“ATEX” ve “EX-PROOF” Yazı Dizisi-2

“ATEX” ve “EX-PROOF”
Yazı Dizisi-2
Nur Güleç

Diğer Patlayıcı Ortam Sınıflandırma standartları

NFPA 499( Amerikan standardı ) ’da ise çok daha ayrıntılı alan sınıflandırması anlatılmakta ancak patlayıcı alanlar Division olarak belirlenmekte ve bazı şablon çizimler verilmektedir. Bire bir EN 60079 serisi standartlara uymaz bazı sapmalar vardır. Sadece değerlendirme için kullanılmalıdır.

API RP 505: Amerikan Petrol Enstitüsü (API) standardı Petrol Tesislerindeki Elektrikli donanımları için Bölge 0, Bölge 1 ve Bölge 2 Olarak Sınıflandırılması için Tavsiye Edilen Uygulama

Söz konusu Amerikan standartlarda IEC EN 60079-10-1 standardında verildiği şekilde patlayıcı ortam hesaplama yöntemi bulunmamaktadır. Hesaplama yerine deneyimlerden oluşan yaklaşık (Bölge) Zone sınıflandırması örnekleri verilmiştir. Örneğin; bir tankın tepesinde bulunan emniyet tahliye veya blöf valfı için emniyet mesafeleri Amerikan, EN standartlarında oldukça farklıdır. Alman uygulamasına göre bu valfın 3 m etrafı birinci derecede BÖLGE 0 (Zone 0) tehlikeli kabul edilirken İngiliz uygulamasına göre ise bu mesafe 5 metre olarak alınmaktadır. Alman uygulamalarına göre tankın 3 m yüksekliği ve 5-15 m etrafı tehlikeli kabul edilirken, örneğin Rus standart uygulamasında ise tankın 20 m etrafı tehlikeli bölge olarak kabul edilmektedir. Bu mesafeler ülkeden ülkeye farklılık arz ettiği gibi, patlayıcı maddenin sınıfına, tahliye valfinin yapısına, tankın yapısına, alınan önlemleri (aralara konulan duvar ve tankın içine konulan “inert” gaz gibi) göre de değişmektedir. Yine örneğin Alman standartlarında; gaz tüpleri kapalı depoda iseler deponun tamamı Bölge 2 (Zone 2) olarak kabul edilmektedir. Tabii ki deponun havalandırması olmalıdır. Gaz veya akaryakıt boru eki veya vanalarının 1 m etrafı tehlikeli Bölge 2 (Zone 2) olarak kabul edilmektedir. Borular kapalı odalardan geçiyorlar ise uygun havalandırması olmak zorundadır. Tozlar için ise; Alman ve Rus uygulamalarında, mesafeler tozun ve işleme tesisinin türüne göre değişmektedir.

TS EN 60079-10-1 Patlayıcı Gaz Ortamlarda Alan Sınıflandırması Bölgeleri

Patlayıcı, parlayıcı gaz ortamlarında tehlikeli madde analizi yapılırken gazın özellikleri kimyasal yapılarına ve ortamın fiziksel yapılarına göre değişmekte birlikte genel olarak aşağıdaki gibi sınıflanır.

Zone 0
İçinde gaz, buhar veya gaz bulutu hâlinde yanıcı maddelerin havayla karışımından meydana gelen patlayıcı gaz ortamının devamlı veya çok uzun süreli veya sıklıkla bulunduğu bölgedir. (Depolama tanklarının içi ve patlayıcı parlayıcı gaz prosesinin gerçekleştiği proses kapları ve ölçüm cihazlarının kap içinde kalan kısımları )

Zone 1
Gaz, buhar veya gaz bulutu hâlinde yanıcı maddelerin havayla karışımından meydana gelen patlayıcı gaz ortamının normal çalışmada ara sıra bulunduğu bölge. (Zone 0’ ın yakın çevresi pompa istasyonları, motor, vana, selenoid valf boşaltma nozullları, ölçüm cihazlarının tank ve boru üzerinde kalan kısımları-bölgesel aydınlatma lambaları - gaz alarm sistemleri duyar elemanları )

Zone 2
İçinde gaz, buhar veya gaz bulutu hâlinde yanıcı maddelerin havayla karışımından meydana gelen patlayıcı gaz ortamının normal çalışmada ara sıra bulunması ihtimalinin zayıf olduğu, eğer bulunursa sadece çok kısa süreyle devam ettiği bölge. (Genel Aydınlatma lambaları-elektriksel bağlantılar- gaz alarm sistemleri merkezi – vana, selenoid valf ölçüm cihazlarının transmitter gibi otomasyona bilgi gönderecek donanımlar)

Y.D.2 R1