Neopozitivizm Karikatürlü Felsefe Notları
Bölüm-10 
Neopozitivizm Rudolf Carnap (hayatı) Bölüm:1

Hazırlayan ve  Derleyen:  Erdemir Toykan

 

Three Little Philosophers of Science
 

 

Philosophers in this comic: Rudolf Carnap, Karl Popper, Thomas Khun

Once upon a time: Bir varmış bir yokmuş
Built: İnşa edilmiş
The Principle of Verificationism: Doğrulamacılık ilkesi
Wolf: Kurt
Blow: Üflemek
Adequately: Yeterli olarak
Demarcate: Ayırmak, sınırlarını işaretlemek
Between: Arasında
The Principal of Falsification: Yanlışlanabilirlik ilkesi
Actual: Gerçek, asıl
Exact: Tam, kesin
Falsifiable: Yanlışlanabilir, çürütülebilir
Rigorous: Titiz, sert, kesin
Sociological: Toplumbilimsel
 Descended: İndi
Relativism: Görelik, görecelik
Turn  out: Ters yüz etmek
Misinterpreting: Yanlış anlamak, yanlış yorumlamak

Rudolf Carnap (1891-1970) (hayatı):



Almanya-Ronsdorf kasabası doğumlu.  Ölümü Californiya. Özgün düşüncelerle 20.yy’ın en önemli ve etkili düşünürlerinden biri olmuştur. Bilim felsefesi, epistemoloji, dil felsefesi, mantık felsefesi ve tümevarım mantığı gibi alanlarda literatüre katkılar sağlamıştır. Carnap’ın post-pozitivistlerin iddia ettiği aksine realist olmadığı teori-olgu ayrımına gitmediği ve bilimin birikimsel ilerlemediği gibi fikirleri savunduğu, hatta onun post-pozitivistler ile birçok açıdan benzer fikirleri paylaştıkları ortaya çıkmıştır.   

Carnap Amerikada: 1936. 1941 Amerikan vatandaşı. 1940-41 yıllarında Harvard Üniv. Profesör olarak görev yaptı. Russell, Tarski, Queine ile tartışma grubu kuruyorlar. Mantığın doğası ve semantik anlayış olarak mantığın doğruluğun olanaklılığı. Philipp Frank, Feigl (olasılık)

1952-1954 Priceton University. John.G.Kemeny (tümevarımsal mantık, yüklem grubu, dil için olasılık). Soyut entropi ile fiziksel entropi kavramları arasındaki analoji. Boltzmann ve Gibbs tarafından geliştirilen istatiksel biçimdeki entropi kavramının doğasını inceledi.    

Olgusal-deneysel alandan değil de, mantıksal görüş açısından bazı itirazları var. İstatiksel entropi kavramı geleneksel biçimde tanımlandı veya fiziksel anlayış yerine salt mantıksal olarak yorumlandı. Clausius bunun böyle olmadığını, mantıksal olmayan fiziksel bir entropi kavranımını açıkça tanıtarak gösterdi. Entropi kavramının negatif bilgi miktarı ile benzer olarak ele alınabileceğine karşı, Carnap’ın düşüncelerinde de benzer itirazlar dikkate alındı. Fizikçilerden biri ‘’fiziğin geometri gibi olmadığını; fizikte tanım ve aksiyomların olmadığını söylediğinde, yöntemsel pozisyonu arasındaki farkılılıkları fark etti. (bir sistemdeki faaliyetlerin bozulmasına, karışıklık ve aksaklıkların ortaya çıkması sonunda sistemin durmasına entropi denir iken, açık sistemlerin dışarıdan aldığı yardımla bünyesindeki karmaşıklık ve bozukluk eğilimini yani entropinin ortadan kaldırılmasına negatif entropi denir (Vikipedi))

 

Bilim, ilkece söylenebilen her şeyi söyleyebileceği için, cevapsız bırakılan sorunlar olmayacaktır. İnsanın halen psikolojik nedenleri engelleyici ortak duygusal ve deneyimler var. Einstein, fiziksel dünyanın gerçeklik sorunuyla ilgili pozitivizme karşı bir eleştiri öne sürdü. Daha sonra Ernst Mach ‘ın düşüncelerinden duyu verilerinin tek gerçeklik olması ve bütün bilginin kesin temeli olan bir şeyi (duyulur bir şeyi ) varsaymasını eleştirdi. Eski pozitivist görüşü terk ettiği yani artık bilginin sağlam bir temele dayandığına inandığı, görevinin ise onu yeniden inşa etmek olduğu görüşü. Kesin bilgiyi arayan geleneksel felsefi fikir arasında temel bir farkın olduğunu ifade etti.

 Carnap ve Modern Mantık felsefesinin merkezindedir (gelecek yazıda açıklanacaktır).
                                                                                                                                                  
.  Gottlop Frege’nin  ‘’Kavram Yazısı’’ dersine katılır. Sembolik Mantık ile tanışır (1910)

. Frege’nin Matematiksel Mantık derslerine katılır (1914). Frege’nin matematik temelleri ve  felsefe alanında da değerinin olduğunu fark eder.

.  Russell ve Whitehead’in Principia Mathematica eserini inceler (1919).

. Frege’nin Aritmetiğin Temelleri adlı eserini inceler. Bu inceleme sonunda kavram analizini, dilsel ifadelerde açıklık ve titizliği, ifadeler ve ne anlama geldikleri, göstergeyi ve anlamı nasıl adlandırdığımıza ilişkin ayrımı öğrenir. Matematikteki bilgilerin analitik olduğunu, bunların da mantık alanına ilişkin bilgiyle aynı karakterde olduğunu fark eder.

.  Prag- Alman Üniversitesi (Doğa Felsefesi) (1931).
.  Hitler rejiminden kaçarak Amerika (1936) iltica etmesi.
.  Chicago, Harvard, California Üniversiteleri. 

. 1934 yılında Bertrand Russell ile İngitere’de tanıştı. Onun sayısal sayı (nicelik) anlayışının, felsefesi üzerinde rol oynamıştı



 . Carnap Amerikada: 1941 Amerikan vatandaşı.
         
 . Kant’ın sezgimizle (intuition) uzayın geometri yapısının geometrik yapısının belirlendiği  görüşü. Etkilenişi.

. Frege’nin Tanrı’nın varlığına ilişkin ontolojik kanıtlardaki mantıksal gösterimi.

. Ampirik bilimler arasında fizik en çekici olanıydı. Olayların tanımlayabildiği yasaları, sayısal ilişkilerle ifade etmenin ve böylece olayları açıklamanın ve gelecekteki olayları olanaklı olması Carnap’ı etkilemişti.

. Biyolojideki evrim kuramıyla ve fizikteki determinizm ilkesi ile uyumsuz. (belirlenicilik, gerekircilik veya belirlenimlilik evrenin işleyişinin, evrende gerçekleşen olayların çeşitli bilimsel yasalarla, örneğin fizik yasaları ile, belirlenmiş olayların gerçekleşmelerinin zorunlu olduğu öğreti) . (Vikipedi))

. Hazreti İsa kutsal olarak değil de, insan ahlaklının gelişmesinde önemli bir lider.

. Maddesiz olmasına karşın, ödüllendirmek ve cezalandırmak için doğa ve tarih sürecine müdahale eden Tanrı fikri, bir çeşit panteizm aracılığıyla yer değiştirdi ve terk edildi. Panteizm anlayışım, teoriksel bir doğaya değil de daha çok ahlaksal bir değere sahipti. Mademki, doğadaki olaylar, doğanın bir parçası olarak toplumu ve insanı içerir, o halde Tanrı fikrine ihtiyaç duyulmadan bu olgular bilimsel yöntem olarak açıklanabilir. Kişisel bir Tanrı inancıyla birlikte ruh ve bir kişinin yaşamını sürdürebilmesi gibi ölümsüzlük inançlarını da terk etti.  Oluşan her şey, doğanın bir parçasıdır, insan organizmanın en üst formudur ve diğer organizmalar gibi ölür.

. Kültürümüzün gelişmesinde dinsel sembol ve tasarımlara ihtiyaç var. Bu tür den inanç sahiplerini bundan mahrum bırakmak Carnap’a yanlış gözüküyor.

. Mekan Üzerine: Biçimsel Mekan (formal space) (matematikte oluşturulan soyut bir sistem ve mantıkla ilişkilidir. Sezgisel Mekan (deneyimden bağımsız ve salt sezgi) (Kant, Yeni Kantçılar , Nortorp, Cassier)  (Eukliedes ve üç boyutluluk gibi salt sezgisel unsurlar değil). Fiziksel Mekan  (Helmholtz ve Schlick gibi ampiristlere uyumlu olarak bütünüyle deneysel boyut).

. Geleneksel analiz yönteminin, maddesi nesneleri duyu verilerine ayırmanın yetersiz olduğunu savunan Köhler ve Wertheimer’in Gestalt Piskolojisi etkisi altında değişik bir yaklaşımı vardı. Basit duyu verilerin soyut bir sürecinin iddiasına karşın, onların anlık görsel alanda ve belki anlık bütün deneyimde bir birlik olarak verildiği savunulur. Deneyimler arasında benzer ilişkiler temelinde, daima bileşen olarak algılanan varlıkların mantıksal yapısını ele alan yarı analiz olarak adlandırdığı bir yöntem geliştirdi.

. Herkesin kendi amacı için en uygun dili kullanmada özgür olduğu ilkesine sadık kaldı (mantıksal sentaksta hoş görü ilkesi).

. Viyana Çevresi. 1926-1935. 1925 yılında Schlick’in felsefi çevresine bir dizi konferanslar verdi. 1925-1931 yılları arasında Viyana Üniversitesinde akademisyen. Çevre tartışmasına katılanlar arasında H. Hahn, ekonomist ve sosyolog Otto Neurath, Victor Craft, Freidrich Weismann, Herbert Feigl, matematikçi Kurt Gödel, Kurt Menger ve Gustav Bergmann, Phlip Frank, Felix Kaufmann (Viyana Çevresinden değil, katılımcı, Husserl fenomenoloji, daha sonra ampirizm). Çevre herkese açık. Koşul, dogmatik tartışmalara kapalı. Çevreciler matematik, fizik ve sosyal ilimle uğraşanlar olması misyonu kolaylaştırdı. Geleneksel metafiziği reddetmeleri ortak özellikleri.

. Felsefi anlayışın gelişimi için, tarihsel ve sosyal konular üzerine yaptığı yorumlardır. Belirli bir kültürde ve tarihsel süreçteki sosyolojik koşulların, belirli türdeki ideolojileri ve felsefi tutumları desteklediğini, bazılarını ise desteklemediğini vurguladı (örneğin, endüstri ve şehir yaşamının gelişimi ile hava gibi kontrol edilemeyen faktörlere ve ayrıca doğa üstü dinlere bir eğilimin azaldığı görülür) (metafiziksel ve teolojik düşünme biçimleri için psikolojik gereklerin azalacağı, endüstri ve teknolojinin ihtiyacı olan doğa bilimlerinin gelişiminin güçlü bir şekilde aratacağı) (sonuç olarak genel kültürel atmosfer, bilimsel düşünce biçimine doğru daha olumlu olacaktır). Sosyal ilerleme ile pozitif bir korelasyona sahip olabilen fizikalist (zihnin maddeden bağımsız var olamayacağı, ve her tözün tamamen fiziksel olduğu) dil anlayışını önerisini kabul etti. Felsefe, bilimsel düşünme biçimine yönelik gelişmelere yol açar, hem doğada hem toplumda dünyaya yönelik bütün süreçleri daha iyi anlamaya ve insan yaşamını geliştirmeye yardım eder. Marksist düşünceden etkilenmişti. Ama dogmatik bir Marksist değildi. Her teori sürekli eleştiri ve tekrar incelemeyle geliştirilmiştir. Çevre Marksist anlayıştaki diyalektik kavramını kabul etmedi. Bu kavram, mantıksal işlevi yerine getirmeyi iddia ettiği zaman, Hegel’in diyalektiği gibi kabul görmedi. Diyalektik mantık, modern sembolik mantık ile uyumsuz görünmekteydi.

1954: Californiya Üniversitesinde Reichenbach ölümü üzerine boşalan kürsüye geçer.
1961: Aktif öğretim üyeliğinden emekli olur.
1970: Californiya’da hayata gözlerini yumar.

Program:
ETP-1 Neopozitivizm    Viyana Çevresi-1
ETP-2 Neopozitivizm   Viyana Çevresi-2
ETP-3 Neopozitivizm   Viyana Çevresi-3
ETP-4 Neopozitivizm  Ludwig Wittgenstein- 1 (hayatı)
ETP-5 Neopozitivizm  Ludwig Wittgenstein- 2 (1. dönemi)
ETP-6 Neopozitivizm  Ludwig Wittgenstein- 3 (2.dönemi)
ETP-7 Neopozitivizm  Ludwig Wittgenstein- 4 (eserleri)
ETP-8 Neopozitivizm Kurt Gödel-1 (hayatı)
ETP-9 Neopozitivizm Kurt Gödel-2 (Viyana Çevresi)
ETP-10 Neopozitivizm  Rudolf Carnap-1
ETP-11 Neopozitivizm Rudolf Carnap-2
ETP -12 Neopozitivizm Rudolf Carnap-3 (metafizik, etik, psikoloji)
ETP-13 Neopozitivizm Olasılık Kavramı, Bilimde Teori ve Öngörü, Sayılar Sistemi, Ampirizm, Semantik Dil, Ontoloji
ETP-14 Neopozitivizm  Bertrand Russell


       Kaynaklar:
1.  Viyana Çevresi                 Hasanhan Taylan Erkıpçak (Almanca Aslından Çeviren)  (Pinhan Felsefe yayınları)
2.  Ludwig Wittgenstein                                   Edward Kanterman (Ketebe yayınları)
3    Wittgenstein Üzerine                                      Jaakko Hintitkka  (Sentez yayınları)
4.  Wittgenstein (Dil Yörüngesinde Felsefe)   Hüseyin Subhi Erdem   (Köprü kitap)
5.  Gödel'in Tamamlanmamışlık Kuramı          Rebecca Goldstein (Alfa kitap)
6.  Rudolf Carnap                                                Ercan Salgar (Otorite kitap)
7.  Felsefe ve Mantık Yazıları                             Teo Grünberg (cogito-YKY)
8.  Klasiklerle Felsefe                                          Nigel Warburton (Alfa felsefe)
9.  Mantıksal Atomculuk Felsefesi                    Bertrand Russell
10. existentialcomics                                         Karikatür ve İngilizce Metin