×

Dizel Elektrojen Grupları Teknik Şartnamesi Bölüm-1



Dizel Elektrojen Grupları Teknik Şartnamesi 
Bölüm-1 
 Avni Turcihan -Sabri Günaydın
 
ETP- Dizel Elektrojen Grupları  çalışmaları  kapsamında   Çevre ve Şehircilik Bakanlığımızın “Dizel Elektrojen Grupları Teknik Şartnamesi “ ile ilgili güncel standartlar ve teknolojik gelişmeler doğrultusunda çalışmalarımız yapılan  toplantılar sonrasında sonuçlandırılarak  görüşlerimiz ve değişiklik  önerilerimiz  bakanlığımıza  gönderilmişti. Bakanlığımıza gönderilen şartname çalışmamızı  üç  bölüm  olarak elektrik sektörümüzün bilgileri için yayınlıyoruz. 

Çevre ve Şehircilik Bakanlığımızın  güncel standartlar ve teknolojik gelişmeler doğrultusunda güncellenmiş “Dizel Elektrojen Grupları Teknik Şartnamesi “ ni  mümkün olan en kısa zamanda yayınlanmasını  diliyoruz.

 


 Çevre ve Şehircilik Bakanlığı
“  Dizel Elektrojen Grubu Teknik Şartnamesi”  Taslağı
Elektrik Tesisat Portalı Görüşler



ELEKTRİK TESİSATI GENEL TEKNİK ŞARTNAMESİ


Dizel Elektrojen (Jeneratör) Grubu
( Malzeme Ve Montaj)
6.1 Kapsam 
Bu bölüm, yapının tasdikli projesinde belirlenen sürekli… kVA güç (prime güç )kapasiteli, teferruatlı dizel motorlu, buna akuple 400/230 volt, 50 Hz. kendinden uyartım sistemli lik uyarı sistemli ve voltaj regülâtörlü alternatör ve donanımı, kumanda panosu, otomatik transfer sistemi, soğutma sistemi, hava giriş ve çıkış sistemleri ile otomatik devreye girme tertibatlı jeneratör grubunun temin, tesisi, teçhizat, işyerine nakli, montajı ve işler halde temin edilmesi ve bu şartnamede belirtilen gerekli diğer aksesuarları kapsar. 

6.2- Standartlar
 Tesis edilecek elektrojen grupları ve bunları meydana getiren unsurlar, gerek bütünsel (komple set olarak), gerekse unsurlar olarak TS EN, TS ISO veya EN, HD, IEC uluslararası standartlarına göre imal edilmiş olacaktır.

Tesis edilecek elektrojen grupları, Makine Emniyet Yönetmeliğine(2006/42/AT),Açık Alanda Kullanılan teçhizat Tarafından oluşturulan Çevredeki Gürültü Emisyonu ile ilgili yönetmeliğe(2000/14/AT), Elektromanyetik Uyumluluk Direktifi 2014/30/AT,  Belirli Gerilim Sınırları için Tasarlanan Elektrikli Ekipman ile ilgili yönetmeliğe(2014/35AB) uygun, CE belgeli olacaktır.
2000/14/AT gürültü emisyon yönetmeliğine uygunluk onaylanmış kuruluştan alınmış sertifika ile belgelendirilecektir.

6.3 Boyutların kontrolü  
Yüklenici, jeneratörün monte edileceği mahallin tam ve doğru boyutlarda projelendirilmesinden  sorumlu olacaktır. Yüklenici, herhangi bir işi yapmadan önce tespit ettiği ihtilaflı uygulama açısından uygunsuz durumlar varsa önceden idareye bilgi verecek,  tüm yapısal değişiklikler için, işe başlamadan önce idarenin onayını alacaktır. 

Montajı yapılacak tüm cihaz ve malzemeler son 2 yılın üretimi ,yeni ve kullanılmamış  olacaktır. 
Kumanda panosu, alternatör üzerine montajlı olmayacak şase üzerinde veya yer tipi olacaktır. Bu pano ile elektrojen grubu  arasında çekilecek kumanda kabloların iki taraflı konnektörlü veya klemensli  olacak, enerji kabloları ise, pabuçlu olarak irtibatlandırılacaktır. Söz konusu kablolar, TSE   damgasına  ilgili standartlara sahip olacaktır. Sinyalizasyon kablosu çok damarlı ve fleksıbil olacaktır.   

Ölçü ve bakım elemanının elle erişebileceği her yer gerilim kaçaklarına karşı topraklanmış olacak ve hayati tehlike arz eden gerilimler için resim, işaret ve yazılarla uyarı ihbarları bulunacaktır. 
Bu şartname ile aynı anda tedarik edilen birden fazla  aynı güçler için  Dizel elektrojen grubu marka, model ve tip olarak birbirinin aynısı olacaktır.

Motor ve generatörün akuplajı fabrikada yapılmış olacaktır. Taşıma maksatları ile parçalanan makinalarda, yerine montajdan sonra yapılan akuplajın doğruluğu özel olarak kontrol edilmelidir.
Özel teknik şartnamesinde paralel çalışma istenmesi halinde, kusursuz bir paralel çalışma sağlanacaktır. Paralel çalışma esnasında ve sabit yüklerde, ölçü aletleri ibrelerinde, fiziksel titreşim meydana gelmeyecektir. Yükün jeneratör güçleri ile orantılı dağıtılması için makinaların dönme sayısı ve gerilim regülatörlerine kumanda etmek imkanı olacaktır. Yük makinalar arasında salınım yapmayacaktır.
Paralel çalışan gruplar arasında aktif ve reaktif güç paylaşımı sağlanmalıdır.
Grupların paralel çalışması  durumunda,  ışıkta gözün fark edebileceği titreşimler meydana gelmeyecektir.

Aynı anda tedarik edilecek dizel jeneratör grupları marka aynı olmak ve senkron çalışma için uygun ekipmanlara sahip olmak şartı ile (aynı markanın eski ve yeni modellerinde ekipmanlar farklı ve senkron çalışmaya uyumsuz olabilir) farklı tip ve model olabilir.

. 6.4 Dizel motor 
Tesis edilecek grubun gücü, özel şartnamesinde "prime ve standby" da “net” gücü kW ve kVA cinsinden bildirilmiştir.

Dizel motorun çıkış gücü, idarenin ihtiyacı olan elektrik gücü,  ve jeneratördeki   yardımcı elemanların ihtiyacı olan elektrik gücü ile  jeneratördeki güç kayıplarını (TS ISO  3046-1 de tanımlandığı gibi ) karşılamalıdır. karşılayacaktır.

Firma, dizel motorlara ait, her türlü bilgiyi içeren kullanma talimatlarını içeren teknik föyler teklifi ile birlikte verecektir. Bu bilgiler, makinalara ait el kitapları, motor markası, modeli, gücü, silindir sayısı, hava emiş tipi, çap/strok (mm olarak), motorun boyutları uzunluk, genişlik ve yüksekliği (mm olarak), ağırlığı (kg), motor devri (devir/dk), "prime ve standby" da kW ve kVA olarak "brüt" ve "net " gücü, silindir hacmi, yakıt sistemi, yakıt tüketimi, egzos sistemi, soğutma sistemi, yağlama sistemi ve elektrik sistemi gibi bir motorun tanımlanıp anlaşılmasına yardımcı olacak her türlü bilgiyi içerecektir.

6.5 Dizel motorun genel teknik özellikleri   
Motorlar, 4 zamanlı, 10–300 kVA  arası mekanik veya elektronik, 300 kVA’dan büyük gruplar elektronik  dönme sayısı regülatörlü(guvernörlü) , turbo şarjlı veya doğal emişli, sürekli  çalışma  devri 1500 d/dak olacaktır. (10–36  15 Kva’ya kadar  arasındaki dizel motorların sürekli çalışma devri, 3000 d/dak olabilir.) 
Dizel motorlar u  teknik föylerinde belirtilen prime güçlerine göre , 12 saatlik bir çalışma periyodunun ve herhangi bir saatinde bir saat süre ile nominal  prime gücünün %10 daha fazlası bir gücü verebilecek ve performansında herhangi bir düşme olmayacaktır. 

Jeneratörün tesis edileceği yerin yükseklik, ortalama en yüksek sıcaklık, en düşük sıcaklık, nem oranı bilgileri idare tarafından verilecektir. Jeneratör  tesis edileceği yerdeki çalışma şartlarında istenen gücü net olarak verecektir.

 Ancak, istenilen jeneratör gücü jeneratörün tesis edileceği yerdeki çalışma şartlarında  dizel motor güç düşümleri de hesaplanarak vereceği net gücün, istenen gücün altında kalması durumunda, teklif uygun görülmeyecektir. 

Çalıştığı ortamın uygun olması uygun yakıt kullanımı ve bakımların yetkili servis tarafından yapılması koşulu ile  normal çalışma şartlarında; silindir gömlekleri, pistonlar, piston kolları ana ve kol yatakları ile eksantrik mili yataklarının ömrü çalıştığı ortamın uygunluğu, uygun yakıt kullanımı ve bakımların yetkili servis tarafından yapılması koşulu ile   10.000 çalışma saati veya daha fazla olacaktır.

Kontrol panosunda, aşırı su sıcaklığında ve düşük yağ basıncında devreye giren, ışıklı alarm ve otomatik durdurma sistemi mevcut olacaktır.

Dizel motorları, yağ basıncı, hararet, radyatör su seviyesi gibi hayati hususların denetimine imkan veren müşirlere ve algılayıcılara  sahip olacak, bunlardan iletilen arıza ve ihbarlar tüm çalışma konumlarında otomatik kumanda panosu ile elektronik kontrol ve transfer paneli üzerindeki gösterge ve ihbar ünitelerine ulaştırılıp, ışıklı, sesli alarmların verdirilmesi sağlanacaktır. 
Dizel motorların soğuk havalarda, rahatlıkla çalışıp yük altına girebilmeleri için, soğutma donanımlarına, yeterli güçlerde çalışma ortamı koşullarına uygun güçte seçilmiş termostatik  kontrollü  elektrikli ön ısıtıcılar takılacaktır.

Elektrojen grubunda, çevre sıcaklığına bağlı olarak, dizel motorunu normal çalışma sıcaklığında tutacak şekilde ısıtacak krom nikel borulu kaliteli krom nikel(CrNi)  ısıtıcılar kullanılacaktır. 

Motorun ilk hareketi marş motoru ile elektrikli olup, akü ve elektrik donanımı DA 12/24 Volt olacaktır.  

Motorun soğutma sistemi hava veya su ile soğutmalı olacak, +40ºC ile -15ºC  arasındaki çalışma ortamına uygun çevre sıcaklıklarında yeterli şekilde soğutmayı temin edebilecektir. Hava sıcaklığının bu sınır değerler dışında olması halinde ek tedbirler yüklenici tarafından alınacaktır.

40ºC üzerindeki değerlerde radyatörler bu sıcaklığa göre tasarlanmış olacaktır.

Hava filtresi değiştirilebilir ve dizel motor imalatçısı firmanın uygun gördüğü kağıt elemanlı tip şeklinde olacaktır
Yakıt sistemi   33 k VA ‘dan sonra direkt  enjeksiyonlu olacaktır. 

Motor, kesikli ve sürekli güç için TS ISO 3046 standardına göre seçilmiş olacaktır. 

Kontrol panosunda motor yağ basınç ve su sıcaklık göstergeleri bulunacaktır. Bu göstergeler dijital kontrol cihazında bulunuyorsa ayrıca analog göstergeye gerek yoktur.

Dizel motorda yağlama yağı ve soğutma suyu pompaları mevcut olacak, yağ filtresi elemanı, mazot filtresi elemanı ve hava filtresi elemanları değişebilir tip olacaktır. 

Yakıt deposu, standart olarak   % 5 10 genleşme payı göz önüne alınarak tam yükte 8 saat çalışmaya yeterli olacak, depo üzerinde gösterge, dolum ve boşaltma vanası mevcut olacaktır. İşin özelliğine  göre gerek duyulduğunda, özel teknik şartnamede belirtilmek suretiyle işveren, ikinci bir yakıt deposu  isteyebilecektir Yakıt deposunun çıkışına mazot içinde bulunabilecek suyun ayrıştırılması için değiştirilebilir elemanlı su filtresi takılacaktır.


Yerel şartların gerektirmesi durumunda ayaklı-dikili tip yakıt tanklarında ve borulamasında yalıtım önlemleri alınmalı % .. yakıt seviyesi izlenmeli , yalıt seviye düşük kontağı sağlanmalıdır.
Motor üzerindeki filtrede separ özelliği bulunmuyorsa, günlük yakıt tankı çıkışında su ayırıcı özellikte filtre tesis edilmelidir.

Ortam şartlarının gerektirmesi durumunda yakıt tankları ve borulamasında yalıtım önlemleri alınmalıdır… %seviye bilgisi kontrol cihazından ilenebilmeli ve bina yönetim sistemi için yakıt seviyesi düşük  çıkışı sağlanmalıdır.

Egzoz  susturucusu ve esnek  egzoz  boru ve dirsekleri, karşı flanşları , asbestsiz klingirik contalar  grupla birlikte verilecektir. 

Motorun çalışması için gerekli her türlü donanım dizel motor üstünde birlikte verilecektir. 

Dizel motorla  birlikte verilecek şarj dinamosunun DA. çıkış voltajı, marş motoru besleme voltajına eşit olacaktır. Şarj dinamosunun uçları elektronik kumanda panosuna kadar götürülerek, şarj redresörü çıkış uçlarının da bulunduğu bir klemenste son bulacaktır. Besleme, redresör veya şarj dinamosundan otomatik olarak yapılacaktır. 

Teklif edilen dizel motorları  serileri , en az üç yıl süre ile elektrojen grupları üzerinde denenmiş olacak ve bu husus belgelenecektir. 

Not: Yeni motorlar için bu durum biraz sakıncalı görünmektedir.

Sistemi beslemek için, uygun sayı ve kapasitede, az bakımlı veya bakımsız tip akü, bağlantı kabloları ile birlikte verilecektir.

Otomatik devreye girme tertibatlı elektrojen grubu besleyeceği tesisin özelliklerinin belirlediği süre içinde devreye girecektir. Ancak bu süre ilk yol vermede 15 s’yi geçemez 

6.6 Motorun sürekli net faydalı gücü 
Motorun sürekli net faydalı gücü; motorun çalışması için gerekli ateşleme tertibatı, mazot pompası,  soğutma suyu pompası, vantilatör v.s gibi yardımcı teçhizat için sarfedilen güç çıkarıldıktan sonra, motorun verdiği net güçtür.  

Net faydalı güce dahil olmayan devrelere ait güç, teklifte ayrıca belirtilecektir. 

6.7 Motorun yakıt sarfiyatı  
Motorun yakıt sarfiyatı boşta, 1/4, 2/4, 3/4 ve 4/4 yükte kWh başına gram litre/saat cinsinden belirtilecek, yakıt sarfiyatı aynı güç için daha düşük olan motorlar tercih edilecektir.

Sarfiyat değerleri, ilgili ISO 8528 standart koşullarına  deniz seviyesindeki normal şartlara ve mahalli şartlara göre ayrı ayrı verilecektir.

İmalatçı firma tarafından, tam yükteki yakıt sarfiyatının % 5 toleransı sağlayacağı taahhüt edilerek, taahhüt edilen değerler aşılmayacaktır. Grubun çalışacağı mahal şartlarında sürekli faydalı güce göre garanti edilen fiili yakıt sarfiyatı ölçüldüğünde, garanti edilen değerlerin aşılması durumunda, imalatçı firma ve yüklenici birlikte sorumlu olacaktır.

Motor nominal devir ve sürekli net faydalı tam güçle çalışırken özgül yağlama yağ sarfiyatı 3 gr/kwh’den fazla olmayacaktır.Efektif değerler ayrıca, net faydalı tam güce göre lt/h olarak verilecektir. Teklifte, yağlama sistemi hakkında da bilgi verilecektir.   
 
Not: Bir çok üründe yağ sarfiyatları, yakıt sarfiyatlarına göre oran belirtilerek verilmekte. Yakıt sarfiyatının % 1’inden az olarak belirtilmesi daha uygundur.

6.8 Regülâsyon 

Motorun regülâtörü, alternatör motora akuple edilmiş durumda iken motor üreticisinin  en azından G2 klasa göre deklere ettiği ilk adım yükünün   yükün, tam yüke nazaran ani olarak  değişmesi halinde devir sayısı;  ISO 8528-5 teki sınırlar içinde olacaktır.

Geçici olarak ± % 10

Kalıcı olarak ± % 2’i geçmeyecektir

Normal çalışma sıcaklığında olan motorun, değişmeyen yükte veya boş çalışması halinde devir sayısı değişimi olmayacaktır

Bu şartnamede kesin olarak belirtilmediği takdirde, dizel elektrojen grupları paralel çalışmayacaktır. Grubun paralel çalışmasının istenmesi halinde, motor dönme sayısı regülatörü elektronik tip olacaktır. İstendiği takdirde elektronik regülatör olması zorunludur.

6.9 Alternatörün teknik özellikleri 
Alternatör çıkış gerilimi 400/231 volt, frekansı 50Hz, güç faktörü 0,80-1,00 arasında, boşta çalışmada gerilim harmoniği TDH THD  %5’den küçük olacaktır.

Aksi belirtilmedikçe alternatör çevre şartları bakımından -15°C ila +40°C sıcaklıkta, bağıl nem %85, çalışma yüksekliği 0-1000 m. ortamında tam yükte çalışmaya elverişli olacaktır.






Alternatör voltajı, aşağıdaki şartlarda nominal voltajın (+/-) %1’inden fazla değişmeyecektir
Yükün ilk adımda sıfırdan yüzde yüze çıkması, 

 Güç faktörünün 0,80'den 1'e, 1'den 0,80'e değişimi,

Sıcaklığın -15 °C ile +40' °C arasında değişimi,

Motor hız değişiminin nominal hıza oranının %5 olması,

Alternatörde, dengesiz yük oranı % 30 seviyesine çıktığında, çıkış gerilimi ve hız regülasyonunda bozulma olmayacaktır.

Alternatörler, 12 saat arayla bir saat süre ile %10 aşırı yükle yüklendiğinde,  hiçbir şekilde elektriksel ve mekaniksel bozulma meydana gelmeyecektir. 

180 k VA ve üzerindeki güçlerde Fazların kısa devre olması halinde kısa devre akımı, minimum 300 500 milisaniye süre ile nominal akımın 2,7- 3  3–4 katı olacak fakat, sargılarda ve diğer devre elemanlarında (kumanda panosu dahil) herhangi bir hasar veya kavrulma  meydana gelmeyecektir. 

Dizel motorunda istenmeyen hızın nominal hızın %50 fazlasına ulaşması halinde, alternatör sargılarında kayma veya mekaniki herhangi bir hasar meydana gelmeyecektir.  

Alternatörün verimi, teklifte Cos Ø =1–0,80 için 4/4, 3/4 ve 2/4 yüklerde ayrı ayrı belirtilecektir. 

Alternatörün gerilimi, pano üzerinden kilitleme mekanizmasına sahip bir potansiyometre veya pulse ile ± %5 sınırları içinde elle ayarlanabilecektir. 

Alternatör gerilim ayarı gerilim regülatörü üzerinden  olmalıdır.

Alternatör çıkış gerilimi ayarlanabilir olmalıdır

Alternatör fırçasız tip olacaktır.

Alternatör TS EN 60034-1 ,TS ISO 8528 standartlarına göre üretilmiş fırçasız tip uyarma makinasına sahip olacak, elektronik gerilim regülâtörü 50 °C ortam sıcaklığında çalışabilme yeteneğinde olacaktır.

Alternatör IP23 koruma sınıfında olacaktır.

Nemli  bölgelerde alternatörde ısıtıcı kullanılacaktır.

Dizel elektrojen grupları için üretici firmanın ISO9001 kalite yönetimi belgesine sahip olması zorunludur. Bu belge teklifle birlikte verilecektir.

Alternatör çıkış ucunda, aşırı yüklenme ve kısa devre koruması için uygun akımda jeneratör tipi termik manyetik devre kesici  anahtarla donatılmış olacaktır. 500 kVA’dan büyük grupların transfer sisteminde motorlu şalter devre kesici kullanıldığından, ayrıca koruma anahtarına devre kesiciye gerek yoktur. Anahtarın Devre kesicinin kesme kapasitesi nominal akımın 2,7-3   3-4 katı olacaktır. Anahtarın Devre kesicinin açma süresi 20 ms’ye kadar ise başlangıç kısa devre akımına göre seçim yapılacaktır.

Anahtar TS EN 60947 standartına uygun olacaktır.

Alternatör, gövde kısa devrelerine karşı TS ISO 8528-4 madde 7.3.7 uyarınca, korunmuş olacaktır.

Paralel çalışan gruplarda ters güç koruması yapılması TS ISO 8528-4 madde 7.3.4 uyarınca, şarttır.



Bundan sonraki bölüme "kumanda panosu , otomatik çalıştırma, akü sarj ünitesi " ile devam edilecektir. 
Paylaş:
E-BÜLTEN KAYIT
Güncel makalelerimizden haberdar olmak için e-bültene kayıt olun!
Sosyal Medyada Bizi Takip Edin!
E-Bülten Kayıt