Yapılarda Yangın Algılama ve Alarm Sistemleri -Tasarım, Uygulama, Bakım
 Bölüm-1

ETP Yangın Çalışma Grubu
Adem Çakır 




 

[Yayım Tarihi: 28  Mart 2025]
 
2019  yılında ETP  Yangın Çalışma Grubumuz Sn.Adem Çakır  tarafından hazırlananarak  yapı sektörümüzle paylaştığımız   " TSE CEN TS 54-14:2018 Güncel Standardı ve Getirdiği Değişiklikler Yazı Dizisi ​​​​​"  yayınımızı  Bolu Kartalkaya'da gerçekleşen elim yangın faciası  sonrasında bir kez daha yayınlıyoruz.

CEN /TS 54-14 standardı  güncelleme aşamasında olup Fpr(Son Taslak) olarak onay aşamasındadır. Bu yıl içinde  güncelleme yayınlanacaktır. Yeni güncellemleri yayınladığında sizlerle paylaşacağız. 

Kartalkaya'da gerçekleşen elim yangın faciası  sonrasında  yaşamını yitiren vatandaşlarımıza Allah'tan rahmet, ailelerine sabır ve başsağlığı, yaralı vatandaşlarımıza acil şifalar diliyoruz.

Yangında kaybettiğimiz  78 yurttaşımız anısına... 

 

• CEN/TS 54-14 Nedir?

• 305/2011 Yapı Malzemeleri Yönetmeliği Kapsamındaki  EN 54 Yangın algılama ve yangın alarm sistemleri standartları yangın algılama ve yangın alarm sisteminin her bileşeni için gereksinimleri ve laboratuvar testlerini belirleyen zorunlu bir standarttır ve Avrupa Birliği pazarındaki ülkeler arasında serbest dolaşımını sağlar.

• Avrupa Standardizasyon Komitesi (CEN, Fransızca: Comité Européen de Normalization) TC 72 Teknik Komitesi tarafından geliştirilmiş ve yayınlanmıştır

• Bu standart, Avrupa Birliği dışındaki birkaç ülke için dünya çapında yaygın olarak kabul edilmektedir.

           CPR ( Yapı Malzemeleri Yönetmeliği )

• Yapı Malzemeleri Yönetmeliği(305/2011/AB) kapsamındaki ürünler, Onaylanmış kuruluşlardan alınmış Performansın Değişmezliğinin Değerlendirilmesi ve Doğrulanması  Belgesi ile  üreticinin performans beyanına sahip ve CE uygunluk işaretiyle piyasaya arz edilmiş  olacaktır.
• Yönetmelik, içeriğinde tanımlandığı şekilde bir yapı ürünü için uyumlaştırılmış bir teknik standardın mevcut olduğu durumlarda, bir CE İşareti almaya hak kazanmak için o ürünün onaylanmış bir kuruluş laboratuvarları veya onaylanmış laboratuvarlar  tarafından bu standarda göre test edilmesini ve onaylanmasını sağlar.

EN 54 Standartları

EN 54 Yangın algılama ve yangın alarm sistemleri standartları aşağıdaki bölümlerden oluşur.
 

• Bölüm 1: Giriş;
• Bölüm 2: Kontrol ve Gösterge Tertibatı;
• Bölüm 3: Yangın Alarm Cihazları — Ses Cihazları;
• Bölüm 4: Güç Besleme Teçhizatı;
• Bölüm 5: Isı Dedektörleri — Nokta Dedektörleri;
• Bölüm 7: Duman Dedektörleri — Saçılan ışık, geçen ışık veya iyonlaşma ile çalışan nokta dedektörleri;
• Bölüm 10: Alev Dedektörleri — Nokta Dedektörleri;
• Bölüm 11: Yangın İhbar Butonları;
• Bölüm 12: Duman Dedektörleri — Işın Dedektörleri;
• Bölüm 13: Sistem bileşenlerinin uyumluluk değerlendirmesi;
• Bölüm 14: Planlama, Tasarım, Montaj, İşletmeye Alma, Kullanım ve Bakım için Kılavuz Bilgiler
• Bölüm 16: Ses Alarm Kontrolü ve Gösterim Donanımı;
• Bölüm 17: Kısa Devre İzolatörleri;
• Bölüm 18: Giriş/Çıkış Cihazları;
• Bölüm 20: Duman Emişili Dedektörler;
• Bölüm 21: Alarm İletim ve Hata Uyarısı Yönlendirme Donanımı;
• Bölüm 22: Hat Tipi Isı Dedektörleri;
• Bölüm 23: Yangın Alarm Cİhazları — Görsel Alarm Cihazları;
• Bölüm 24: Ses alarm sistemi bileşenleri — Hoparlörler;
• Bölüm 25: Radyolink kullanan bileşenler;
• Bölüm 26: Karbonmonoksit dedektörleri— Nokta Dedektörleri;
• Bölüm 27: Kanal tipi duman dedektörleri;
• Bölüm 28: Resetlenemeyen hat tipi ısı dedektörleri;
• Bölüm 29: Çoklu sensör yangın dedektörleri — Duman ve Isı sensörlerinin kombinasyonu nokta dedektörler;
• Bölüm 30 : Çoklu sensör yangın dedektörleri — Karbonmonoksit ve Isı sensörlerinin kombinasyonu nokta dedektörler;
• Bölüm 31: Çoklu sensör yangın dedektörleri — Duman, Karbonmonoksit ve Opsiyonel Isı sensörlerinin kombinasyonu nokta dedektörler;
• Bölüm 32: Sesli Alarm Sistemleri Planlama, Tasarım, Montaj, İşletmeye Alma, Kullanım ve Bakım için Kılavuz Bilgiler

CEN / TS 54-14 Neleri Kapsar?
 

• CEN/TS 54-14 Teknik Şartnamesi, binalarda ve çevresinde otomatik yangın algılama ve yangın alarm sistemlerinin uygulanması için kılavuz bilgiler sunar. Bu teknik kılavuz, planlama, tasarım, kurulum, işletmeye alma, sistemlerin kullanımı ve bakımını kapsar.

 

• Kılavuz, yaşamın ve / veya mülkün korunmasına yönelik sistemleri kapsar. Ayrıca, kontrol ve gösterge donanımına  ve en az bir yangın ihbar butonu veya bir yangın dedektörüne sahip sistemleri kapsar. Yangın durumunda, sistemler yardımcı diğer sistemlerin (sabit yangın söndürme sistemleri gibi) çalışmasını başlatmak için sinyaller, diğer önlemler ve eylemler (makinelerin kapanması veya alarmların uzaktan iletilmesi gibi) olabilir. Bu kılavuz, yardımcı hizmetleri kendileri veya aralarında iletişim kurmak için yardımcı devreleri kapsamaz.

EN54-14 Neleri Kapsamaz?

• Kılavuz, yangın alarmı işlevlerini yangınla ilgili olmayan diğer işlevlerle birleştiren sistemleri kapsamaz.

• Kurallar, herhangi bir tesiste otomatik yangın algılama ve / veya yangın alarm sisteminin kurulup kurulmayacağını önermemektedir.

• Bu kurallar uygun şekilde yetkili kişiler tarafından kullanılmalıdır. Ancak, bir yangın algılama ve / veya yangın alarm sistemi satın alan veya kullanan diğer kişilere de rehberlik edilir.

• EN 14604 uyarınca duman alarm  cihazları  yangın algılama ve yangın alarm sistemleri değildir.

TSE CEN/TS 54-14:2018 temelde şu değişiklikleri kapsar;
​​​​​​
TSE CEN/TS 54-14 :2004;  TSE CEN/TS 54-14 :2008 standartlarının yerini alır.
 
Daha önce EK-A ‘da bulunan tüm bilgiler ana başlıklara taşınmış ve metin uyarlamaları yapılmıştır.
 
Tablo A.1 yeni teknolojileri içerecek şekilde değiştirildi.
 
Yeni dedektör teknolojileri, ör. multi sensör detektörleri veya radyo bağlantılı (kablosuz) detektörler dahil edildi.
 
Kablolama için yeni gereksinimler.
 
Ek D: Bakım düzeni listesi yenidir.
 
Ek E: Devreye alma kontrol listesi yenidir.


CEN TS / 54-14 2018 İçeriği

1. Kapsam
2. Norm Referansları
3. Terimler ve Tanımlar
4. Genel
5. İhtiyaçların Değerlendirilmesi
6. Planlama ve Dizayn
7. Montaj
8. Başlatma ve Yapılandırma
9. Devreye Alma, Kabul ve Doğrulama
10. 3. Taraf Onayı
11. Kullanıcı Sorumlulukları
12. Bakım
13. Tesis Edilmiş Sistemlerde Modifikasyon
14. Diğer Yangından Korunma Sistemlerinin Çalıştırılması

15. Özel Risklerde Uygulama
16. Entegre Sistemler
17. Hiyeraşik ve Ağ Bağlantılı Sistemler

1. Yanlış Alarmlar
2. Model Dökümanlar
3. Farklı Tip Kablolar için Yangın Yükü Model Listesi
4. Bakım Prosedürü
5. Devreye Alım Kontrol Listesi
6. Test Yangınları

Bibliyografya

Bölüm 3 – Terimler ve Tanımlar

Tanım yapılan başlık sayısı 49’dan 41’e düşürülmüş. Bazı tanımlar çıkarılmış; bazıları eklenmiştir.
 
3.18 Hata uyarı alma istasyonu tanımı eklenmiştir.
 
3.23 Yangın alarm alma istasyonu tanımı eklenmiştir.
 
3.24 Enerjilendirme (Initialization) tanımı eklenmiştir.
 
3.28 Lisans verici makam tanımı eklenmiştir.

Bölüm 4 – Genel

4.2 Kılavuzun formatı bölümünde, sistem planlama ve tasarım adımlarının ikinci aşaması altındaki maddelere şu adımlar eklenmiştir:
 

• Sesli ve görsel alarm cihazlarının ve yönlendirme sistemlerinin düzenlenmesi
• Otomatik yangından korunmanın kontrolünün düzenlenmesi ( uygun olan yerlerde)
• Alarm ve hata uyarının iletiminin düzenlenmesi
• Aynı başlık altında İdeal Sistem akış diyagramı yenilendi ve yeni basamaklar eklendi

Bölüm 5 – İhtiyaçların Değerlendirilmesi

• 5.2 Danışma bölümünde diğer ilgili taraflar arasına yangın kurtarma kurumları/yangın otoritesi eklenmiştir.
• 5.2 Danışma bölümünde danışma kurullarıyla ele alınacak konular arasına  yangın alarm bildirimi ile hata uyarı ve uzak bildirim maddesi eklenmiştir.
• 5.3.2 Kapsam Tarifi bölümüne Manuel yangın algılama sistemi tanımı eklenmiştir.
• 5.3.8 Manuel algılama sistemi tanımlaması eklenmiştir.
• 5.3.9 Korunması gerekmeyen alanlarda daha önce EK-A’da bulunan detaylar buraya aktarılmış.
• 5.3.9.c Dikey şaftlar veya kesit alanı 2 m2'den küçük olan dikey kablo kanalları, döşemeler ve tavanlardan veya duvarlardan geçtiği yerlerde düzgün bir şekilde yangından korunma ve yangına karşı önlem almaları ayrıca kabloların yangın reaksiyonu EN 50399'a göre B2ca sınıfı olmalıdır. Şaftlar veya kanallar, acil durum sistemleriyle ilgili kablolar içeriyorsa, bu kablolar en az 30 dakika boyunca yangına dayanacaktır; Şaft veya kanallar yangın algılama ve alarm sisteminin kablolarını içeriyorsa, şaft veya kanal otomatik dedektörler tarafından izlenmelidir;
• 5.3.9.e Sprinkler sistemi ile korunan çatılı yükleme alanları
• 5.3.9.g.2 Acil durum ile ilgili kablolar içeriyorsa herhangi bir 1 m2’lik kısmında 15 MJ yanıcı malzemeden fazla yangın yükü yoğunluğuna sahip olmayan alanlar (Ek-C)
• 2008 standardına göre şu maddeler çıkarılmıştır (bağımsız dedektöre sahip olmasına gerek olmayan alanlar):
• Yüksekliği 1 m’den az olan alanlar,
• Uzunluğu 10 m’den az olan alanlar,
• Genişliği 10 m’den az olan alanlar,
• Diğer alanlardan yanmaz malzemelerle tamamen ayrılmış olan alanlar,
• 5.4 İtfaiyenin Müdahalesi başlığında İletişim altbaşlığına EN54-21 (Alarm iletim ekipmanı standardı) referansı verilmiş.
• 5.4.2 Müdahale Süresi başlığı EN54-2’ EK-E’ye göre gecikme çıkışı şeklinde değiştirilmiştir.
• 5.5 Yangın alarmına tepki stratejisi 17 maddeden 13 maddeye düşürülmüştür. Madde b), c), o) ve p) çıkarılmıştır.

Bölüm 6 – Planlama ve Tasarım

• 6.2.2 Arıza Etkileri başlığında 6.2.2.2 Arıza göstergeleri çıkarılarak, 6.2.2.2 Yangına dayanıklı olmayan kablolar ve 6.2.2.3 Yangına dayanıklı kablolar şeklinde 2 bölüme ayrılmıştır.
• 6.2.2.2 Yangına dayanıksız kablolar: Bir iletim yolundaki tek bir hata, bir bölgede aşağıdaki fonksiyonlardan birden fazlasının doğru çalışmasını engellememelidir:
  • Manuel başlatma fonksiyonu;
  • Otomatik yangın algılama fonksiyonu;
  • Yangın alarmı işlevi.
  • 6.2.2.3 Yangına dayanıklı kablolar: Sistem, herhangi bir münferit devrede olabilecek tek bir kablo arızası aşağıdakileri önlemeyecek şekilde olmalıdır:
  • Tek bir algılama bölgesi için izin verilenden daha büyük bir alanda yangın sinyalinin başlatılması
  • Tek bir algılama bölgesi için izin verilenden daha büyük bir alanda sesli yangın alarmının verilmesi,
  • Bina içindeki bütün yangın alarmlarının çalıştırılması (en az bir sesli alarm çalışır durumda kalmalıdır).

Devre tasarımı, tek bir kısa devre veya açık devre kablo arızası durumunda, bir algılama zonunda 32 otomatik dedektörden veya 10 yangın ihbar butonunun etkin olmamasını sağlamalıdır.
Sistem, herhangi bir münferit devredeki iki arıza 10000 m2’den büyük bir döşeme alanı üzerinde veya 5’ten fazla yangın bölmesinde bulunan, hangisi daha küçük ise, dedektörlerin, alarm butonlarının veya alarm cihazlarının çalışmasını engellemeyecek şekilde olmalıdır.

6.3.2 Algılama zonları başlığında,
Bir bölgenin birden fazla yangın bölmesini içermesi hâlinde bölge sınırları yangın bölmesi sınırları olmalı ve bölgenin döşeme alanı 400 m2’yi aşmamalıdır maddesi çıkarılmıştır.
Tek bir bölgenin döşeme alanı 2000 m2’yi aşmamalıdır. Ayrıca yeni eklenen bilgilere göre 32 noktasal dedektörden fazlasını içermemeli ya da zona giriş noktasından en uzak arama noktası 60m olmalıdır.

• 6.4 Dedektör ve Alarm Butonlarının seçimi başlığında