×

Bilgi İşlem Kabinleri Uygulamalarında Deprem Güvenliği Yazı Dizisi-2


Bilgi İşlem Kabinleri Uygulamalarında Deprem Güvenliği
Yazı Dizisi-2


Alp Arslan Ok 



 

4- Kabin ve rafların binaya sabitlenme yöntemi

Kabin ve rafların binaya sabitlenme yöntemleri açısından uygulamada karşılaşılabilecek alternatifler aşağıda sıralanmaktadır.

• Doğrudan zemin betonuna sabitleme – Başlık 4.2
• Yükseltilmiş döşeme üzerinde sabitleme – Başlık 4.3

4.1 Titreşim izolatörleri ve kayar deprem platformları

Kabin ve rafların zemin betonuna sabitlenmesi için titreşim izolatörlerinin kullanılması deprem dayanımı açısından yeterli değildir. Titreşim izolatörleri genel olarak kendisi titreşim üreten cihazların, örneğin üzerinde motorlar çalışan iklimlendirme donanımının veya jeneratörlerin, çalışma doğaları gereği ürettikleri titreşimi sabitlendikleri betona iletmelerini sınırlandırmak amacıyla kullanılırlar ve bu amaçla tasarlanmışlardır. Titreşim sönümlendirme ile deprem dayanımı sağlama işlevi ayrı özellikler gerektirmektedir ve bu yazının konusu değildir. Bunların olağan titreşim izolasyonu işlevlerine ilave olarak sismik sınırlandırıcı özelliği olan modelleri de vardır (Şekil 3 ve 4). Ancak bilgi işlem kabin ve raflarının kendilerinin titreşim üretmemeleri sebebiyle bunların titreşim izolatörleri ile betona sabitlenmesi akılcı değildir. Bu şekilde deprem dayanımı sağlanmamaktadır.




Kabin ve rafların sabitlenmesi için titreşim söndürücülerin kullanımını gerektirebilecek özel durumlar olabilir. Bunlar örneğin gemi uygulamaları gibi sabitlenen yapının titreşimli olması durumunda kullanılabilir. Tüm binanın titreşmesinin engellenemediği, içinde çelik haddehanesi veya büyük matbaa makineleri gibi makinelerin bulunduğu binalarda özel önlemler alınması gerekebilir.

Özel durum olarak değerlendirilebilecek başka bir alternatif de “kayar deprem platformlarının” kullanılmasıdır (Şekil 5).


Kayar deprem platformları bünyelerindeki metal kürelerin yatay eksende hareket etmeleri ve bu hareket sırasında platformüzerinde bulunan kütlenin dikey eksende yükseltilmeleri sayesinde deprem sırasında oluşan kinetik enerjinin potansiyel enerjiye çevrilmelerini sağlarlar. Bunların kullanımında dikkat edilmesi gereken hususlar aşağıda belirtilmektedir.

• Kayar platformun yatay eksende kayabilmesi için çevrelerinin boş bırakılmış olması gerekmektedir. Bu durum özellikle verimerkezi sıcak/soğuk koridor uygulamalarında kayar kapı gibi binaya sabitlenen aksamın kullanımında zorluk oluşturmaktadır.

• Kayar platformların sağlıklı çalışabilmesi için üzerlerine konumlandırılmış cihazın neredeyse serbest bir şekilde kayabiliyor olması gerekmektedir. Söz konusu cihazın normal işlevini sağlayabilmesi için bunlara bağlanması gereken boru vs. olmaması gerekmektedir. Bu tip bağlantıların esnek bir şekilde ve platformun üzerindeki kütlenin hareket etmesini engellemeyecek özellik ve boyutta olması şarttır. Bu durum uygulamada sınırlamalar getirmektedir. Örneğin bir veri anahtarlama -switch- cihazının bulunduğu kabine gelen demetlerce kablo söz konusu kabin altındaki kayar platformun sağlıklı çalışmasını engelleyecektir.

• Kayar platformlar normal işletme şartlarında az miktarda da olsa hareketli yapılardır. Çok geniş platform uygulamalarında, örneğin bir veri merkezinin tüm bir koridorunun tek bir platform üzerine alınması gibi bir uygulamada operatörlerin üzerine çıkarak çalışmaları gerekecektir. Bu durumda operatörlerin çalışma şartlarının etkilenebileceği ve baş dönmesi, mide bulantısı gibi etkilerin oluşabileceği göz önünde bulundurulmalıdır.


4.2. Doğrudan zemin betonuna sabitleme

Zemin betonuna doğrudan sabitleme yönteminde deprem güvenliği açısından önemli ilk başlıklar beton kalitesi ve ankraj cıvatasının kendisi ile bunun betona tutunma yöntemidir. Bu başlıklar bu yazıda incelenmemektedir. Bunun sebebi gerekbeton kalitesi ve ankraj cıvatası konusunda deprem dayanımı açısından uzman ve sertifikalı ürünlere sahip tedarikçilerinmevcut olmasıdır. Bunların detaylı uygulama kılavuzları mevcuttur. Ayrıca internette aranıp, kolayca ulaşılabilecek FEMA 413 uygulama kılavuzunda zemine doğrudan bağlantı teknikleri ve ankraj cıvatası tipleri ile bunların uygulama detayları zengin görsel bilgilendirmeler eşliğinde sunulmaktadır.

Normal şartlarda deprem titreşim deneyinden başarıyla geçmiş ürünlerin zemine sabitlendiği noktalardaki konstrüksiyon detayları yeterli mukavemete sahip olacaktır. Ancak yine de dikkat edilmesi gereken tasarım ve saha uygulaması detayları aşağıda açıklanmaktadır.

• Geçmiş depremlerden edinilen deneyimlerde çeşitli cihazların zemine sabitleme noktasında kullanılan cıvatalarının çaplarının yeterince büyük olmasına rağmen kesilip koptuğu gözlemlenmiştir. İncelemeler sonucunda bağlantı noktasındaki delik çapının önemli olduğu ve deliğin gereğinden büyük olması durumunda ivmelenen kütlenin darbe etkisiyle cıvataları kestiği sonucuna varılmıştır. (Çizim 6).



• Yaşanmış deneyimlere dayanarak hazırlanmış olan FEMA 413’de zemin kod farklılıklarını gidermek için şim, pul gibi eklentilerin kullanılması yasaklanmıştır. Yükseklik ayarının ihtiyaç olması durumunda ayar imkânı olan, ancak yeterince mukavim bağlantıya imkân veren braketler kullanılmalıdır (Şekil 7)



• Birden fazla kabinin yan yana konumlandırıldığı uygulamalarda kabinler üst kısımlarından güçlü braketlerle (örneğin, M12 cıvatalarla bağlanan 5 mm kalınlığında braketler) birbirlerine bağlanmalıdır. Deprem deneyleri sırasında yan yana dizilmiş kabinler birbirlerinin üzerine sağa sola salındıkları sırada standart uygulamalara yönelik tasarlanmış kabin birleştirme parçalarını koparıp atmaktadır.

• Özellikle veri merkezi uygulamalarında karşılaşıldığı gibi birçok kabinin yan yana konumlandırılarak koridorların oluşturulması halinde zeminde açılacak ankraj cıvatası delikleri için inşaat işleri sırasında kullanılacak ve kabin imalatçısından tedarik edilebilecek saç delik şablonlarının kullanılması gerekmektedir. Bu sayede ankraj cıvataları kâğıt üstünde planlandığı yerlere konumlandırılabilecek ve zemin betonunda gereksiz deformasyon ihtimali azaltılacaktır.

Ankraj cıvataları delik planında kabinlerin önlerine ve arkalarına denk gelen eksen üzerinde her bir cıvata arasındaki mesafenin 20 cm’nin katı cinsinden olmasında büyük fayda vardır. Bu sayede veri merkezinin işletmesi sırasında kabinlerin sıralaması değiştiğinde veya aradan kabin çıkartılıp, yerine standart olmayan kabin getirildiğinde kolaylık sağlanacaktır.


4.3. Yükseltilmiş döşeme üzerinde sabitleme

Özellikle veri merkezleri uygulamalarında yükseltilmiş döşeme kullanımı oldukça yaygınlaşmış durumdadır. Bu tip uygulamalarda soğutma hava akışı döşeme altından kabinlerin sıralandığı koridorlara yönlendirilmektedir. Yükseltilmiş döşeme uygulamalarına yönelik olarak FEMA 413’de tarif edilen yöntemler aşağıdaki çizimlerde anlatılmaktadır. (Şekil 8)

• Sismik sehpa (stand) üzerine sabitleme

Doğrudan zemin betonuna sabitleme işleri için yukarıda anlatılmış olan açıklamalar tamamıyla burada da geçerlidir. Uygulamada dikkat edilmesi gereken husus sismik sehpa konstrüksiyonunun zemine sabitlenmesi işleminin genelde yükseltilmiş döşeme kurulum işleminden sonra yapılıyor olmasıdır. Yükseltilmiş döşeme parçalarının kurulumu bitirildikten sonra sökülüp takılması mümkün olmamaktadır. Bu sebeple sismik sehpanın tasarımında taşıyacağı yükü kuvvetli kaynaklı yapısı üzerinden zemine aktarması ve aynı zamanda parçalardan oluşan yapısı sayesinde 60 cm x 60 cm yükseltilmiş döşeme boşlukları arasından geçirilerek zemine sabitlenebilir olması özellikleri olmalıdır. (bkz Resim 8)




• Kaidelerle desteklenmiş yükseltilmiş taban üzerinde çelik halatlar ile sabitleme


• Yükseltilmiş taban üzerinden doğrudan betona cıvatalama – tij kullanılması





• Sismik yükseltilmiş döşeme uygulaması;

Ayrıca deprem deneyinden geçmiş sismik yükseltilmiş döşeme uygulamaları da gündeme gelebilmektedir. Burada önemli olan kabin ve rafların sabitlendiği noktalarda tüm yükün zemine aktarımının garanti altına alınmasıdır. Aynı zamanda kabin ve rafların hem yatay konumlarının hem de yükseklik seviyelerinin ince ayarlanabilmesi sağlanmalıdır. (Şekil 14) Üreticiler tarafından ortaya konulan çözümler alternatiflerine göre daha maliyetlidir ve yerine montaj işçiliği açısından uzmanlık gerektirmektedir.

Bundan sonraki yazımızda "Kabin ve raflarla ilişkilendirilebilen aksamların- kablo ve hava akışı yönetimi
düzeneklerinin- binaya sabitlenme yöntemi, Sonuç "  anlatılacaktır. 
Paylaş:
E-BÜLTEN KAYIT
Güncel makalelerimizden haberdar olmak için e-bültene kayıt olun!
Sosyal Medyada Bizi Takip Edin!
E-Bülten Kayıt