Sigortalar İçin El Kitabı
Bölüm-19
Alçak ve Yüksek Gerilim Sigortaları İçin Kullanıcının El Kitabı 

Dr. Müh.  Herbert  Bessei

 

22 Akıllı sigorta sistemleri – Sigortalar da iletişim kurabilir

Otomasyonun gün geçtikçe ilerlemesiyle şalt cihazlarının ve koruma tertibatlarının iletişim kabiliyetlerine dair gereklilikler artmaktadır, yani bu cihazlardan uzun mesafelere bilgi gön- derme ve uzun mesafelerden gelen bilgileri alma ve bu bilgiyi işleme gibi özellikler bek- lenmektedir. Sigortaların bir mikroişlemci kadar akıllı olmaları elbette beklenemez, ancak zaman içersinde Alman sigorta sistemleri de iletişim kabiliyeti anlamındaki başlıca özellik- leri kazanmıştır. Resim 1.2 ’de görüldüğü gibi işletme durumunun bir sinyalle bildirilmesi, sigortaların ilk zamanlarından beri sahip oldukları başlıca özelliklerindedir. İndikatör Almanya’da en başından beri, ev tipi sigortalardan yüksek gerilim sigortalarına kadar tüm güç sigortası sistemlerinin vazgeçilmez bir parçası olmuştur.

Bir sigorta sadece iki anahtarlama konumuna sahip olabileceğinden indikatör bununla ilgili yeterince bilgi vermektedir. Buradaki elverişsiz olan nokta bu bilginin doğrudan cihaz üzerinden okunması gerektiğidir ki bu durum modern izleme ve kumanda sistemlerinin taleplerini karşılamamaktadır.

İndikatöre biraz daha enerji verip uzaktan uyarı sistemi için bir mikroşalteri tetiklemesini veya başka anahtarlama işlemlerinin otomatik olarak başlatılmasını sağlamaktan daha uygun ne olabilir? (Resim 22.1). Sigorta buşonuna mikroşalter ilavesi çıkıntılı kulp laşelerine gerek duyulmayan vidalı kontaklı sigortalarda kullanılır. İndikatör tarafındaki kulakçık, in dikatör tarafından tetiklenen mikroşalteri tutmaya yarar.




Resim 22.1 Mikroşalter eklentisi

Bıçaklı kontaklara sahip NH-sigorta buşonları da dahili veya harici çarpma pimleriyle donatılabilirler. Harici çarpma pimleri sigortanın yan tarafına monte edilebilir veya kulp laşesinin üzerine takılabilir, böylece tüm açık tesislere sonradan da takılabilme özelliği vardır. Dahili bir çarpma pimine sahip NH-sigorta buşonları (Resim 22.2)           IEC 60269-2’de standartlaştırılmıştır.Bu durum, kullanılacak mikroşalterlerin altlıklara yerleştirilmesini ve yedek parça tedarikini kolaylaştırmaktadır.

Resim 22.2 Dahili çarpma pimine sahip NH -sigorta buşonu 

HH-sigortalar için de potansiyelsiz ihbar kontakları bulunmaktadır (Resim 22.3).

Kompakt şalt cihazlarına da mikroşalter montajı mümkün olmakla beraber oldukça zordur.                                       

Bu yüzden NH-ayırıcılarda ve NH- bloklarında elektronik sigorta izleme sistemlerinin kullanımı gittikçe artmaktadır. Bunlar sigortanın besleme ve yük taraflarındaki gerilimi karşılaştırır ve hataları LED göstergelerine ve röle çıkışlarına sinyal şeklinde verir.

Bunlar NH-bloklarında en üst uca veya ayrı olarak raya monte edilir. Gerilim alma uçları altlık kontaklarındadır.

Not: Gerilim alma uçları ve elektronik sigorta izleme sistemi arasındaki hatlar kısa devreye karşı dayanıklı olmalıdır!

NH-ayırıcılarda elektronik sigorta izleme sistemleri kapağa (sigorta buşonu taşıyıcısına) monte edilmiştir. Gerilimler kulakçıklardan alınır (Resim 22.4). Ayırıcı kapağının değiştirilmesiyle mevcut tesisatlar iyileştirme amaçlı donatılabilir.

Not: Bu sigorta izleme sistemi sadece aktif parçalara doğrudan temas eden ve gerilim taşıyabilen kulakçıklar yardımıyla sağlanabilir. Sigorta Standardı IEC 60269-2’de, yeterli izolasyona sahip olmayan kulakçıklar da “gerilim taşıyabilir” olarak sınıflandırılmıştır. Hatalı fonksiyonları önleyebilmek için sigorta üreticisine kulakçıkların gerilim alma fonksiyonu için uygun olup olmadıkları sorulmalıdır.

İlave mikroşalterler üzerinden NH-ayırıcı ve NH-bloklarındaki anahtarlama konumunun görülmesi de genelde mümkün olmaktadır.

Not: Mikroşalterlerin elektronik kumanda veya haberleşme sistemlerine bağlanmaları halinde, fonksiyonları kusursuz olarak sağlamaları için çok düşük kontak direncine sahip (genellikle altın kaplı) kontaklara sahip olmaları gereklidir.



Resim 22.4 Elektronik sigorta izleme sistemi

Devrelerin ölçümü ve izlenmesi için NH-blokları, anabara veya kablo çıkışındaki akım trafoları ile de donatılabilir. Açık altlıkların ve NH-şalt cihazlarının iyileştirme amaçlı sonradan donatılması veya geçici ölçümler yapılabilmesi için, ölçü sigortası veya ölçü trafosu sigortası kullanılması mükemmel bir yöntemdir (Resim 22.5). Bu sigorta, bir sigorta ve bir akım trafosundan oluşan yapıyı bir NH-sigorta gövdesiyle aynı hacimde barındırır ve normal sigortaların yerine evrensel olarak kullanılabilir. Ölçme hattının bağlanabilmesi veya bir ampermetreye doğrudan takılması için akım trafosunda geçmeli prizler bulunur. Bu özel trafolar yüksüz durumda açık olarak da kullanılabilir.



Resim 22.5 Ölçü sigortası

Gerilim alma uçları ve ölçü sigortalarına sahip NH-ayırıcılar, şebeke bilgilerini almak için kullanılabilecek ve az yer kaplayan ideal sensörlerdir.

Bundan sonraki bölümde "Sigorta geri kazanım sistemi, NH-sigorta buşonlarına ait anma akımlarının ve güç kayıplarının azami değerleri,  NH-sigortaların uygulama alanları, D-tipi sigorta altlıklarının kaldırabileceği güçler, NH ve HH-sigortalarla selektif trafo koruması, Kompanzasyon tesisleri için sigorta seçimi, IEC 62271-105 'e göre ayırıcı-sigorta kombinasyonuna ait farklı sigorta sınıflandırmaları" anlatılacaktır.