×

Senkronizasyon Sistemi ve Senkron Panolar



Senkronizasyon Sistemi ve Senkron Panolar 

Ali Kazan 


Senkronizasyon sistemi jeneratör setlerinin kendi aralarında ve/veya şebeke ile tek bir kaynak gibi çalışıp yükü beslemesidir. Senkronize çalışacak sistemler için aşağıda belirtilen koşullar eşleşmelidir. Bunlar ;
  • Gerilim seviyesi.
  • Frekans.
  • Faz açısı
  • Faz sırası.
    
 Yukarıda belirtilen değerlerin eşitlenmesinden sonra jeneratör setleri kendi aralarında ve/veya şebeke ile senkron çalışıp yükü beslerler. Senkronizasyon sisteminde en önemli husus aktif ve reaktif yükün paylaşımıdır. Aktif yükün paylaşımı için dizel motorda bulunan hız regülatörünün (governor) senkron çalışmaya uygun olması gerekmektedir. Reaktif yük paylaşımında ise alternatörlerin voltaj regülatörlerinin paralel çalışmaya uygun olması gerekmektedir.

Senkron sistemlerin yapılış şekilleri :

 - Birden çok jeneratör setinin kendi aralarında senkronize olması ana kaynak olarak : Şebekenin olmadığı yerlerde 2 veya daha fazla jeneratör seti senkron olarak yükü beslerler ve yükün durumuna göre çalışma saati en yüksek olan jeneratör seti veya setleri devre dışı kalır.




- Birden çok jeneratör setinin kendi aralarında senkronize olması şebeke yedeği olarak  : Şebeke parametrelerinin belirlenen limitlerin dışına çıkması durumunda  jeneratör setleri senkron olarak yükü beslerler ve yükün durumuna göre çalışma saati en yüksek olan jeneratör seti veya setleri devre dışı kalır. Şebeke parametrelerinin belirlenen değerlere geri gelmesi durumunda ise yük kesintili olarak şebekeye aktarılmaktadır.




- Bir jeneratör setinin bir şebeke ile senkron olması : Şebeke parametrelerinin belirlenen limitlerin dışına çıkması durumunda jeneratör seti çalışıp yükü besler, şebeke parametreleri belirlen değerlere geldikten sonra jeneratör seti şebeke ile kısa süreli olarak  senkron olur ve yükü kesintisiz bir şekilde şebekeye aktardıktan sonra devreden çıkar.



- Birden çok jeneratör setinin bir şebeke ile senkron olması : Şebeke parametrelerinin belirlenen limitlerin dışına çıkması durumunda jeneratör setleri öncelikle kendi aralarında senkron olarak yükü güçleri oranında beslerler daha sonra şebeke parametrelerinin belirlenen limitler dahiline gelmesi durumunda jeneratör setleri kısa süreli olarak şebeke ile senkron olurlar ve yükü kesintisiz bir şekilde şebekeye aktarıp devreden çıkarlar.




- Birden çok jeneratör setinin birden çok şebeke ile senkronize olması  : Şebeke veya şebekelerin parametrelerinin  belirlenen limitlerin dışına çıkması durumunda jeneratör setleri senkron olarak yükü beslerler. Şebeke veya şebekelerin değerlerinin belirlenen limitler dahiline gelmesi durumunda ise jeneratör setleri şebekeler ile kısa süreli senkron olarak yükü şebekeye kesintisiz olarak aktarmaktadır.



- Tepe kesme senkronizasyonu : Sistemin ihtiyacı olan enerjinin sadece şebeke tarafından karşılanamadığı durumlarda yada belirli zaman aralıklarında talep edilen enerji artışının şebekeden karşılanamadığı durumlarda jeneratör seti şebeke ile senkrona girer ve şebeke ile birlikte yükü besler.




Senkron Sistemlerin Avantajları :

-Belirli bir güçteki senkronizasyon sistemi eşdeğer güçteki tek bir jeneratör seti ile karşılaştırıldığında ilk kurulum maliyetinin daha düşüktür.

- Büyük güçte tekil jeneratör kullanımında mevcut yükün jeneratör kapasitesinin %75’inden daha düşük olduğu durumlarda, toplam sistemin verimi düşük ve bu nedenle işletme maliyeti yüksektir. Senkron çalışma durumunda ise, yüke göre kapasite kullanımı mümkün olduğu için sistemin verimi yüksek, kullanım maliyetleri düşüktür.

- Jeneratör gruplarının çalışma saatlerini eşit tutarak bakım zamanlarının aynı zamanda olması ve mekanik ömürlerini eşit tutarak daha sağlıklı ve uzun süre enerji üretimi sağlanmaktadır.

- Senkronizasyon sistemleri sadece eşit güçteki jeneratörleri değil, aynı zamanda birbirinden farklı güçlerdeki jeneratörleri de senkron duruma getirebilirler. Bu uygulama sayesinde, yılın değişik dönemlerinde ya da günün değişik saatlerinde güç ihtiyacı farklılık gösteren işletmeler için esnek bir çözüm sağlanabilir.

- Tekil büyük jeneratör kullanımında, olası jeneratör arızasında sistem enerjisiz kalırken, çoklu jeneratör kullanımı durumunda jeneratörün bir veya birkaçının arızalanması durumunda sistemde kalan diğer jeneratörler kritik yükleri güçleri oranında beslemektedir. Bu sayede kritik yüklerin beslemesi sürekli devam etmektedir.

- Tekil büyük güçteki jeneratör motorlarının sipariş üzerine üretilmesi, üretici sayısının sınırlı olması açısından daha küçük güçteki seri üretimi yapılan motorlara göre temin süresi çok daha uzundur.

- Büyük güçteki jeneratör setlerinin arıza anında ya da bakım zamanında yedek parçalarının temini küçük güçteki jeneratör setlerine göre daha zordur ve yedek parça fiyatları daha pahalıdır. Bu sebeple hem bakım maliyetleri artmaktadır hem de arıza anında bekleme süresi daha uzundur.

- Senkron sistemlerde jeneratörlerin çalışma anında belirlenen sıra ile devreden çıkarılarak servis ve bakım işlemleri yapılabilir. Bu sayede kritik yüklerin beslemesi hiç kesilmemiş olur.

- Küçük güçteki jeneratörlerin nakliyesi ve kablolaması, montaj ve demontaj işlemleri büyük güçteki jeneratör setlerine göre daha kısadır.

Senkron Sistemlerin Dezavantajları :

- Tekil jeneratör setlerine göre kumanda panoları daha karmaşık yapıdadır. Bu nedenle işletmede yetkisiz kişilerin kullanımından dolayı hatalar oluşabilir.

- Jeneratör setlerinin problemsiz çalışması için belirli bir hava emiş ve atış alanına ihtiyaç duyarlar. Senkron sistemlerde hem bu alanların hem de jeneratörün kurulum alanının daha büyük olması gerekmektedir.

- Senkron sistemler aynı güçteki tek bir jeneratöre göre daha geç sürede yükü beslemektedir.

Senkronizasyon Panosu :

 Senkronizasyon uygulamalarda kumanda, kontrol ve koruma fonksiyonlarının gerçekleştirildiği ekipmanlardır. Senkronizasyon panosu konumu itibari ile jeneratör üzerinde veya jeneratörden ayrı olarak ayaklı tip pano biçiminde olabilir. Senkronizasyon panosu içinde senkronizasyon kumanda cihazı veya senkronizasyon kumanda cihazı + senkron devre kesicisi bulunmaktadır. Senkron kumanda cihazı mikro işlemci tabanlı olup  kontrol ve koruma fonksiyonlarını otomatik olarak yapmaktadır.

 Senkronizasyon panoları sistemin ihtiyacına göre alçak gerilim ve orta gerilim seviyesinde olabilir. Alçak gerilim sistemlerde senkronizasyon senkrona uygun alçak gerilim şalterler ile orta gerilim sistemlerde senkronizasyon senkronizasyona uygun orta gerilim kesiciler ile yapılmaktadır. Senkronizasyon panolarda devre kesicilerin açma kapama süreleri çok önemlidir. Bu sebeple devre kesici seçilirken bu hususa dikkat edilmelidir.

KAYNAKLAR
 TS ISO 8528-1 Gidip gelme hareketli içten yanmalı motorla tahrik edilen alternatif akım jeneratör grupları - Bölüm 1: Uygulama , beyan değerleri ve performans
2. TS ISO 8528-2 Gidip gelme hareketli içtenyanmalı motorla tahrik edilen alternatif akım jeneratör grupları - Bölüm 2: Motorlar
3. TS ISO 8528-3 Gidip gelme hareketli içten yanmalı motorla tahrik edilen alternatif akım jeneratör grupları - Bölüm 3: Jeneratör grupları için alternatif akım jeneratörleri
4. TS ISO 8528-4 Gidip gelme hareketli içten yanmalı motorla tahrik edilen alternatif akım jeneratör grupları - Bölüm 4: Kontrol tertibatı ve bağlama donanımı
5. TS ISO 8528-5 Gidip gelme hareketli içten yanmalı motorla tahrik edilen alternatif akım jeneratör grupları - Bölüm 5 : Jeneratör Grupları
6. Teksan Jeneratör Senkronizasyon Sistemleri Dokümanı
7.  Cummins T-016 Paralleling Application Manual.
8. Caterpillar Application and Installation Guide






 


 
Paylaş:
E-BÜLTEN KAYIT
Güncel makalelerimizden haberdar olmak için e-bültene kayıt olun!
Sosyal Medyada Bizi Takip Edin!
E-Bülten Kayıt