×

Sayısal Devrim, İklim Krizi, Verimli Elektrik Tesisatları



Sayısal Devrim, İklim Krizi, Verimli Elektrik Tesisatları

Ali Uyar 


Bizim gibi tevellütü eski olanlar için, bir zamanlar, ucunda kablo olmayan telefon düşünülemezdi. Bizden sadece 30 yıl sonra yeni nesil bilgisayarlar ve cep telefonları dünyasına doğdu. İş yerinde, biz toplama çarpmayı, kollu, mekanik Facit hesap makinası ile yapardık. Ne olduğunu bilen var mı? Sayısal yonga setleri dünyamızı alt üst etti. Her şeyin verisi ucuzca ve saniyeler içinde toplanabiliyor, işlenebiliyor ve dünyada bir uçtan bir uca gönderilebiliyor veya alınabiliyor. Depolanan veri büyüklüğü öyle ki sıfırları saymaya vaktimiz yetmez. Şimdi nano boyutlardaki sayısal yongalar her şeyin içine girdi.

Her şey ılık bir bahar sabahı başladı. 

Kalktık baktık ki küresel ısınma başlamış. Artan nüfus ve enerji kullanım miktarı Dünyanın baş edebileceği sınırları aşmış. Tufanlar, kuraklıklar, tayfunlar kapımızı dövüyor. Siyasiler düzenlemeler yapmış, yeni standartlar getirilmiş. Öyle bir denge kurulmak istenmiş ki insanlar daha pahalı ama daha verimli cihazları isteyerek alsın. Bunun için yeni teknolojilere destekler verilmiş, eskilere yasaklar, cezalar konulmuş. Bugün satın aldığımız pahalı enerji verimli cihazlar aslında kısa bir kullanım sonrası bize daha ucuza geliyor (tıpkı eskiden benzin motorlu araba yerine dizel aldığımız gibi).

O ılık bahar sabahına kadar elektrik tesisatları dünyası mesut mutlu yaşıyordu. Elektrik motor yapısı 100 seneden beri değişmemişti. Işık, priz, motor yol verme devreleri nerede ise hep aynı kalmıştı. O gün elektrik tesisatları dünyası iki cepheden sarıldı ve hücuma uğradı. Sayısal devrim kolu kaçış yollarını kesti. Küresel ısınma, enerji verimli sistemleri zorla dayattı. Yapabileceği pek bir şey yoktu, elektrik tesisatları teslim oldu. (Bazı ufak gruplar yer yer dirense de direniş boşuna). Artık sayısal dönüşüm kaçınılmaz olmuştu. Standartlar peşkeşe geldi:

    IEC 60364-8-1:2019: Enerji Verimli Elektrik Tesisat Tasarım prensipleri

    IEC 60364-8-2:2018: Ürketici Elektrik Tesisatları prensipleri

Bu standartlar gelmekte olan sayısal dünyanın temellerini oluşturuyor ve yeni kapılara yol açıyor. Artık:

1.    Elektrik kablosu giden her cihaza bir de veri kablosu gidecek

2.    Elektrik kablosu gidemeyen ama veri kablosu giden her cihaza, güç veri kablosu üzerinden gidecek

3.    Elektrik ve veri kablosu gitmeyen cihazda, WİFİ ve pil olacak

4.    Veya üsttekilerin karışımı veya tümü

Niye? Çünkü her şey içinde bir mikro yonga barındıracak ve tüm şeyler bilgi iç ağından(intranet) izlenecek, yönetilecek. İstenirse bir yönlendirici(router) üzerinden bilgi dış ağına(internet) da bağlanacak. Biz buna IoT yani “şeylerin İnterneti” diyoruz.

Peki, her şeyden, her veriyi alacak isek bu çok büyük bir veri yükü oluşturmaz mı? Bu kadar veriyi saniyeler içinde iletmek, işlemek kolay mı? Cevap: Çok kolay. Artık:

5.    Elektrik tesisatta her tali pano koyduğumuz yerlere bir de tali veri aktif cihazı (switch) koyacağız.

6.    Tüm switch’ler ana pano odası gibi özel ayrılmış bir yerde sunucuya yani veri ana panosuna bağlanacak. 

Nasıl ki güç devreleri için kolon şeması oluşturuyoruz, veri devreleri için de “Omurga” şeması oluşturacağız. Aynı şekilde, nasıl şebeke devresi, jeneratör devresi, bataryalı  acil (aydınlatma) devresi oluşturuyor isek, hukuksal nedenlerden dolayı da veri devrelerini 3 ayrı başlık altında toplayacağız. Artık:

1.    Enerji gözlem odası (iç ağ no:1). Tüm güç devrelerini mümkün ise gerçek zamanlı izler, kaydeder, arşivler.

2.    Güvenlik gözlem odası (iç ağ no:2). Yangın, giriş ve çevre güvenlik gibi sistemleri takip eder, kaydeder, arşivler.

3.    İç hizmet Ana sunucu odası (iç ağ no:3). Kurumun muhasebe, insan kaynakları programlarını işletir. İç yazışma ve haberleşme ortamını oluşturur. Ayrıca, üst sunucu olarak tüm iç ağları İnternet’e (gerekiyorsa) bağlar.
Evet, fark ettiniz, İşletme gruplarının ihtiyacı olan altyapıların oluşturulması, dijital dönüşümün dayandığı enerji verimli elektrik tesisatları tasarımının önemli konularından biri.




Bilgilendirelim, IEC 60364-8-1 ve IEC 60364-8-2 Avrupa müfredatı gereği bizim de uymamız zorunlu olan bir standarttır. Uygulanması yönünde eksiklikler, zorluklar devam ediyor. Devletimizden gerekli düzenlemeleri yapmasını bekliyoruz.

Bilgilendirelim, IEC 60364-8-1 Standardının en büyük özelliği, İlk ve ana görevi işveren sorumluluğuna bırakmasıdır.  İş veren Standartta belirtilen “çoktan seçmeli puanlama tablosunu” tercihine göre doldurmalıdır. Böylece ne kadar fazladan para harcayacağına ve karşılığında hangi verimlilik seviyesini hak edeceğine karar vermelidir. Gerekli bilgilendirmeleri yapmak elektrik tasarımcının görevidir. 

Bu şekilde temellenen dünyamızda yeni bir çeşit yaşam bizi bekliyor? Artık:

1.    Her şeyin bilgisine sahip olacağız (Bulut). 

2.    İstediğimiz bilgiye saniyeler içinde erişeceğiz (5G , WiFi6, Gigabit İnternet)

3.    Çok hızlı ve doğru kararlar alacağız. Sonsuz bilgi ile uğraşmayacağız. “Yapay zeka” bizim için çözümleyecek, seçenekleri onayımıza sunacak.

4.    Zamanımızı severek yaptığımız şeylere yönlendireceğiz. Boş vaktimiz olacak. Birçok işi robotlar yapacak.

5.    Birçok yerde anında olabileceğiz. Uzaktan kontrol/görüşme standart olacak.

6.    Yeşil bir dünyayı daha hızlı başarabileceğiz. Yenilenen enerji kaynakları kullanımı, elektrikli arabalar, verimli makinalar standart olacak.

Hiç kötü bir şey olmayacak mı? Cyber güvenlik üstesinden gelmemiz gereken bir sorun olacak. Muhtemelen:

1.    Özel yaşam tarihe karışacak

2.    Tüm bilgilere sahip olan güçler bizi istedikleri gibi yönetmek isteyebilecekler.

3.    Veri hırsızları bizi aldatabilecek.

HUKUK VE KÜLTÜR buna göre şekillenecek. İki şeyi açıklıkla söyleyebiliriz: Yeni bir dünya kuruluyor ve konuları tartışmak için önümüzde 10 sene var. Biz de yeri geldikçe bu konularda sizleri bilgilendirmeye devam edeceğiz.

Evet ne demiştik.

Her şey O ılık bahar sabahı başlamıştı.                                

Not: İlgilenen ETP portalımız okuyucuları   "ETP  IEC 60364-8-1:2019 Enerji Verimli Tesisat Tasarımı Teknik Kılavuzunu"  indirmek için tıklayabilirler.       
Paylaş:
E-BÜLTEN KAYIT
Güncel makalelerimizden haberdar olmak için e-bültene kayıt olun!
Sosyal Medyada Bizi Takip Edin!
E-Bülten Kayıt