tesislerinde Topraklamalar Yönetmeliğine uygun bir şekilde ve uygun kesit alanında bir iletken  ile bina topraklanmasına bağlanacaktır. Yıldız noktası topraklanması da Elektrik Tesislerinde Topraklamalar Yönetmeliğine uygun olacaktır.

Her türlü malzemenin iş yerine nakli, temel hafriyatı, beton, kalıp, kablo kanalları, kanal köşebentleri ve baklavalı saçlar, topraklama tertibatı ve şartnamede belirtilmediği halde, montaj ve kabul için gerekli diğer müteferrik malzeme ve işçiliklerle, geçici kabul hazırlanırken, motora konulacak yağlama yağı, geçici ve kesin kabullerde sarf olunacak yakıt ve yağ, yüklenici tarafından karşılanacaktır.

Montajda; jeneratör grubu, şebeke, transfer panosu ve AG dağıtım panosu arasındaki  kabloların kesit alanı TS HD 60364-5-52 standardına göre belirlenecek olup yüklenici tarafından temin edilerek, montajı yapanlar tarafından bağlantısı yapılacaktır.

6.17 Eğitim

İşletme ve bakım eğitimi idarenin isteğini karşılayacak düzeyde, jeneratörün çalıştığı  mahalde  ilgili  personele,   yüklenici  tarafından karşılanacaktır.

Eğitim, teorik ve uygulamalı olmak üzere iki aşamalı olacaktır. Uygulamalı eğitim için,  gerekli her türlü ölçü aleti avadanlık vs. yüklenici tarafından temin edilecektir.

Eğitim sırasında her türlü koruyucu tedbirler yüklenici tarafından alınacak, yaralanma veya ölümle sonuçlanabilecek her hangi bir kazaya meydan vermemek için,  kalifiye personel, eğitim grubu ile birlikte çalıştırılacaktır. Her türlü sorumluluk yükleniciye ait olacaktır.

6.18 Teknik dokümantasyon

Verilecek olan teknik dokümantasyon, montajı yapılan techizatın bakım ve işletmesini en iyi şekilde sürdürmeye ve bunlardan en üst düzeyde yararlanmaya yönelik olacaktır. Montaj, bakım ve işletme ile ilgili teknik dokümanların, kabul heyetince yeterli bulunmaması halinde, yüklenici istenen dokümantasyonu hazırlamak ve idareye teslim etmekle yükümlüdür.

Elektrojen grubuna ait el kitabı, yerleşim ve devre şemaları  bizzat montajı yapılan gruba ait bilgileri içerecektir.

Verilecek dokümanlar:

Çalışma ve bakım el kitabı,

Dizel ve alternatör basit tamir kitabı,

Tüm sistemin elektrik-elektronik komple bağlantı şeması,

Kumanda panosu  devre şeması,

Sistemin kumanda ve kontrolünde kullanılan her türlü ünitenin çalışma şekli, arıza arama ve giderme diyagramı gibi dokümanlar.

6.19 Tekliflerde dizel motora ait bildirilecek teknik özellikler

Yüklenici dizel motora ait teknik özellikleri aşağıdaki başlıklara göre bildirilecek ve kabul deneylerinde bu değerler ve garantiler esas alınacaktır.

Motorun markası      :
Modeli                      :
Tipi                           :
Kaç zamanlı olduğu  :
Hava emiş sistemi     :
Sürekli(Prime) net faydalı gücü : (KW)               (Deniz seviyesinde)
Sürekli net faydalı gücü  : (KW)             (Mahalli şartlarda)
Farklı mahalli şartlarda güç azalması  :
Aşırı güç yüklenebilme oranı: (1 saat süre ile .............%.........)
Aşırı güç yüklenebilme oranı: (ani olarak ...................%.........)
Motorun çalışacağı devir sayısı:  (boşta:max,güçte)  .....devir/dakika
Regülatörün, devir sayısı değişimine tesiri : ................
a)Yükün ani olarak %50 değişmesi halinde;...........................
b) Sabit yüklerde; ..............................
c) Boşta; ..........................................
Silindir sayısı :...........ad.
Silindir çapı:.............mm.
Stroke:........................mm.
Sıkıştırma oranı:........................
Sıkıştırma basıncı: .....................kg/ cm²
Ortalama silindir basıncı: ..............kg/cm²
Ortalama piston hızı:.....................m/sn.
Özgül yakıt sarfiyatı   : (Normal şart ve mahalli şartlarda)

a) 4/4 yükte                         :.............................................
b) 3/4   "                              :.............................................
c) 1/2   "                              :.............................................
Özgül yağ sarfiyatı :.....................lt/kwh
Yanma sistemi :..............................
Yağlama sistemi :...........................
Soğutma sistemi :...........................
Yol verme şekli :............................
Hava ile yol vermede:....................
a) Hava basıncı :.........................
b) Hava tankı hacmi ve yol verme sayısı :.........................
c) Kompresör motorunun gücü :........................

Elektrikli yol vermede:

a) Akünün cinsi (Bakımsız,Az bakımlı v.s.) gerilimi, kapasitesi...........................
b)  Marş motorunun gerilimi, gücü, devir sayısı ...............................
c) Şarj dinamosunun gerilimi, gücü, devir sayısı...............................
Alarm ve otomatik durdurma tertibatı hakkında bilgi:
Motorun boyutları  :
a) Eni.................b) Boyu..............c) Yüksekliği................d) Ağırlığı:

Radyatör soğutma suyu kapasitesi :................... lt,
Motorun soğutulması için suya intikal edecek ısı değeri:.................. kcal/h,
Radyatör boyutları ……..m2;gerekli hava debisi:…….m3/saat

6.20 Tekliflerde, alternatöre ait bildirilecek teknik özellikler

Yüklenici, alternatöre ait aşağıda istenen teknik özellikleri bildirecek ve kabul deneylerinde bu değerler esas alınacaktır.

Markası          :
Modeli            :
Tipi                 :
Frekansı          :
Anma Gerilimi           :
Anma Akımı             :
Sürekli gücü (KVA) :
Aşırı güç yüklenebilme sınırı:
Devir sayısı:
Gerilim ayar sınırı:
Verimi (Cos ø = 0,8 ve Cos ø = 1 için) :
a) Tam  yükte :              b) 3/4 yükte :               c) 1/2 yükte  :
Isınma sınırı (muhit sıcaklığına nazaran)  :
İzolasyon sınıfı                                          :
a) Statorun                          b) Rotorun
İkaz şekli         :
İkaz makinesinin sürekli ve maksimum     :
a) Gerilimi  :                 b) Akımı :                    c) Gücü :
Bağlantı şekli:
Alternatörün dış etkilere karşı korunma tipi:
Alternatörün arıza ve aşırı yüklere karşı korunması:
Kısa devre oranı (500 KVA dan büyük güçler için)
a) Boşta :                         b) Tam yükte :
Amortisör sargısının tipi ve tesiri:
Senkronize edici güç (500 KVA dan büyük güçler için) :....................kw/radyan
Gerilim regülâtörü
a) Markası   :           b) Tipi    :         c) Duyarlığı :
Alternatörün:
a) Eni :                     b) Boyu  :         d)Ağırlığı :
Dizel alternatör grubunun:
a) Eni :                    b) Boyu :                     c) Yüksekliği :              d) Ağırlığı :

6.21 Kabul işlemleri

Grubun imalâtçısında yapılan boşta, yarı yükte, tam yükte ve %10 aşırı yükte, çalıştırma testleri ve diğer fabrika testleri ile sahada kabul öncesi yapılabilen kontrolların kabul heyetince olumlu bulunması neticesinde, ilgili bakanlık tarafından yetkilendirilen kurum/kuruluş ya da  tüzel kişiler kabul işlemlerini  yaparak tutanak onaylanır. 

6.22 Garanti

Yüklenici, jeneratör grubunun çalışır halde tesliminden ( kabulden) itibaren 2 (iki) yıl  veya bin (1000) çalışma saati süre ile, imalat ve malzeme hatalarından doğabilecek arızalara karşı garanti verecek, bu süre içinde bedelsiz bakımını(malzeme + işçilik), ayrıca 10 yıl süresince  bedeli karşılığı yedek parça teminini sağlayacağını taahhüt edecektir.

Garanti hükümleri içerisinde temin edilecek malzeme, imalatta kullanılan orijinal malzemenin aynısı olacaktır.

6.23 Yedek malzeme ve avadanlık

Her bir grupla birlikte, grup üzerinde bulunan miktar kadar (adet veya takım) birer adet yağ, yakıt, hava filtreleri ile bir adet (V) kayışı verilecektir.

Yüklenici, aşağıda listelenmiş takım ve avadanlığı her grup için 1 takım olmak üzere verecektir. Her takım aşağıdaki unsurları ihtiva edecektir.

Pense (TSE'li)                                       1 adet
Tornavida (TSE'li)                                3 adet (3 boy, düz)
Tornavida (TSE'li)                                3 adet (3 boy, yıldız)
Yan keski (TSE'li)                                1 adet
Kargaburnu (TSE'li)                             1 adet
Kurbağacık anahtar (10'luk)                 1 adet
Gres el pompası                                    1 adet
Special anahtar takımı                          1 takım
Kombine anahtar takımı (6–32 mm)    1 takım
              Mmultimetre                    1 adet                    
            Pensampermetre                1 adet
Elektrikçi tornavida seti           1 takım
           AG izole eldiveni               1 takım


6.24  Uygunluk Kriteri

Kullanılan malzeme ve imalatın uygunluğu, ilgili Türk standartları ve /veya uygulamaya konulmuş Avrupa Birliği standartlarında verilmiş kriterlere göre değerlendirilecektir.

6.25   İlgili Standartlar

TS ISO 3046-1  İçten yanmalı motorlar - Gidip gelme hareketli - Performans - Bölüm 1: Güç, yakıt ve yağ tüketiminin ve test yöntemlerinin deklerasyonu – Genel kullanım motorları için ek gereklilikler

TS ISO 8528-1   Gidip gelme hareketli içten yanmalı motorla tahrik edilen alternatif akım jeneratör grupları - Bölüm 1: Uygulama, beyan değerleri ve performans

TS ISO 8528-2   Gidip gelme hareketli içten yanmalı motorla tahrik edilen alternatif akım jeneratör grupları - Bölüm 2: Motorlar

TS ISO 8528-3 Gidip gelme hareketli içten yanmalı motorla tahrik edilen alternatif akım jeneratör grupları - Bölüm 3: Jeneratör grupları için alternatif akım jeneratörleri

TS ISO 8528-4 Gidip gelme hareketli içten yanmalı motorla tahrik edilen alternatif akım jeneratör grupları - Bölüm 4: Kontrol tertibatı ve bağlama donanımı

TS ISO 8528-5Gidip gelme hareketli içten yanmalı motorla tahrik edilen alternatif akım jeneratör grupları - Bölüm 5: Jeneratör grupları

TS ISO 8528-6 Gidip gelme hareketli içten yanmalı motorla tahrik edilen alternatif akım jeneratör grupları - Bölüm 6: Deney metotları

TS ISO 8528-7  Gidip gelme hareketli içten yanmalı motorla tahrik edilen alternatif akım jeneratör grupları - Bölüm 7: Tasarım ve şartname için teknik bildirimler

TS ISO 8528-8   Gidip gelme hareketli içten yanmalı motorla tahrik edilen alternatif akım jeneratör grupları Bölüm 8: Düşük güç jeneratör grupları – Özellikler ve deneyler

TS EN 8528-11  Gidip gelme hareketli içten yanmalı motorla tahrik edilen alternatif akım jeneratör grupları – Bölüm 11: Döner kesintisiz güç sistemleri - Performans kuralları ve deney metotları

TS ISO 8528-12 Gidip gelme hareketli içten yanmalı motorla tahrik edilen alternatif akım jeneratör grupları - Bölüm 12: Güvenlik hizmetleri için acil durum güç beslemesi

TS EN ISO 8528-13 Gidip gelme hareketli içten yanmalı motor tahrikli alternatif akım jeneratör grupları – Bölüm 13: Güvenlik

TS EN 60034-1 Döner elektrik makineleri - bölüm 1: Beyan karakteristikleri ve çalışma karakteristikleri

TS HD 60364-5-551/A11 Binalarda elektrik tesisatı - Bölüm 5: Elektrikli donanımın seçilmesi ve montajı - Grup 55: Diğer donanım - Kısım 551: Alçak gerilimli jeneratör grupları

TS EN ISO 12100 Makinalarda güvenlik - Tasarım için genel prensipler - Riskin değerlendirilmesi ve azaltılması

TS EN ISO 13849-1 Makinelerde güvenlik- Kumanda sistemlerinin güvenlikle ilgili kısımları- Bölüm 1: Tasarım için genel prensipler

TS EN ISO 13849-2 Makinalarda güvenlik-Kumanda sistemlerinin güvenlikle ilgili bileşenleri-Bölüm 2- Doğrulama

TS EN ISO 13850 Makinelerde güvenlik-Acil durumlarda durdurma teçhizatı -Tasarım prensipleri

TS EN 60204-1 Makinalarda güvenlik - Makinaların elektrik donanımı - bölüm 1: Genel kurallar

TS EN 61000-6-2 Elektromanyetik uyumluluk (emu) - Bölüm 6-2: Genel standardlar - Endüstriyel çevreler için bağışıklık

TS EN 61000-6-4  Elektromanyetik uyumluluk (emu)-Bölüm 6-4: Genel standardlar-Endüstriyel ortamlar için yayınım standardı