×

Neopozitivizm Karikatürlü Felsefe Notları Bölüm-6



Neopozitivizm Karikatürlü Felsefe Notları
Bölüm-6
 Ludwig Wittgenstein (2.Dönemi)  Bölüm: 3


Hazırlayan ve  Derleyen:  Erdemir Toykan

Wittgenstein at The Bank


Cool: Soğuk, harika
Ultimately: Nihayetinde
Meaning: Anlam
Sentence: Cümle, hüküm, mahkum etmek
İmagine: Hayal kurmak
Visiting: Ziyaret 
Robberies: Soyguncular
Raise: Kaldırmak, yükseltmek
Air: Hava
Comfortable: Rahat, huzurlu
Understand: Anlamak
Guess: Tahmin etmek
Worried: Endişeli, merak içinde
Stupid: Aptal
Foreign: Yabancı
Behavior: Davranış
Customers: Müşteriler
Merely: Yalnızca, sadece
Unless: -madıkça, olmazsa
Under: Altında
Arrest: Tutuklamak
Wonder: Merak etmek
Exactly: Tamamen, kesinlikle
Drop: Düşürmek
Gun: Silah, tabanca
Sudden: Aniden, ani
Movements: Hareket 
Interesting: İlginç
Instruct: Talimat vermek, öğretmek

Ludwig Wittgenstein (2. Dönemi)

Tractatus’un felsefesi, Wittgenstein’ı uzun vadede tatmin etmedi. Onun en zayıf noktası, farklı ancak eşdeğer olan biçimlerinin, temel önermelerin mantıksal bağımsızlığı tezinin, mantıksal doğrululukların totolojik (hep doğru veya eş söz, bir birleşik önermenin kendini oluşturan önermelerin her değeri için daima doğru sonuç verme durumu, bu tür tanımlar yeni bir bilgi vermez) karakterini ve dilimizin mantığı olarak doğruluk işlevi kuralının tamlığını içeren bir varsayım olduğunun ortaya çıkmasıdır. Gerçekleri ne olursa olsun kendini, Tractatus’un felsefesinin bu dayanak noktasını terk etmeye ve farklı temel önermeler arasında mantıksal bağımlılıklar olabileceğini kabul etmeye zorunlu hissetti.

•    Kendi isteğim dışında aritmetiğe geri dönüyorum.

•    Kuşkusuz, totolojiler mantığı yerine denklemler mantığı kullanılabilir. 

•    Dolaysız olarak verili olan, sürekli değişmektedir (o bir nehir gibidir).

•    Eğer biri burada son sözü söylemek isterse onun, doğrudan bunu ifade eden dilin sınırına ulaşması  gerektiği açıktır.

 •     En büyük felsefi hatalar her zaman insan olağan-fiziksel-dili dolaysız verilenin alanında uygulamak istediğinde ortaya çıkar.

Sonuç (1929): Fenomenolojik bir dilin olanaklı olduğu ve ifade etmek istediklerimizi yalnızca bu dilin ifade edebileceği varsayımı saçmadır.  Bu nedenle Tractatus felsefesinin temel taşlarından bir tanesi, Wall Street ile aynı hafta çökmüştür.  Fizik, düzenlikleri belirlemek ister; neyin olanaklığı olduğu üzerinde durma. Fenomenoloji de daima bir olanaklılık sorunu, yani doğruluk ve yanlışlık değil, anlam sorunu vardır.

Wittgenstein’ın sonraki dönemine ait felsefesinin en bilinen kavramlarından birinin, ‘’dil oyunu’’ kavramının kökenidir. Bu kavramın net sınırlarının olmadığını iddia etti. ‘’Ben ayrıca dil ve dilin örtülü olduğu etkinliklerden oluşan bütüne de dil oyunu diyeceğim’’. ‘’Bizim hatamız, bir ilk fenomen olarak ne olduğuna bakmamız gereken yerde bir açıklama aramamızdır. Yani şöyle dememiz gereken yerde: Bu dil oyunu oynanıyor’’. ‘’Dil, farklı dil oyunlarında uzmanlaşacak şekilde eğitilerek öğrenilir’’.

Yine de Wittgenstein’ın öne sürdüğü şey sadece, dilin esasında halka açık olma anlamında genel bir girişim olduğudur. Dilin toplumsal doğasına yönelik bir inanç, Wittgenstein’ın argümanının bir parçası değildir ve argümanın sonucu tarafından gösterilmemektedir. Bir dil topluluğu düşüncesini ya da diğer kişilere dil kurallarını zorla kabul ettirme gerekliliğini asla anımsamaz.  Bir önermenin yerine, şimdi gerçeklikle dolaysız bir ilişkiye sahip olan şey, tamamen ilksel bir dil oyunudur. İlksel dil oyunlarında, kuşku, kesinlik, gerçeklendirme, ölçütler, bilgi, inanç, inançsızlık vs. nosyonlarına yer yoktur. Epistemik kavramların kullanımının, her zaman onların kesin anlamlarını karşıladıkları bazı ikincil dil oyunları oldukları sonucu vardır. Bir dil oyununu anlamak, onun hizmet ettiği amacı da anlamayı içerir. Wittgenstein’ın sıklıkla kullandığı aritmetik hesaplama ‘’oyunları’’ çarpım tablosu gibi sabit kurallar içerseler de bu kurallar aritmetikte olup bitenleri tamamen kapsamamaktadır.  Körü körüne kural izlemeye indergenemeyen, yer değiştirebilirlik ve birleşirlik gibi soyut kurallar da bulunmaktadır.

Wittgenstein, bir dilin semantiği (Anlam Bilim. Anlamları incelemekle yükümlü dil bilim alanı. İki farklı yaklaşım vardır: felsefi ve mantıksal ya da dil bilimsel) hakkında, yani onun gerçekle ilişkisi hakkında o dili konuşarak olanaklı olmadığına yönelik derin inancından dolayı, onun matematiğe yaklaşımı o dönemde diğerleri ile uyuşmamaktaydı. Özellikle, kendileri üzerinde çalışmak için mantık ve matematiksel uygulamaya yönelik her türlü girişim, yani herhangi bir kanıtlama kuramı düşüncesi Wittgenstein tarafından anlamsız bulunmaktaydı. Çağdaş mantığa ilişkin ilk öncü düşüncenin mantıksal ve matematiksel akıl yürütmeye yönelik çalışmak üzere matematiksel yöntemler kullanmak olduğu gerçeğiyle ölçülebilir. Bu nedenle Hilbert’in kanıtlama kuramını ve Kurt Gödel’in ünlü eksiklik kanıtlarında kullandığı kendine referans yöntemleri bütünüyle reddetmiştir.




ETP-1 Neopozitivizm    Viyana Çevresi-1
ETP-2 Neopozitivizm   Viyana Çevresi-2
ETP-3 Neopozitivizm   Viyana Çevresi-3
ETP-4 Neopozitivizm  Ludwig Wittgenstein- 1 (hayatı)
ETP-5 Neopozitivizm Ludwig Wittgenstein- 2 (1. dönemi)
ETP-6 Neopozitivizm Ludwig Wittgenstein- 3 (2.dönemi)
ETP-7 Neopozitivizm Ludwig Wittgenstein- 4 (eserleri)
ETP-8 Neopozitivizm Kurt Gödel-1 (hayatı)
ETP-9 Neopozitivizm Kurt Gödel-2 (Viyana Çevresi)
ETP-10 Neopozitivizm  Rudolf Carnap-1
ETP-11 Neopozitivizm Rudolf Carnap-2
ETP -12 Neopozitivizm Rudolf Carnap-3 (metafizik, etik, psikoloji)
ETP-13 Neopozitivizm Olasılık Kavramı, Bilimde Teori ve Öngörü, Sayılar Sistemi, Ampirizm, Semantik Dil, Ontoloji
ETP-14 Neopozitivizm  Bertrand Russell

Kaynaklar:

 1.  Viyana Çevresi                 Hasanhan Taylan Erkıpçak (Almanca Aslından Çeviren)   (Pinhan Felsefe yayınları)
2.  Ludwig Wittgenstein                                   Edward Kanterman (Ketebe yayınları)
3    Wittgenstein Üzerine                                 Jaakko Hintitkka  (Sentez yayınları)
4.  Wittgenstein (Dil Yörüngesinde Felsefe)    Hüseyin Subhi Erdem   (Köprü kitap)
5.  Gödel'in Tamamlanmamışlık Kuramı          Rebecca Goldstein (Alfa kitap)
6.  Rudolf Carnap                                             Ercan Salgar (Otorite kitap)
7.  Felsefe ve Mantık Yazıları                           Teo Grünberg (cogito-YKY)
8.  Klasiklerle Felsefe                                       Nigel Warburton (Alfa felsefe)
9.  Mantıksal Atomculuk Felsefesi                    Bertrand Russell
10. existentialcomics                                        Karikatür ve İngilizce Metin


 
Paylaş:
E-BÜLTEN KAYIT
Güncel makalelerimizden haberdar olmak için e-bültene kayıt olun!
Sosyal Medyada Bizi Takip Edin!
E-Bülten Kayıt