Alçak Gerilim  Tip Testli Pano Tasarım Doğrulama
(Diversite-Eş Zamanlık Faktörü)  
Bölüm-3 

Metin Akay 

 

Beyan kullanma (Diversite – Eş Zamanlık) faktörü- RDF
 

Bir DONANIM içindeki bütün devreler, sürekli olarak kendi beyan akımlarını münferit olarak taşıma yeteneğindedir, ancak herhangi bir devrenin akım taşıma kapasitesi bitişik devrelerden etkilenebilir. Isıl etkileşim yakın çevredeki devrelerden dışarı çıkan veya bu devrelere gelen ısıdan kaynaklanabilir. Bir devre için mevcut olan soğutma havası diğer devrelerin etkisinden dolayı ortamınkinden fazla olan iyi bir sıcaklıkta olabilir.

Uygulamada DONANIM içindeki bütün devrelerin normal olarak sürekli ve eş zamanlı olarak beyan akımını taşıması gerekli değildir.Tipik uygulama içinde yüklerin tipi ve doğası önemli derecede farklılık gösterir. Bazı devreler, devreye girme akımlarını ve kesintili veya kısa süreli yükleri esas alarak beyan değerleri belirlenecektir. Devrelerin birçoğu diğerleri hafif olarak yüklenirken veya devre harici iken ağır olarak yüklenebilir.

İçindeki bütün devrelerin sürekli olarak beyan akımında çalışabildiği DONANIMLARI sağlamak bu nedenle gereksizdir ve malzemelerin ve kaynakların verimsiz kullanılması demektir. Bu standart, beyan kullanma faktörünün belirlenmesi boyunca DONANIMIN pratik özelliklerini kabul eder.

Beyan kullanma faktörünü ifade ederek DONANIM imalatçısı, DONANIMIN tasarımlandığı ‘ortalama’ yük şartlarını belirtir. Beyan kullanma faktörü, DONANIM içindeki bütün çıkış devrelerinin veya çıkış devreleri grubunun sürekli ve eş zamanlı olarak yüklenebildiği beyan akımın birim başına değerini onaylar. Beyan kullanma faktöründe çalışan çıkış devrelerinin beyan akımlarının toplamının giriş devresinin kapasitesini geçtiği DONANIMLARDA kullanma faktörü giriş akımının dağıtılması için kullanılan çıkış devrelerinin herhangi bir kombinasyonuna uygulanır.

IEC 61439-2 Çizelge 101 – Kabul edilen yük değerleri:



Gerçek yük akımları ile ilgili olarak pano imalâtçısı ile kullanıcı arasında bir anlaşmanın olmaması durumunda panonun çıkış devrelerinde veya çıkış devreleri grubunda kabul edilen yük için IEC 61439-2 Çizelge 101’deki değerler esas alınabilir.

Çizelge B.1 - Yalıtılmış iletkenlerin çalışma akımı ve güç kayıpları (IEC 60890 Çizelge B.1'den elde edilmiştir)




İletken sıcaklığı farklı kablolar için güç kaybı hesabı


Burada;

k1: İletkenlerin etrafındaki mahfaza içindeki hava sıcaklığı için azaltma faktörü (Çizelge H.1)
İletken sıcaklığı 70°C, ortam sıcaklığı 55°C için k1 = 0,61
Diğer hava sıcaklıkları için kt: Çizelge H.2'ye bakılmalıdır.

k2: Bir devreden daha fazla grup için azaltma faktörü (Çizelge H.2)

a: Direncin sıcaklık katsayısı a = 0,004 K-1

Tc: İletken sıcaklığı

R20: 20° C'de iletken direnci (Çizelge B.1)

Çizelge H.1 - İzin verilebilir iletken sıcaklığı 70°C olan kablolar için azaltma faktörü k1 (IEC 60364-5-52:2009 Çizelge B.52.14'ten elde edilmiştir)




Not: Çizelge B.1'deki çalışma akımı k1 azaltma faktörü kullanılarak diğer hava sıcaklıkları için dönüştürülürse, ayrıca karşılık gelen güç kayıpları da yukarıda verilen formül kullanılarak hesaplanmalıdır.






İletken sıcaklığı farklı baralar için güç kaybı hesabı



Burada;

Pv : Metre başına güç kaybı,
I : Çalışma akımı,
k3 : Akım yer değiştirme faktörü (bkz. çizelge B.2)
K : Bakırın iletkenliği, K = 56 .
A : Bara başına kesit alan,
a : Direncin sıcaklık katsayısı , a = 0,004 K-1
Tc : İletkenin sıcaklığı

Çalışma akımları, Pano içerisindeki diğer ortam hava sıcaklıkları ve/veya 90°C iletken sıcaklığı için Çizelge B.2 ve B.3'teki değerler Çizelge N.2'deki karşılık gelen k4 faktörleri ile çarpılarak dönüştürülebilir. Sonra güç kayıpları, yukarda verilen formüller kullanılarak hesaplanır.

Çizelge N.2 - Pano içerisindeki havanın farklı sıcaklıkları ve iletkenler için k4 faktörü



Panonun tasarımına bağlı olarak özellikle daha yüksek çalışma akımları ile birlikte oldukça farklı ortam ve iletken sıcaklıklarının oluşabileceğine dikkat edilmektedir.

Bu şartlar altında gerçek sıcaklık artışının doğrulanması deneyle belirlenmelidir. Daha sonra güç kayıpları, Çizelge N.2'de kullanıldığı gibi aynı yöntemle hesaplanmalıdır.

Not - Girdap akım kayıplarına ilave olarak daha yüksek akımlar, Çizelge B.2 ve B.3'teki değerlere dahil edilmeyen önemde olabilir.

Bundan sonraki yazımızda "Beyan akımı 630 A’i aşamayan tek hücreli panolar için hesaplama ile doğrulama yöntemi, Beyan akımı 630 A’i aşamayan tek hücreli pano için örnek hesaplama "  anlatılacaktır.