×

Sigortalar İçin El Kitabı Bölüm-16



Sigortalar İçin El Kitabı
Bölüm-16
Alçak ve Yüksek Gerilim Sigortaları İçin Kullanıcının El Kitabı 


Dr. Müh.  Herbert  Bessei
 


17 Sigortaların paralel bağlanması – Anma akımı aralığını genişleten bir yöntem

NH veya HH-sigortaların paralel bağlanması, belirli bir tipteki sigortadan oluşan yapının anma akımını büyütmek adına yapılan yaygın bir uygulamadır. Buna göre örn. anabara besleme hat- tında bir adet NH-4a bloğu yerine üç adet NH-3 bloğu birbirine paralel olarak bağlanarak daha kompakt bir alçak gerilim dağıtım sistemi elde edilir (Resim 17.1). Rüzgar enerjisi tesislerinde alçak gerilim tarafındaki besleme hattında birden fazla NH-bloğunun paralel bağlanması ve motor devrelerinde HH-sigortaların paralel bağlanması da oldukça yaygın uygulamalardır.



Resim 17.1 İkiz Blok 

Eğer üreticiden monte edilmiş halde uygun türdeki sigorta yuvaları alınamıyorsa, sigortaların ve sigortalı şalt cihazlarının paralel bağlanmasında aşağıdaki bazı önemli kurallara dikkat edilmelidir:

• Sigorta buşonları aynı tip, ebat ve anma değerlerinde, tercihen tamamen aynı olmalıdır.

• Giriş ver çıkışlarda akımlar eşit dağılmalıdır. Uzun hatlarda tekrar ölçüm yapılması önerilir. Alternatif olarak blokların kablo bağlantıları birleştirilir (Resim 17.2). Ancak böyle bir tedbir alındığı takdirde bağlı olan hatlar tek tek değil, bir demet halinde korunur.


Resim 17.2 Kablo bağlantı bölmesi 

• Paralel bağlanmış NH-ayırıcılar mekanik olarak akuple tahrik kollarına sahip olmalı ve fazla kuvvet harcamadan tahrik edilmeleri mümkün olmalıdır (Resim 17.3).



Resim 17.3 Akuple Kollar 

• n adet paralel sigorta buşonunun anma akımı, akım dağılımının eşit olmaması yüzünden anma akımları toplamı n x In’den daima daha küçüktür.

• n adet paralel sigortanın erime integrali, yaklaşık olarak n2 x I2t‘dir (I2t, tek bir sigortaya ait olan değer olmak üzere).

• n adet paralel sigortanın kesme akımı, muhtemel bir kısa devre akımı Ip / n‘de yaklaşık
n x Ic ‘dir (Ic, tek bir sigortaya ait olan değer olmak üzere).

• Paralel bağlanmış sigortaların kesme kapasitesi, tek bir sigortaya ait I1 değerinden daha büyük kabul edilemez.

• HH-yedekleme sigortalarında kesme aralığı (asgari kesme akımı) n x I3’ün, NH-sigortalarda ise n x k2In’nin altında başlamaz.

• Paralel yapı neticede tek bir yük besleme devresinde bulunduğundan ısınma hesabında, birbirine paralel n adet şalt cihazının hepsinin toplam işletme akımı dikkate alınmalıdır.

Not: Alçak Gerilim Şalt Cihazı Kombinasyonları Standardı IEC 61439  örneğinde olduğu gibi ısınma testleri için öngörülen düşük yüklenme faktörleri burada kullanılamaz (bkz. Bölüm 19.4).


18 Sigortaların seri bağlanması – Çoğunlukla faydasız bir işlem

Paralel bağlamadan farklı olarak seri bağlamada sigortaların uygulama alanı (özellikle de anma gerilimi) artmaz. Malum ürün toleranslarının bir sonucu olarak daima, aynı tip sigortaların seri bağlandığı durumda dahi her bir sigortanın, tam toparlanma gerilimde akımı kesebilmesi gerektiği düşünülmelidir. Bu nedenle seri bağlamada sigortaların çalışma aralığı genişlememektedir.

Bazı özel yarı iletken koruma sigortaları için üreticiler, beklenen kısa devre akımının çok kısa erime sürelerine (örn. < 10 ms) yol açacağından emin olunduğu durumlarda, seri bağlama sayesinde sağlanacak bir anma gerilimi artışına onay verirler. Bu gibi bir durumla karşı karşıya olunduğu düşünülüyorsa üreticiyle temasa geçilmesi ve onayının alınması önerilir.

19 Ortam koşulları– Koşulların normal olmadığı durumlar

Sigortanın planlandığı gibi çalışması gerektiği normal ortam koşulları sigorta standartlarında tanımlanmıştır. Bu koşullar, ortam sıcaklığı ve diğer atmosferik koşullar şeklinde ikiye ayrılmaktadır. Sigortalar normal ortam koşullarından sapmalara karşı oldukça toleranslı olabildikleri halde aşağıdaki maddelerin dikkate alınması ve önemli ölçüde sapma görülen durumlarda üreticiye danışılması önerilir. Ortam koşullarına dair sıkça rastlanan birkaç sapma aşağıda belirtilmiştir:

19.1 Ortam sıcaklığı > 40 °C

Bu sıcaklıklarda yedekleme sigortalarının fonksiyonları çok fazla etkilenmez, kesme kapasiteleri de hemen hemen değişmez (bkz. HH-sigortalar Resim 19.2). 960°C (gümüş) veya 1080°C (bakır) erime sıcaklıklarında, normal koşullardan farklı olan ortam sıcaklıklarının kesme davranışına etkisi ihmal edilebilir. Ancak müsaade edilen işletme akımlarını sınırlayabileceklerinden, kontaklar ve sigorta teli bağlantıları için geçerli olan sınır sıcaklıklarının dikkate alınması gerekir. Resim 19.1’de hava ile çevrelenmiş çeşitli HH-sigorta kontakları için yüklenme eğrileri gösterilmiştir:



• Yay ön gerilimli kontaklar:
Kalay kaplı kontak yüzeyleri (95 °C),
Gümüş veya nikel kaplı kontak yüzeyleri (105 °C).

• Vidalı kontaklar:
Gümüş veya nikel kaplı kontak yüzeyleri (115 °C).

Yağ içerisinde bulunan veya yüzeyleri bunlardan farklı bir malzemeyle kaplı olan kontaklar için farklı sıcaklık sınır değerleri geçerlidir, ancak yüklenme eğrileri benzerdir.

Tam aralıklı sigortalarda (örn. gG-sigortalar) 200°C’nin altındaki erime sıcaklıklarında


Resim 19.1 HH-sigortaların yüklenebilirliği

Not: Yüklenebilirliğin yüksek ortam sıcaklıklarında kısmen oldukça belirgin olan düşüşü, ilk bakışta göründüğü kadar ciddi değildir. HH-sigortaların genelde yalnızca anma akımlarının yarısında çalıştırıldıkları düşünülürse düşürme faktörleri ancak çok nadir durumlarda kullanılacaktır.

Tam aralıklı sigortalarda (örn. gG-sigortalar) 200°C’nin altındaki erime sıcaklıklarında, karakteristik eğrilerinde daha küçük erime akımlarına doğru kaymalar oluşur. Dolayısıyla yüksek sıcaklıklarda yüklenebilirlik, oldukça düşer. Resim 19.2’deki yüklenme eğrileri dağıtım panosunda ortamdaki havanın serbest sirkülasyonunda geçerlidir. Sıkışık yerleşimdeki mahfazalardaki sınırlı konveksiyon veya cebri soğutma farklı ele alınmalıdır (bkz. Bölüm 19.3 ve 19.4).



Resim 19.2  Eriyen telli sigortaların yüklenebilirliği 

19.2 Ortam sıcaklığı < 5 °C

Bu sıcaklıklar sigortalar için pek kritik değildir. Tam aralıklı sigortaların erime süreleri biraz uzarken yedekleme sigortalarına etkileri ihmal edilebilir.

Plastik parçalar (örn. döndürme tertibatları ve çıkıntılı kulakçıklar) kırılgan bir hale gelebilir ve darbe şeklindeki bir zorlanmada daha kolay kırılabilir.

Düşük ortam sıcaklıkları genel olarak sigortaların ve şalt cihazı kombinasyonlarının yüklenebilirliklerine olumlu etki eder.

Bundan sonraki bölümde "Kovan içindeki HH-sigortalar, bir mahfaza içerisindeki NH-sigortalar, nem ve kir, Korozif (aşındırıcı) ortamlar ve nikel kaplı kontaklar, olağan dışı sarsıntılar ve darbeler " anlatılacaktır. 
Paylaş:
E-BÜLTEN KAYIT
Güncel makalelerimizden haberdar olmak için e-bültene kayıt olun!
Sosyal Medyada Bizi Takip Edin!
E-Bülten Kayıt