×

Lupoc Şiir Kitabı


Lupoc
 Şiir Kitabı

Erkut Tokman
 
Erkut Tokman, 1971 yılında İstanbulda doğdu. İstanbul Teknik Üniversitesi Elektrik Mühendisliği bölümünden mezun oldu. Mezuniyetini takiben Londra’ya giderek şiir ve oyunculuk başta olmak üzere iki yıl sanat üzerine eğitim aldı. Bükreş’te ve Milano’da çalışıp yaşadı. Şiir, çeviri, makale ve söyleşileri, “Varlık”, “Kitaplık”, “Yasak meyve”, “Hürriyet Gösteri, “Özgür Edebiyat”, “Ç.N”, “Şiir Oku” vb. dergilerde yayınlandı. Orhan Pamuk, Adonis, Joyce Carol Oates, Knut Odegard, Milo De Angelis, Manrico Murzi, Slobodan Dan Paich, Aslı Erdoğan, Zeynep Oral, Haydar Ergülen, Enver Ercan, Mustafa Köz vb. dünyadan ve Türkiye’den tanınan isimlerle söyleşiler yaptı. Bir süre Yasak meyve şiir dergisinde editör olarak çalıştı. G.Ungaretti, P.B. Shelley, Alen Ginsberg, Nichita Stanescu, Mihai Eminescu, Lucian Blaga, gibi klasik ve modern şairler de dâhil olmak üzere. Romence, İtalyanca ve İngilizceden çoğunluğu yaşayan 60’ın üzerinde dünya şairinin şiirlerini çevirmiştir. Kültürlerarası Şiir ve Çeviri Akademisi’nin başkanlığını yürütüyor. P.E.N Uluslararası Yazarlar Birliği-Türkiye ve İtalya üyesidir ve-Hapisteki yazarlar komitesinde- çalışmaktadır. Performansa dayalı disiplinler arası Açık Şiir hareketinin kurucuları arasındadır. Yurt içinde ve dışında çeşitli festivallere katılan şairin şiirleri, söyleşileri, yazıları çeşitli yabancı dillere çevrilmiş dergi ve antolojilerde yer almıştır. İtalya ve Lübnan'da üç uluslararası  şiir ödülüne de layık görülen şair; en son 2019 yılında İtalya Kültür Bakanlığı'nın verdiği Uluslararası Çeviri Ödülü'nün sahibi oldu.

Şiir kitapları: “Giden ve Kalan” Limanyapımevi-Istanbul-1999; “Bilinmezi Dolaşan Ses” Yitikülke Yayınları-İstanbul-2007; “Aramızda Eski Bir Masal”-2015- Komşu Yayınevi-Yasakmeyve Şiir serisi; "Şehirlerle  Yanar Dünya"-2017-Komşu Yayınevi-Yasakmeyve Şiir serisi; ";Lupoc" -2019-Ve yayınları.

Çeviri kitapları: “Suda Halkalar Gibisin”- 2014- (İtalyan-Türk Şairler Antolojisi/ İtalyan şairler kısmı-İtalyanca’dan) Vito Radio Yayınları- Bari-İtalya; “Kebab” Gianina Cărbunariu (tiyatro oyunu-Romence’den) Seila Süleyman ile birlikte-2014-GalataPerform; Yeryüzü İşaretleri” Knut Odegard-Seçme Şiirler (İngilizce’den) (Yasakmeyve) Komşu Yayınları-2015; “Med-Cezir Arasında” -Niculina Oprea-Seçme Şiirler (Romence’den) (Yasakmeyve) Komşu Yayınları-2016; “Gözbebeklerindeki Pusuda, Sen” -Sebastiano Grasso (İtalyanca’dan)- (Yasakmeyve) Komşu Yayınları-2017.

Lupoc Şiir Kitabı
Bir gezegenin uçsuz bucaksız çölünde
Buldum onu
l-u-p-o-c
Bir kalıtta kanıtlanması zor bir iz
Kumların kapattığı bir epigramın içinde saklı
Pentagram  yıllar yüzyıllar binyıllar sonra
Bir yaranın kapandığı gerçeği
Bir uzay arkeoloğu
Kumla örtülen işaretleri süpüren
Genetik kodları şifreleyen bir his
Tıslaya tıslaya içimize sürünen
Yılankavi bir kıpırdanma yerin altında
Ve bir akrebin temkinli adımı aramızda
Zehirli ve gerçek üstü
Kapanmış …

Lupoc şiir kitabı ile  ilgili yorumlar: 

-Enver Topaloğlu 
Şiirde bir ‘Lupoc’ var!..
Modern Türkçe şiirde çağdaş anlatı türü olarak Attilâ İlhan’ın bazı şiirlerini polisiye olarak değerlendirmek mümkün. Erkut Tokman’ın yeni kitabı da şiirde bilimkurgu türü için örnek oluşturabilir. Hem de daha önce açılmamış ve eğer açılırsa modern Türkçe şiirde bilimkurgu türü şiirler rafında yer alacak bir örnek…

Daha önce “Giden ve Kalan” (1999), “Bilinmezi Dolaşan Ses” (2007), “Aramızda Eski Bir Masal” (2015) ve “Şehirlerle Yanar Dünya” kitapları yayımlanan Erkut Tokman, yeni şiir kitabı “Lupoc”la bir kez daha okur karşısında.

“Lupoc” tek şiirden oluşan ve elli altı sayfalık bir kitap. Tek şiir, Roma rakamlarıyla numaralanmış altı bölümden oluşuyor.

Şiir söz konusu olunca ilk dile getirilen yenilik olur. Genellikle gözler şiirde ya da şiirlerde yenilik arar. Konuşurken şairin şiirde ne gibi yenilikler gerçekleştirmiş olduğu irdelenir. Çünkü şiir her şeyden önce yenilik demektir. Çağının dahi önünde olması beklenir şiirden. Öte yandan şiirin yeniliğinden söz edebildiğimiz gibi yeniliğin şiirinden de söz etmek gerekir.
Erkut Tokman’ın yeni kitabı “Lupoc” yeniliğin şiirinden söz etmek için önemli bir alan, dikkate değer bir imkân sunuyor. Tokman’ın “Lupoc”unun dilsel, biçimsel, biçemsel, açıdan dikkate değer olduğu gibi yeniliği sorunsallaştırması bakımından da önemli göründüğünü belirtelim.

Kitabın başında yer alan “L-u-p-o-c orda mısın” sorusu, yazılışındaki biçimsellik olmasa elbette başka türlü okunur. Öyleyse durup düşünmemiz gerekiyor. “Lupoc” sözcüğünün tirelenerek yazılması ne ifade ediyor olabilir?

Henüz kitabın başında yer alan bu dize/cümleyle şair, okuruna kitabın içinde her şeyden önce biçimsel olarak farklı bir denemeyle karşılaşılacağının işaretini veriyor. Hecelere bile değil, seslere bölünerek yazılmış bu bir tek sözcük, üstelik kitabın ilk sayfasında yer alıyorsa boşuna değildir…

Kitabın yeniliği görsel, deneysel biçimciliğinden, ütopik, fantastik, bilimkurguyu düşündürecek biçemselliğinden ya da nihilizmle fütürizm arasında sarmal oluşturan tematiğinden ibaret değil. Erkut Tokman, “Lupoc”ta aslında yeniliği, daha açık söylersek zamanın, çağın getirdiklerini ve götürdüklerini sorunsallaştırıyor. Bu sorunu içerikte olduğu kadar biçimde de yansıtmayı deniyor. İlk bölümden bir betik okuyalım:

Çoğalarak çarpan (ses)X(in) yankısı hapis benliğe
(ses)X(im), (ses)X(iz), (ses)X(biz)
(iz)/-l-e-d- /(im) sesi belki yanlış bölünmüş bir hecede
İdim bir imbiğe (yol), eyledim açığa çıkmak için
(ses)idim yankısını çağıran edim
(İz)/(in)/de( ses) oldu (iz)/(im)/( ses)(in) (yol)u/(biz) oldu
(yol)dan (yol)çıktı (yol)sun (y(ok)siz (yol)(yol)dan çıktı
Parantezler heceler birbirine girdi
(yolsuz ) (izim)( (yoksun)(öksüz)
Ünlü ünsüz uyumlu uyumsuz dilde buldu anlamını

Çağın getirdikleriyle birlikte toplumun yaşadığı dönüşümün tarihsel, kültürel boyutunun da irdelendiği bir kitap “Lupoc”. Tokman, değişimle birlikte ortaya çıkan duyguların, düşüncelerin, duyarlılığın diline şiirin aynasını tutmuş diyebiliriz. Öte yandan yoğunlaştığı değişimi irdeleme sürecinde deneyimini aktaracak dil arayışında ne bulduysa şiirinin kuruluşuna eklemlemiş. Sonuçta “Lupoc” bir anlamda kendi dilini yaratmış bir yapıt da diyebiliriz. Kitabın ikinci bölümden bir betik:

Bir gezegenin uçsuz bucaksız çölünde
Buldum onu l-u-p-o-c
Bir kalıtta kanıtlanması zor bir iz
Kumların kapattığı bir epigramın içinde saklı
Pentegram yıllar yüzyıllar binyıllar sonra
Bir yaranın kapandığı gerçeği
Bir uzay arkeoloğu
Kumla örtülen işaretleri süpüren
Genetik kodları şifreleyen bir his
Tıslaya tıslaya içimize sürünen
Yılankavi bir kıpırdanma yerin altında
Ve bir akrebin temkinli adımı aramızda
Zehirli ve gerçek ve üstü

“Lupoc” doğaçlama, dışavurumcu izlenimi de veriyor, ama nihayetinde oluşan kanaat tasarlanmış, kurulmuş, kurgulanmış, çalışılmış bir kitap olduğu yönünde. Bu açıdan bakınca, Erkut Tokman’ın kitabının, şairin çalışma sürecini anlama, yorumlama olanağı da sunduğunu söyleyelim.

Tokman, “Lupoc”ta bir yandan kaybedilmiş, ama özlemeye değer bir geçmişin peşinde; hem arıyor hem de onun yokluğuna hayıflanıyor. Bu arada kaybedilmiş geçmişin huzursuzluğuyla arzuladığı geleceğe ilişkin beklentilerini ve tasarılarını da sunuyor…

Kitabın tabii hem merak uyandıran hem de kışkırtan en önemli, hatta kurucu ve sürükleyici sözcüğü, izleğin billurlaştığı imgesi, belki öznesi demek daha doğru olur, “Lupoc”. Üçüncü bölümde “Lupoc”un ne olabileceğine ilişkin ipucu değilse de ona götürecek yolu gösteren işaretler var gibi:

I-Ş-I-K-(Ğ)-I-tuttu elinde
l-u-p-o-c
K-Ğ-K-Ğ-K-Ğ-K-Ğ-K-Ğ-K-Ğ
K ile yumuşak birleşen l-u-p-o-c
Ruhunu bir kayığa bırakmış okyanusta salınan
Açıldıkça uzak uzak baktı derin sulardan
Dilinizde değişen bir matris

Okyanusa yüzün haydi!
Boğulurken arınmayı sevdi asi dalgalar
Hüznünü tutan gizliden bir elde sakin
Ruhun kalemi, kaderin kelamı kadar ince
Bir çizgide gel-git oyunu denge
Kıyıya vuran taşlar yosunlu kumda arınma
Siz suları ne sandınız kuzum?

Kitabın sayfalarını çevirirken “Lupoc” nedir sorusu da büyüyen bir çığa dönüşmüyor değil. Şiir üretken bir metindir. Sorular üretmesi de dili, yapısı gereğidir. Şiiri okurken oluşan sorular, örneğin bir matematik sorusu olmadığı gibi yanıtlar da öyle değildir. “Lupoc”la ilgili açık olan Türkçe bir sözcük olmadığı. Ayrıca şairi dikkate alarak okursak sondaki ses yumuşayacak: “Lupok”! Burada ayrıntı gibi görülüp sözcüğün telaffuzu sırasında çıkan sesin atlanmaması gerektiğini kaydedelim. Bu sesin üst üste birkaç kez tekrarlanmasıyla oluşan çağrışımlar şiire dahil edildiğinde (boğulma sesine dikkat!) anlam yelpazesi biraz daha açılıp genişliyor.

Kitabın dördüncü bölümünde şair, “Lupoc”un peşinde genişçe bir suda (zamanda, uzayda, evrende) adeta bata çıka, bir yandan da boğuşarak, mücadele ederek, akışa karşı olmayan, ama bu akışın gerçekleşen haline direnerek sürüklenişini aktarıyor.

Bu bölümün ilk betiğini okuyalım:

Bir sal vardı alışkanlıklarını yüklediği
Nehrin coşkunluğunu dizginleyen kürek
Akışa karşı mıyız l-u-p-o-c?
Denge de sürüklenir bata çıka
Akıl başka başka düşüncelere
Dalarken sal kapılıp sele denge bozulur
Denge-sel düşün-sel düş-sel
Selle bir oldu aktı denge sel düşünsel düşsel
Eylem oldu sal ve sel -sal / sel oldu – eylemsel oldu
Doldu zihne sonsuzu anıştıran bir görüntüde sel oldu
Sal oldu ve görüntüsel bir akışta ses oldu sal ve sel
Ses sel çağrışımlarla doldu sal – çağrı sal oldu
Akıp geçti sal ve sele kapılan ruh ve beden

Erkut Tokman, bağırtısı çığırtısı olmayan şiirinde, bir bakıma sesi kesilen, kekeleyen, tekleyen, tutulan dillerin temsilini de üstleniyor gibi. Öte yandan, insanın varlık ve varoluş sorununa yaklaşılırken çağın ne getirdiği ve zamanın neleri alıp götürdüğünün de kale alınmasını önerdiğini söyleyebiliriz.
Aktaracağımız dizeler kitabın beşinci bölümünden:

Yüksekliktir inen – Alçaklıktır çıkan
Alçağın yüksekliği görünür
Yüksekliğin alçaklığını bilene,
Her gerçek denge yükseldikçe alçalır oysa
Yürekte gönülde merhametle,
Suların sesi huzurlu şimdi dingin aşık bir göle
Önyargıyı bölen atomu parçalayan
Maddeyi dönüştüren
Cümleleri heceleri harfleri birleştiren
Dili değiştiren tercümesine gerek kalmayan
Nefeslerimiz soludukça
Toprakların üzerinde yeşeren
LUPOC!



Lupoc, Erkut Tokman, 56 syf., Ve Yayınevi, 2019.

Tokman’ın şiirinde alt metin olarak yer verdiği sorunlardan biri de ortak dilin kullanımındaki “başıbozukluk”. Tokman, dilin mevcut ve yaygın kullanımında oluşan kaotik duruma itirazını de dile getiriyor “Lupoc”ta. Dildeki “bozulmanın” aynı zamanda bir “medeniyet kaybı” getireceğini düşünüyor gibi. Ancak dille ilgili rahatsızlığı, bir zamanlar Oktay Rifat’ın da destek verdiği “vatandaş Türkçe konuş” kampanyası boyutunda değil. Şu da var ki “dilin bozulması”, “dilde karmaşa”, “dilin düzeltilmesi” gibi söylemlerle gündeme gelen sorun bir yönüyle toplumsal, fakat çok daha fazlasıyla siyasal. Geçerken şu kadarını söyleyelim: Dilin kullanımıyla ilgili sorunlar, ancak halklar için barış, adalet ve eşitlik temelinde bir arada yaşama koşulları oluşturulduğunda en aza inebilir. Siyasal ve toplumsal çatışma, toplumsal dilin de dengesini kaçınılmaz olarak bozmakta. Ayrıca dilin varlığı, yaşayan canlı bir organizma olarak ancak kültürel ortamla etkileşim içinde mümkündür. Dil toplumun aynası olduğu kadar toplum da dilin hem doğal üreticisi hem de kullanıcısıdır.

“Lupoc” için bir arama, bulma ve kurtarma kitabı da diyebiliriz… Tokman, dizeden dizeye, bölümden bölüme geçerken bizi de yanında çıktığı yolculuğa yoldaş ediyor. Yani “Lupoc”taki şiirler uzun bir yolculuktan dönmüş ve yaşadıklarını anlatan bir maceraperestin hikâyesinden çok, yola devam eden birinin yol arkadaşlarıyla geçmişin deneyimi ve geleceğin öngörüsü üzerine söyleşisi gibi. Okuyacağımız betik kitabın son bölümünden:

Senin acı diye çektiklerin
Dipte kalanlar
İnsanın çektikleridir dünyaya yansıyan
Işığın sonsuzluktan geri dönmemesi
Pranganın özgürlüğü tanımaması
Kölelerin anti-tezi hipotezi sentezi
Ruh kırıkları bakışımı
Ultraviyole rüyalar
Süpersonik sesssssssssssssslerle
Saf ışığı delip geçen
Çığlıkta
Sadece bir sözcük
!(İnsan)!

“Lupoc”un ve onunla birlikte “buradayım” diye biten kitabında Erkut Tokman, arıyor, buluyor ve kurtarıyor diyemiyoruz. Şairin okurdan bunu istediğini de söyleyemeyiz. Tokman, bir umutla geçmişi kazıyor, geleceğe ışık tutuyor. Bunu yaparken de dünyaya ve elbette dünyada olup bitene, hayata dışarıdan, uzaydan bakıyor. “Bilimkurgu tadı veren her metin bilimkurgudur” tezini kabul edersek “Lupoc”, verdiği tatla bilimkurgusal bir şiir kitabı da diyebiliriz.

Modern Türkçe şiirde çağdaş anlatı türü olarak Attilâ İlhan’ın bazı şiirlerini polisiye olarak değerlendirmek mümkün. Erkut Tokman’ın yeni kitabı da şiirde bilimkurgu türü için örnek oluşturabilir. Hem de daha önce açılmamış ve eğer açılırsa modern Türkçe şiirde bilimkurgu türü şiirler rafında yer alacak bir örnek…
Okurun dikkatine!..

- Gülseli İnal
"Çok ilginç bir dil, aykırı bir ifade, şaşırtıcı bir yenilik, atonal müzik gibi..."

-Haydar Ergülen 
"Erkut Tokman gibi şiiri de yerinde durmuyor. O, iş güç, hayat sanat vesilesiyle ülkeden ülkeye, dilden dile ve şehirden şehre gezerken, aynı zamanda şiirden şiire de geziyor. Lupoc beşinci kitabı Tokman’ın. İçine bakar gibi dikkatle baktığı şehirlerden, dünyadan sonra, bu kez tüm anlamıyla dile bakıyor. Bu ‘evren’sel bakışta, bir dil olanağı olan şiiri, neredeyse bir olanaksızlık mitiyle buluşturup, sınır ihlali yapar gibi şiir ihlali yapıyor. Şiir, reddir, itiraz içindir, niye ihlal için de olmasın? Üstelik şairin kendi şiirini ihlali de söz konusu. Her iyi şairin yaptığı bu değil midir? İlhan Berk’i düşünün, şiirini ihlal ede ede yeniye, farklıya, daha iyiye ulaşmamış mıdır? Erkut Tokman’ın yolculuğunu İlhan Berk’in yolculuğuna benzetiyorum. Değişe değişe yazılan bir şiir kendisi değişmekle kalmaz, mevcut şiirleri de değiştirir. Erkut Tokman’ın şiirinde sürekli devrim gibi bir sürekli değişim enerjisi var."

- Altay Öktem
"Duygunun matematiğini dilin matrisiyle çözmeyi deniyor Erkut Tokman. Bu denklemde yanılma payı yok mu? Var elbette. Ama yenilme payı yok. Çünkü deneme yenilme değil, deneme yanılma yöntemini kullanıyor. O yüzden de şiir asla yenilmiyor. Şiir kazanıyor."

Değerli meslektaşım Sn. Erkut Tokman’ın bir solukta okunması gereken şiir kitabı. Mühendislikte olduğu gibi edebiyatta da başarılarının artarak devamını diliyorum.(Sabri Günaydın)
Paylaş:
E-BÜLTEN KAYIT
Güncel makalelerimizden haberdar olmak için e-bültene kayıt olun!
Sosyal Medyada Bizi Takip Edin!
E-Bülten Kayıt