Yangın Algılama ve Alarm Sistemleri,
Tasarım Beyan-Kontrol, Montajcı Beyan, Devreye Alma Beyan-Kontrol, Kabul Formları 
Örnek Eksiklik Raporu, Örnek Bakım Protokolu,EN 54-14 İşletme-Bakım Fazları 
Teknik Kılavuzu

ETP yangın Algılama ve Alarm  Sistemleri Çalışma Grubu 
 

“ETP Yangın Algılama ve Alarm Sistemleri Çalışma Grubu” olarak  sektörümüzün yararlanması amacıyla çalışmalarımıza devam ediyoruz. 

Yangın algılama ve alarm sistemlerinin tasarımının kontrolü, test ve devreye alınması, kabulü ile ilgili formları hazırlayarak bu konuda önder olan çalışma grubu üyemiz Sn. Özcan Uğurlu’ya,  örnek eksiklik raporu, örnek bakım protokolü formları   ile EN 54-14 işletme bakım fazlarını hazırlayarak bu konuda önder olan çalışma grubu üyemiz Sn. Serdal Ungör’e  ve bu çalışmaya görüş veren çalışma grubu üyesi arkadaşlarımıza içtenlikle teşekkür ederiz.

Yangın Algılama ve Alarm Sistemi Örnek Bakım Protokolu



Yangın Algılama ve Alarm Sistemi Örnek Eksiklik Raporu ve Notlar 




YANGIN ALGILAMA  ve ALARM SİSTEMLERİNDE İŞLETME - BAKIM FAZLARI Bölüm 11- 12

 

3. Kısaltmalar
YAP: Yangın Alarm Paneli
YAS: Yangın Alarm Sistemi

11 İşletmenin sorumlulukları

11.1 Genel

Aşağıdaki işlevleri yerine getirmek üzere bir veya daha fazla sorumlu kişi atamalıdır:

Not - Bu kişilerin niteliklerini ve bu kişilere verilen gereklilikleri belirten ulusal düzenlemeler olabilir.
İşletmeci, yangın alarm sisteminin düzgün çalışmasını etkileyebilecek binalardaki sorunların genel farkındalığından sorumludur.

Aşağıdaki işlevleri yerine getirmek üzere farklı kişiler sorumlu olabilir. Kişilerin adları kayıt defterine yazılmalı ve güncel tutulmalıdır. Aşağıdaki işlevlerin bazıları veya tümü sözleşmeye bağlı olarak üçüncü taraflara (örneğin bir montaj veya bakım kuruluşuna) aktarılabilir.

- Yangın alarm sisteminin neden olduğu çeşitli alarmları, uyarıları ve diğer olayları ele alarak prosedürlerin
geliştirilmesi;

- YAS’ı kullanma yetkisi olanların eğitimi;

- Yanlış alarmlara neden olabilecek, kaynak yapılması, testereyle kesme işlemi, sigara içilmesi, yemek ısıtılması pişirilmesi, egzoz gazları v.b. durumlarda uygun önlemleri alarak yanlış - alarmların önlenmesi.

- Binanın kullanımında veya yapımında önemli değişiklikler olması durumunda yangın alarm sisteminin uygun şekilde uyarlanmasını sağlamak;

- Gerekirse, uygun bir algılama alanı planının görüntülenmesini ve daima güncel tutulmasını sağlar;

- Yangın alarm sistemi ile ilgili tüm olayların girildiği bir kayıt defteri tutmak;

- Bakımın (bkz. Bölüm 12) doğru aralıklarla yapılmasını sağlar;

- Yangın alarm sisteminin arızalar, yangınlar veya işlevini bozan diğer olayların meydana gelmesinden sonra uygun şekilde bakımının yapılmasını sağlar.


11.2 İşletmecinin yapacağı bakım

NOT Aşağıdaki gereksinimlere ek olarak, alarm cihazlarının programlı testi için ulusal gereksinimler olabilir.

11.2.1 İşletmecinin günlük yapacağı bakım

Yeni bir sistem arızası olmadığının, yeşil led’in yandığının ve uyarısız bir ekranın olduğunu doğrulamak için YAP'ın en az 24 saatte bir kontrol edildiğinden emin olunmalıdır.

Kayıt defterindeki yeni olaylar kontrol edilir ve uygun önlemler alınır.
Bu, özellikle sorumlu kişi sahada olmadan önce başkalarının müdahalesine izin veren yangın alarm sistemleri söz konusu olduğunda uygundur.

11.2.2 İşletmecinin 3 ayda bir yapacağı bakım

Aşağıdakiler sürekli kontrole tabi tutulmalı, en azından binanın işletmecisi tarafından üç ayda bir denetlenmesi sağlanmalıdır:

- Her bir yangın detektörünün altında ve her bir yangın detektörünün çevresinde en az 0,5 m boş alan olduğunu;

- Yanma sırasında açığa çıkan maddelerin yangın algılama dedektörüne doğru hareket etmesine engelin olmadığını;

- Manuel yangın ihbar butonlarına erişimde engelin olmadığını ve yedek camlarının mevcudiyetini;

- Şebeke güç kaynağını YAP'dan ayırarak, acil durum güç kaynağının düzgün çalışmasını ilgili koruma birimini aktive

ederek denetler (bkz. 6.8.2).

11.2.3 İşletmecinin yıllık bakımı

Yangın alarm sisteminin farklı bölümleri için yıllık işletmeci tanımlı bakım aralıkları Ek D, Tablo D.1'de verilmiştir.

11.3 Dokümantasyon

Kayıt defteri yalnızca yetkili kişilerin erişebileceği bir yerde tutulmalıdır (tercihen yangın alarm kontrol paneli alanında).

Kurulu yangın alarm sistemini etkileyen tüm olaylar bu kayıt defterine girilmelidir. Kayıt defterinin formatı için bir öneri  Ek B'de verilmiştir.

12 Bakım

12.1 Genel

Kurulu yangın alarm sistemi, sürekli çalışmasının sağlanması için düzenli olarak kontrol edilmeli ve bakımı yapılmalıdır.

Bunun için, binanın kullanılıp kullanılmadığına bakılmaksızın, yangın alarm sistemi kurulduktan hemen sonra  düzenlemeler yapılmalıdır.

Genel olarak, işletmeci ve / veya mal sahibi ile yangın alarm sisteminin bakımı için yetkili bir kuruluş (muayene, bakım ve onarım dahil) arasında bir anlaşmaya varılmalıdır.

Bakım ulusal gerekliliklere göre yapılmalıdır.

Not: Bakım ve servis sağlayıcıların sertifikasyonu için ulusal gereksinimler olabilir.

12.2 Bakım programı

12.2.1 Genel

Denetim ve bakım programları tanımlanmalıdır. Bu programlar, yangın alarm sisteminin normal koşullar altında düzgün çalışmaya devam etmesini sağlar.

Uygun bir bakım programı Ek D'de verilmiştir.

12.2.2 Bakım sırasında itfaiye ve kurtarma birimlerine istenmeyen yangın alarm sinyalleri gitmesinden kaçınma

Bakım çalışmalarının yanlış alarmlara yol açmamasını sağlamak önemlidir.

Uzak, kalıcı bir alarm alma merkezine bağlantı varsa ve test sırasında bağlantı kesilebilir, bu nedenle testi
gerçekleştirmeden önce bu merkezle iletişime geçmek önemlidir.

Binadaki kişiler, alarm cihazlarını tetikleyebilecek herhangi bir yangın alarm sistemi testinden önce bilgilendirilmelidir.

12.2.3 Rutin testler sırasında istenmeyen aktivasyonlardan kaçınma

Bakım çalışmalarının yangından korunma cihazlarının istenmeyen aktivasyonuna neden olmamasını sağlamak önemlidir.

Diğer bir yangın koruma cihazlarına bağlantı öngörülmüşse ve diğer cihazlar için bir test tasarlanmadığı sürece, bu testin süresi boyunca bağlantı kesilmeli veya diğer cihaz kapatılmalıdır.

Yangın alarm sistemi yangın kapılarını veya benzer cihazları otomatik olarak etkinleştiriyorsa, binadaki kişilerin testin olası etkileri hakkında bilgilendirilmesi sağlanmalıdır.

12.2.4 Bakım sırasında alınacak önlemler

Yangın dedektörleri bakım sırasında test moduna geçirilecekse, aşağıdakiler uygulanmalıdır:

- En fazla bir yangın bölmesinin algılama alanları test moduna geçirilmelidir.

- Test modunda olan bir alanda meydana gelen gerçek yangının manuel olarak rapor edilmesine özel dikkat gösterilmelidir. (İnsanlar bu alanda yangın alarm sisteminin geçici olarak kapatıldığı konusunda uyarılmalıdır.)

12.3 Onarımlar

İşletmeci ve/veya mülk sahibi aşağıdaki durumlarda ve mümkün olan en kısa sürede bunları düzeltmek / onarmak için  gerekli önlemleri almalıdır;

a) Yangın alarm sistemindeki herhangi bir arıza belirtisi,

b) Yangın alarm sisteminde olası bir arıza şüphesi varsa (örneğin yangın sonrası),

c) Yangın alarm sisteminin bir kısmına zarar verilmesi,

d) Bakım veya kontrol çalışmaları sırasında tespit edilen arızalar,

12.4 Yedek parçalar

Yerinde stokta yedek parça bulundurmak bir avantaj olabilir. En azından sahada aşağıdaki yedek parçalar bulunmalıdır:

a) Kırılgan elemanlar için altı yedek parça ve manuel yangın ihbar butonları için uygun aletler, korunan binada 12'den az manuel yangın ihbar butonu varsa uygun aletlere sahip hassas elemanlar için sadece iki yedek parça gereklidir;
Not: Sıfırlanabilir manuel yangın butonları kullanılıyorsa bu gerekli değildir.

b) YAP'da entegre bir yazıcı varsa yazıcı aksesuarları (kağıt vb.);

c) Daha büyük binalarda (1.000'den fazla yangın dedektörü), yangın algılama sisteminin kayıt defterinin bir  kopyasının mevcut olmasının sağlanması tavsiye edilir;

d) İşletmeci ile yangın alarm sisteminin bakımından sorumlu kuruluş arasında kararlaştırılan diğer yedek parçalar.

12.5 Dokümantasyon

Yangın alarm sistemi üzerinde yapılan çalışma, kayıt defterine girilmelidir. Çalışmanın tamamlanmasından sonra bir  bakım onayı verilmelidir (bkz. Ek D).
Yangın alarm sisteminde tespit edilen tüm arızalar sorumlu kişiye yazılı olarak bildirilmelidir.

12.6 Sorumluluk


Kurulu yangın alarm sisteminin işletmecisi ve/veya sahibi, yangın alarm sisteminin korunmasını sağlamalıdır.

Bakımın sorumluluğu, bakım işini yürüten kurumdadır.

12.7 Yeterlilikler

Bakım, yalnızca kurulu yangın alarm sistemini korumaya yetkili bir kuruluş (muayene, bakım ve onarım dahil) tarafından gerçekleştirilmelidir.

Ek D. (Normatif)

Bakım programı

D.1 Bakım çalışmaları

D.1.1 Her bir yangın ihbar butonunun anahtarlama mekanizmaları, bir kırılgan elemanın çıkarılması, bir test anahtarının sokulması veya yangın durumunda olduğu gibi cihazın tetiklenmesi suretiyle kontrol edilmelidir.

Tüm manuel yangın ihbar butonlarının serbestçe erişilebildiğine ve açıkça görülebildiğine özel dikkatle emin olunmalıdır.


D.1.2 Tüm otomatik yangın dedektörleri ve uzak alarmlar, uygun şekilde etiketlendiklerinden ve hasar
görmediklerinden, boyanmadıklarından veya başka bir şekilde olumsuz etkilenmediklerinden emin olmak için kontrol edilmelidir. Daha sonra, her bir dedektör fonksiyonel bir teste tabi tutulmalıdır. Yapılan testlerin dedektörlerin yangın algılama sistemine bağlı olduğu, çalışmaya hazır olduğu ve sadece kendileri için tasarlanan yangın olayına tepki verebildiğini göstermesi gerekir. Varsa, dedektörlerin uzak göstergelerinin de düzgün çalışıp çalışmadığı kontrol  edilmelidir.

Her ısı dedektörü, dedektörün bu şekilde çalışması için sensör elemanının veya bir parçasının (eriyebilir bağlantılı noktasal dedektörleri veya entegre olmayan doğrusal dedektörler) değiştirilmesini gerektirmediği sürece, uygun bir ısı kaynağı kullanılarak işlevsel olarak test edilmelidir. Eriyebilir bağlantılı ısı dedektörleri için özel test düzenlemeleri gereklidir. Isı kaynağı yangını ateşleyememelidir; açık alevler kullanılmamalıdır ve patlayıcı ortamlarda özel ekipman gerekebilir.

Noktasal duman dedektörleri, dumanın dedektör odasına girebileceğini ve bir yangın alarmı sinyalini tetikleyebildiğini doğrulayan bir işlem kullanılarak fonksiyonel bir teste tabi tutulmalıdır (örneğin, dedektör etrafında simüle duman veya uygun aerosol üreten bir cihaz kullanarak). Kullanılan malzemenin dedektöre zarar vermemesi veya sonraki performansı etkilememesi sağlanmalıdır; üreticinin uygun malzemelerle ilgili talimatlarına uyulmalıdır.

Lineer dumanı dedektörleri, optik bir filtre (veya dumanın karartmasını simüle etmek üzere benzer bir yöntem), duman veya simüle edilmiş duman kullanılarak verici ve alıcı arasında sinyal zayıflatması başlatarak fonksiyonel bir teste tabi tutulmalıdır.

Hava örneklemeli algılama sistemleri, dumanın dedektör odasına girebileceğini ve bir yangın alarmı sinyalini tetikleyebileceğini doğrulayan bir prosedür kullanılarak fonksiyonel bir teste tabi tutulmalıdır. Kullanılan malzemenin dedektöre zarar vermemesi veya sonraki performansı etkilememesine dikkat edilmelidir; üreticinin uygun malzemelerle ilgili talimatlarına uyulmalıdır.

Dumanın herhangi bir örnekleme noktasına (veya imalatçı tarafından bir noktasal ısı dedektörü ile aynı şekilde alanı kapsaması için önerilen örnekleme noktalarının tamamına) erişebildiğini doğrulamak için uygun bir test yapılmalıdır.

Bu, her bir örnek alma noktasına birbiri ardına duman verilmesi ve dedektörde bir reaksiyonun saptanması ile başarılabilir. Erişim kısıtlıysa veya diğer yerel koşullar bunu engelliyorsa, aşağıdakiler gibi diğer doğrulama teknikleri kullanılmalıdır:

a) En uzak delikten veya seçilen bir test noktasından, önceden kaydedilen sonuçlarla karşılaştırmak ve
sapmaları belirlemek üzere transport süresinin doğrulanması;

b) Akış izlemeyle tek bir örnekleme noktasının kaybının (veya ilgili risk için kabul edilebilir olduğu düşünülen örnekleme noktalarının toplamının) raporlandığının teyidi;

c) Dedektör performansında bir kayıp olduğunu gösterecek sapmaları belirlemek için akış değerlerini kontrol etmek ve bunları önceden kaydedilmiş sonuçlarla karşılaştırmak;

d) Her bir örnek alma noktasındaki basıncı ölçmek ve dedektör performansında bir kayıp olduğunu gösterecek sapmaları belirlemek için daha önce kaydedilmiş sonuçlarla karşılaştırmak;

e) Kullanılan teknoloji, emişli duman algılama teknolojisinin belirli özelliklerine, riske ve ilgili uygulamanın
ayrıntılarına bağlıdır. Bu tür teknikler ayrıca mümkün olan durumlarda örnekleme noktalarının görsel
muayenesi ile desteklenebilir, ancak yeterli dedektör performansının korunduğunu göstermek esastır.
Kullanılan tekniklerin detayları kaydedilmeli ve tüm ilgili taraflarca kabul edilmelidir.

Not: Daha fazla bilgi için bkz. Hava Örneklemeli Duman Dedektörü (ASD) Sistemlerinin Tasarımı, Kurulumu, Devreye Alınması veBakımı için FIA Uygulama Kuralları [EN 54-10].

Karbon monoksit yangın dedektörleri, karbon monoksitin dedektör odasına girebileceğini ve bir yangın alarmı sinyalini tetikleyebildiğini doğrulayan bir prosedür kullanılarak fonksiyonel bir teste tabi tutulmalıdır (örn. Karbon monoksit veya elektrokimyasal hücre üzerinde karbonmonoksite benzer etkiye sahip bir gaz kullanan bir cihaz kullanarak).

UYARI - Karbon monoksit oldukça zehirli bir gazdır, kullanırken uygun güvenlik önlemleri alınmalıdır.

Kullanılan tüm test gazlarının dedektöre herhangi bir zarar vermemesini veya sonraki performansını etkilememesini ve üreticinin uygun test gazlarına ilişkin talimatlarına uyulması gerekir.

Alev dedektörleri, dedektörün uygun bir radyasyon frekansına yanıt verdiğini ve bir yangın alarm sinyali ürettiğini doğrulayan bir prosedür kullanılarak fonksiyonel bir teste tabi tutulmalıdır. Üreticinin dedektörleri kontrol etme talimatlarına uyulmalıdır.

Yangın alarm kontrol panelinde analog değerlerin belirlenmesini mümkün kılan yangın alarm sistemlerinde, her analog değerin üretici tarafından belirtilen aralıkta olduğu teyit edilmelidir.

Multi sensör dedektörleri, dedektörün yakınındaki yanma sırasında açığa çıkan ürünlerin sensörlere ulaşabildiğini ve buna göre bir yangın alarm sinyali üretilebildiğini doğrulayan bir işleme tabi tutulmalıdır. Üreticinin, dedektörün işlevsel bir teste nasıl etkili bir şekilde tabi tutulabileceğine ilişkin talimatları takip edilmelidir.

Uzak göstergelerin işlevselliğinin ve düzgün etiketlendiğinin kontrol edilmesi gerekir.

Her otomatik dedektörün çevresinde 0,5 m'lik engelsiz bir alan bulunduğuna dikkat edilmelidir.

D.1.3 Tüm yangın alarm cihazlarının düzgün çalışıp çalışmadığı kontrol edilmelidir. Optik yangın alarm cihazlarının görüşünün engellenmediği ve lenslerinin temiz olduğu doğrulanmalıdır.

D.1.4 Ampulü izlenmeyen, sürekli yanan tüm YAP göstergeleri değiştirilmelidir. Bağlantı planlarının hala geçerli olduğu teyit edilmelidir. EN 54-2'ye (alarm, hata mesajı, izolasyon ve test) göre tüm koşullar, YAP'deki uygun ekranlar da dahil olmak üzere kontrol edilmelidir.

Ek gösterge tablosu için gerekli olan tüm fonksiyonlar, ekran doğruluğu da dahil olmak üzere kontrol edilmelidir.

Yazıcının doğru işleyişi, yazıcı aksesuarlarının yeterliliği birlikte kontrol edilmelidir.

D.1.5 6.4.7'ye göre telsiz şebekeli sistemlerde telsiz sinyal kuvvetleri uygunlukları açısından kontrol edilmeli ve sonuçlar kaydedilmelidir.

D.1.6 Alarm ve arıza durumundaki akımlar ölçülmeli ve acil durum beslemesinin sağlanması için akünün öngörülen destek süresi için devrede kalacağını doğrulamak amacıyla ölçülen değerler kullanılmalıdır.

D.1.7 Tüm G Tipi fonksiyonların aktivasyonu kontrol edilir.

Test, arayüz cihazının aktivasyonunun teyidi ile sınırlı olmalı ve H tipi fonksiyonun çalışmasını hariç tutabilir.

Operatörün aynı zamanda test sırasında H tipi cihazların doğru çalışıp çalışmadığını kontrol etmesi önerilir.

D.1.8 İtfaiye kontrol paneline uygulanan standardın tüm koşulları ve işlevleri, YAP'daki uygun göstergeleri de dahil olmak üzere kontrol edilmelidir.

Çalışmanın tamamlanmasından sonra, göze çarpan kusurlar işletmeye bildirilmeli ve bakım onayında kontrol hakkında bir not verilmelidir.

D.1.9 Depolanan genel anahtarın veya anahtar kartının hala tüm kapıların kilidini açabileceğine dair onay da dahil olmak üzere itfaiye için anahtar deposunun düzgün çalışıp çalışmadığı kontrol edilmelidir.

D.1.10 Alarm ve hata mesajı iletim cihazlarının doğru çalışması, bir yangın alarmı olayı ve hata olayı tetiklenerek alarmın alarm alım merkezinde ve/veya hatanın alım merkezinde doğrulanmasıyla kontrol edilir.

D.1.11 Yapısal değişikliklerin veya bina doluluklarındaki değişikliklerin, sistemin manuel yangın ihbar butonlarının, otomatik yangın dedektörlerinin ve yangın alarm cihazlarının kurulum konumları ile ilgili olarak bu kılavuzların önerilerine uygunluğunu etkileyip etkilemediğini kontrol etmek için görsel bir inceleme yapılmalıdır.

D.1.12 Yangın alarm sisteminin kayıt defteri incelenmelidir. Kaydedilen arızaların uygun şekilde ele alındığından emin olunmalıdır. Yangın alarm sistemi için gerekli belgelerin eksiksiz, doğru ve güncel olmasını sağlamak için görsel bir inceleme yapılmalıdır.

 

Kaynak: TSE CEN/TS 54-14