×

Yangın Algılama Sistemlerinde Bakım Bölüm-2



Yangın Algılama Sistemlerinde Bakım
Bölüm-2


Serdal Üngör

4. Amaç, yapı ve etki

Satış sonrası hizmetler, satın alma işleminden sonra yüklenici veya üretici tarafından sunulan hizmetlerdir. Bu başlangıçta muayene ve bakımı, zaman içinde kullanımda veya uzun vadede belirtilen koruma hedeflerine ulaşmak için yapılan çalışmalardaki tüm ayarlamaları içerir.



Tablo 2: Bakım fazları

■ Koruyucu Bakım

Bir yangın alarm sisteminin yaşam döngüsü boyunca tüm teknik ve idari önlemlerle birlikte, sistemin fonksiyonel durumu korumak veya gerekli işlevleri yerine getirebileceği duruma geri döndürmek amacıyla yapılan tüm faaliyetlerdir.

■ İnceleme
Bir yangın alarm sisteminin mevcut durumunu belirlemek ve değerlendirmek amacıyla, aşınma
nedenlerini belirlemek ve gelecekteki kullanım için gerekli sonuçları elde etmek üzere yapılan
faaliyetlerdir.

■ Önleyici Bakım
Mevcut sistemin aşınmasını ve değiştirilmesini geciktirecek tedbirlerdir.

■ Onarım
Bir yangın alarm sistemini, iyileştirmeler hariç olmak üzere, işlevsel durumuna geri döndürmeye yönelik faaliyetlerdir.

■ İyileştirme
Bir yangın alarm sisteminin işlevsel güvenliğini, gerekli olan işlevi değiştirmeden arttırmak için
yapılan tüm teknik ve idari önlemlerin birleşimidir.

Tüm bu çalışmalarda, bir tehlike algılama sistemi ile ilgili olan roller arasında tanımlanmış bir görev dağılımı vardır.



Tablo 3: Bir YAS’ın operasyonunda yer alan kişiler

İşletmeci, sistemin kabulünden sonra tehlike algılama sisteminin (TAS) tek sahibidir ve bu nedenle sistemlerin işlevselliğinden ve etkinliğinden tamamen sorumludur. Sistemlerin düzgün çalışması ve bakımı için sorumluluğu özel eğitimli kişilere veya şirketlere aktarabilir.

İşletmeci, uzman bir kişiyi düzenli olarak muayene için görevlendirmelidir (yılda dört kez). Bu muayene ile tehlike alarm sisteminin işlevini sorunsuz yerine getirebileceğine ikna olunmalıdır.Kullanımdaki veya binanın yapısındaki değişiklikleri dikkate almak özellikle önemlidir. Örneğin, biryangın alarm sistemi tarafından izlenen bazı odalarda bir klima sistemi güçlendirilirse ve besleme havası/ egzoz havası doğrudan bir duman dedektörünün yanına yerleştirilirse, bu dedektörün klima sistemi açıldığında görevini sürdürme şansı yoktur. Manuel yangın ihbar butonları da erişilebilir ve görünür olmalıdır.

TAS, muayene sırasında görünür hatalar açısından kontrol edilmelidir, yani dokümanların
incelenmesi suretiyle güvenlik konseptine uygunluğu kontrol edilmelidir. Bu kontrol mekan ve odaların
kullanımını, sahadaki organizasyonel araçların doğruluğunu da içerir. Örneğin itfaiye kartları, tüm
sistem parçalarının uygun şekilde takılması, bütünlüğü ve temizliği. Kayıt defteri girişlerinin eksiksiz
ve doğru olup olmadığı kontrol edilmelidir. (Bkz. Tablo:4)



Tablo 4 : EN54-14:2018’e göre kayıt defteri örneği

Tehlike algılama sistemlerinin incelenmesi ile görevlendirilen TAS eğitimli kişi, uygun eğitimialdığını gösterebilmeli ve düzenli olarak daha ileri eğitim alabilmelidir.


Yangın alarm sisteminin bakımı bir uzman elektrikçi sorumluluğundadır. Bakım sözleşmesi ile genellikle uygun bir kuruluşa aktarılan TAS uzmanı görevi, itfaiye teşkilatlarının yangın alarm sistemlerini kontrol merkezlerine bağlamaları için de bir gerekliliktir. Avrupa ülkelerinde Yangın Algılama ve/veya Sesli Alarm Sistemleri konusundaki uzmanlıklar sınavla sertifikalandırılarak verilmektedir. Örneğin Almanya’da DIN 14675’e göre uzmanlıklar sertifikalandırılmaktadır.

Uygun bakım, başlangıçta sistemin düzenli kontrolünü içerir. Dedektörler ve sistemin diğer tüm bölümlerinin işlevselliği kontrol edilir. Denetimler yılda dört kez düzenli aralıklarla yapılmalıdır. EN54- 14:2018 Tablo:1’de bakım aralıklarını içeren detay tablo verilmiştir:



Tablo 5: EN54-14: 2018 Bakım Programı

Yangın alarm sistemi yılda bir kez veya daha sık önleyici bakımı yapılır (üreticinin talimatlarına göre). Bu bakım, ömrü tükenen sistemin tüm parçalarının düzenli olarak değiştirilmesini içerir. Üretici tarafından belirtilen ömrü sona ermiş olan örn. bataryalar, bilgi işlem modüllerinin yedek pilleri vb. Duman detektörleri, gaz detektörleri vb. bakımın bir parçası olarak, bir yangın alarm sisteminin tüm fonksiyonları kontrol edilir ve işlevlerinin uygunluğu teyit edilir. Bir bakımda yapılan tüm aktiviteler kayıt defterinde belgelenir.

Koruyucu Bakım uygulaması sırasında kusurlar bulunursa veya bir yangın alarm sistemi arızalanırsa, derhal giderilmelidir. İşletmeci, bakım sözleşmesinde, bu tür kusurların ve arızaların giderildiği çalışma sürelerini kabul eder. Aşağıdaki durumlarda lojistik hizmetleri beklendiği için tedarikçiler bazı durumlarda önemli ölçüde farklılık gösterebilir. Örneğin bir arıza kontrol merkezinin sürekli çalışması veya yedek parçaların tedariki için yakın bölgede depolanması ve yeterli personel bulundurulması tüm tedarikçiler tarafından eşit şekilde yerine getirilemeyebilir.

Tehlike algılama sistemlerindeki değişiklikler (koruma hedefleri veya kullanım değişmeden) iyileştirme olarak adlandırılır. İyileştirmeler yangın alarm sistemlerinin bakımının bir parçasıdır, ancak genellikle bakım sözleşmeleri bağlamında kabul edilmez.

Bir yangın alarm sisteminde gerçekleştirilen iyileştirmeler dahil tüm faaliyetler, kayıt defterinde belgelenir.

Bir yangın alarm sisteminin kabulünden sonra işletmeci sistemin düzgün çalışması için sorumluluk almalıdır. Bu sorumluluğu genellikle gerekli eğitimleri almak üzere atadığı çalışanı/çalışanları üzerinden gerçekleştirir. Bu kişi, işletmeye alma sırasında kurulumcu şirket tarafından eğitilir. İlerleyen zamanlarda da devamı eğitimlerle bu bilginin her zaman mevcut ve güncel olması sağlanmalıdır. Görevlendirilen kişi alarm sisteminin çalışmasına aşinadır ve sistemin işlevlerinin sürekli izlenmesinden sorumludur. Normal durumdan sapmalar tespit ederse, yangından korunma görevlisine, operatöre veya bakımdan sorumlu şirkete / kuruluşa derhal bilgi vermeli ve sorunlu fonksiyonların düzeltilmesi çalışmalarını başlatmalıdır.

İyileştirme ve bakım, aşağıdaki şekilde gösterildiği gibi, bir sistemin normal yaşam döngüsünün bir parçasıdır:



Tablo 6: Bir sistemin yaşam döngüsü boyunca iyileştirilmesi ve bakımı

Yukarıdaki grafik karmaşık sistem yapımı sürecinden sonra, çeşitli güvenlik sistemleri sıklıkla unutulabildiğinden, uzun vadede düzenli olarak sistem işletmecisi tarafından takip edilerek koruma hedefinin kapsamının genişletildiğini göstermektedir. Sistemin sorunsuz çalışmasını sağlamak için düzenli aralıklarla bakımı yapılmalıdır. Bakım çalışmaları sırasında, binada bir sistem kapatılırsa, binayı ve içerideki insanları korumak için görevli atanmalı veya başka önlemler alınmalıdır. Bu önlemler yangının zamanında tespit edilmesini ve etkili bir şekilde söndürülmesini sağlar.

IEC 60050 (191) ve EN 13306: 2001 standartlarına göre bakım, önleyici ve düzeltici bakım olarak alt gruplarına ayrılmıştır.

Bakım çalışmaları üç farklı çalışma türünden birine girer:

■ Destek
Bir yangın algılama sistemi dikkat gerektirir. Bu nedenle yönetim, izleme, eğitim, destek gibi çeşitli etkinlikler gerektirir.

■ Teşhis / Muayene
Bir sorun nedeniyle veya önleyici bakım sırasında, asıl neden veya kesin sistem durumu önce çeşitli testler kullanılarak belirlenmelidir.

■ Müdahale / Düzeltme
Sistem bileşenlerinin tam durumu tespit edildiğinde sistem onarılabilir, değiştirilebilir, kalibre edilebilir veya yükseltilebilir.



Tablo 7: Bakım süreçleri yapısı

Önleyici ve düzeltici bakım, sistem güvenilirliğinin daima yüksek seviyede tutulması anlamına gelir. Çoğu sistem yıllık bir denetim gerektirir, ancak bazı güvenlik sistemleri daha sık denetim gerektirir.

Önleyici bakım yukarıdaki şemada iki gruba ayrılmıştır:

■ Planlı bakım: Bakım yılda bir kez veya her x dönemde bir gerçekleştirilir.

■ Durum odaklı bakım: Sistem performansının kabul kriterleri ile karşılaştırılması, daha sonraki bakım çalışmaları olmadan kabul edilebilir bir sonuç veya planlanan bakım çalışmasını tetikleyen kabul edilebilir sonuçlar gösterir. Sonuçlar kabul edilebilir değilse, derhal düzeltici bakım çalışmaları başlatılmalıdır.

Bakımın faydaları; sistemin daha fazla etkinliği, güvenilirliği ve kararlılığıdır. Ayrıca bakım, bir sistemin hizmet ömrü üzerinde kalıcı bir etkiye sahiptir. Bu sadece güvenlik sistemine yapılan yatırımı korumakla kalmaz, aynı zamanda onu optimize eder.

Tablo 8 iki bakım stratejisini karşılaştırmaktadır. Sistem 1 periyodik bakım ile normal şekilde korunan, sistem 2a ise korunmayan bir sistemi göstermektedir. Bu nedenle bakımı yapılmayan bu sistem 2a, daha hızlı bir şekilde bir sistem 2b ile değiştirilmelidir.

Yaşlanma nedeniyle, sistem bileşenlerinin performansı zamanla azalır. Sistemler devreye alma ve kullanıma başlamasından itibaren yaşlanır. Bu yaşlanma süreci, güvenilirlik sağlayan periyodik bakım ile geciktirilir. Bakımlar, yatırımların kullanım ömrünü de uzatır. Bu nedenle bakımın finansal ve işlevsel değeri arasında ayrım yapmanız gerekir.

Bakımın yarattığı katma değer bu nedenle finansal ve işlevsel olmak üzere iki bileşene ayrılır:

■ Finansal değer
Örn. sadece 8 yıla kıyasla 12 yıl daha uzun bir amortisman süresine yol açar. Bu nedenle, sistem 1'in yıllık maliyeti daha azdır. Ancak bakım yapılan bir sistemde, üretici şirket gerekli yedek parçaları ne kadar uzun süre tedarik edebiliyorsa, o kadar yüksek bir ömre sahip olabilir.

■ İşlevsel değer
Daha yüksek bir sistem güvenilirliği, önemli maliyet tasarruflarına yol açar: Örn. düzeltici müdahalelerin maliyetleri, azaltılmış koruma ile sistemin kapalı kalma süresi (risk!) ve uygun önlemlerin yönetiminde çalışanların ilgili çalışma saatlerinden kazanç.



Tablo 8: Sistem bakımının etkisi

Üreticinin temel yönlendirmesi, sistem ömrünün sonunda mevcut olan seçenekler için belirleyicidir. İleride ya tamamen yeni bir sistem gerekli olacaktır veya sistem sorunsuz modernizasyon yapılacak şekilde tasarlanmıştır. Bu durumda, daha iyi korunmuş sistem bileşenleri daha uzun süre kullanılabilir, bu da başlangıçta yapılan sistem yatırımının değerini artırır.

5. Bakım türleri

Bakım terimi, kamuoyundaki tartışmalarda çok farklı şekillerde yorumlanmaktadır. Sorun şu ki,bakım, birçok farklı alanı kapsayan yaygın olarak kullanılan bir terimdir. Bu nedenle terimleri tamolarak kullanmak önemlidir. Aşağıdaki genel bakış farklı bakım alanlarını göstermektedir:



Tablo 9: Bakım alanları
Sahada yapılacak bakım görevleri büyük ölçüde standartlaştırılmıştır. Bu standartların uygulandığı ölçüde sistemler başarılı olabilir.

Sonuç: Yangın algılama sistemlerinin bakımı, yatırımın güvenirliği ve işlevselliği açısından önemlidir. Bu değerli yatırımın korunması için standartlara uygun bakım yapılması ve sürekli denetimi
zorunludur.
Paylaş:
E-BÜLTEN KAYIT
Güncel makalelerimizden haberdar olmak için e-bültene kayıt olun!
Sosyal Medyada Bizi Takip Edin!
E-Bülten Kayıt