Kabloların taşınması, depolanması, döşenmesi Yazı Dizisi-5

“ Kabloların taşınması, depolanması, döşenmesi “
Yazı Dizisi-5
Seher Sarıca, Ayhan Güngör, Ömer Eren

Kablo Kıvrılması veya Kablo Burulması
Döşeme sırasında kablonun iç ucunun makaranın dönme yönü nedeniyle uzaması beklenen bir durumdur. Çelik makaralarda daha az oluşur veya hiç oluşmayabilir ve ahşap makaralarda genelde ufak bir uzama görülür. Bu uzamaya kimi zaman “Kablo Kıvrılması” veya “Kablo Burulması” adı verilir.
Kablo üzerine sarılırken makaranın normalde uygulanan yönün tam tersine döndürülmesi durumunda kablo ucunun içinin yanaktaki delik boyunca burulma eğilimi vardır. Bu eğilim engellenememektedir. Burulma miktarı makara üzerindeki kablonun uzunluğuna, kablonun büyüklüğüne ve kablonun dönme sayısına bağlıdır. Uzun kabloların sağılmasına bağlı biriken gevşek kısımlar metrelerce olabilmektedir. Ahşap makara cıvataları gevşemiş veya ahşap eskimiş ise ve büzülme gerçekleşmiş ise boyutu aşırıya ulaşabilir.

Kablo Kıvrılması veya Kablo Burulması bazen kablo makaranın üstünden değil de altından çekilerek hafifletilebilmektedir ve böylelikle sarma işlemi makara yanağının üzerindeki boyalı okun gösterdiği yönde gerçekleşmektedir. Bu durumda kablo iç ucunun test etme amaçlı bilerek dışarıda bırakılması ve makaranın içine doğru çekilmesi ve makara yanağına sıkıca sabitlenene kadar “kaybolması” durumu oluşabilir. Eğer ucun makaranın içine doğru hareket etmesine izin verilirse sürtünme ve yer darlığı herhangi bir kablo ucuna baskı yapacak ve onun çekilmesine neden olacaktır.
Bir çekmenin yukarıdan alt beslemeye doğru hareket etmesini sağlamak için çekme işleminin durdurulması, kablo geriliminin gevşemesi ve kablo makarasının stanttan yukarıya kaldırılması, makaranın dikey eksen üzerinde 180° döndürülmesi ve stant üzerine yeniden bırakılması ve bu sırada da çekilen kablo ucunun zarar görmemesinin sağlanması gerektiği göz önünde bulundurulmalıdır. Dikkat ve risk yönetimi gerekmektedir.

Sağma sırasında makara üzerinde burulma ve sinüs şekli oluşmasını önlemek için makara yanağının üzerindeki kablonun iç ucu serbest olmalı, makaraya sabitlenmiş olmamalıdır.

Kablo Döşenmesi
Kablo döşeme işlemi aşağıdaki kurallara uygun olarak gerçekleştirilmelidir:

a)Azami çekme gerilimi
Kablo azami çekme geriliminden daha fazla gerilimle çekilmemelidir.
Gerilimi ölçmek için ölçme cihazı yük hücresinin kablo ile aynı hizada olması önerilir. Kablo gerginliğini azami değerin altında tutmak için uygun sayıda kablo çekici ve kablo iticinin kullanılmasını sağlamak için çekme işlemi yapılmadan önce hesaplamalar yapılmalı ve azami gerginliğin aşılmadığından emin olmak için yük ölçme cihazı izlenmelidir. Çoğu tesisatçının kayıt cihazları olacak ve böylece yük hücresinden gelen dijital çıktılar depolanacak ve her kablo çekişinin azami gerilimin altında gerçekleştirildiğine dair kanıt sunulabilecektir.
Uzun metrajlı veya ağır kabloların kullanıldığı uzun devrelerde, çekme gerilimi hesaplamaları her bir kablo bölümü için ayrı olarak yapılmalıdır. Çekme metodolojisi, makara konumunu, vinçlerin veya paletli iticilerin konumunu ve kullanılacak ruloların sayısını ve türünü açıkça ayrıntılandırarak hazırlanmalıdır. Direk gömülü tesisatlar için, makaralar 3-4 metre aralıklarla kullanılmalı, bükülmelerde daha sık silindirler kullanılmalıdır.

Çekme gerilimini azaltmak için, tesisatçı özellikle kablo çekme işlemi için formüle edilen yağlayıcı sıvılar kullanabilir. Yağlayıcı maddelerin kullanılması, gerginliğin önemli ölçüde azalmasını sağlayabilmektedir. Yağlayıcılar kabloya zarar vermeyecek yapıda olmalıdır.

b)Asgari bükülme yarıçapı (döşeme sırasında)
Kablo, asgari bükülme yarıçapından daha küçük bir bükülmeye tabi tutulmamalıdır ("döşeme sırasındaki asgari bükülme yarıçapı" olarak kullanılır ve "döşeme sonrasındaki asgari bükülme yarıçapı" ile karıştırılmamalıdır)
Kablo bükümlerinde kanal oluşturma, döşeme esnasında bükülme asgari bükülme yarıçapının altında olmayacak şekilde seçilmelidir. Kablo yönünde dönen silindirleri kullanırken, asgari bükülme yarıçapından daha büyük bir yarıçap oluşturan birkaç silindir kullanılması önerilir.

Keskin bükülmenin gerçekleşebileceği kanal girişi noktalarında, kanal girişine yakın bir bükülme olduğunda özellikle dikkat gösterilmesi gerekir. Kabloların kanal yönüne paralel olarak yönlendirilmesi ve döşeme esnasında herhangi bir bükülme yarıçapının asgari bükülme yarıçapından daha büyük olması için desteklerin kullanılması gereklidir.

Alternatif bir yöntem ise kabloyu kanal içerisinde yönlendirebilmek için kanal uçlarında konik ağızlı özel aparatlar kullanılması ve kablo kılıfının zarar görme olasılığının azaltılmasıdır.

Amaç, kabloyu kanal kenarının dış kablo katını sıyırmamasını, tutmasını, yırtmamasını veya kırışmamasını sağlayacak şekilde yönlendirilmesini sağlamaktır. Bu özen tüm kablolar için gerekliyken, tesisatçılara yumuşak kablo kılıf malzemeleri (PVC malzemeler gibi) ile ve ortam sıcaklığı 30°C'ye yakın veya üzerindeyken yapılan döşemeler için daha fazla hasar gelmesi ihtimalini azaltmayı özellikle tavsiye ederiz.

c)Yanak yatağı basıncı
Kablo, yanak yatak basıncını aşan bir yanal basınca tabi tutulmamalıdır.

Kablo yolu üzerindeki bükülmelerde kabloya uygulanması muhtemel yanak basıncını belirlemeye yönelik hesaplamalar döşeme işleminden önce yapılmalıdır. Bükülmeler kanalların içinde oluşabilir ve kanal, kablo için iyi bir destek görevi görür. Ancak, bükülmeler makaralarda veya sapma noktalarında da oluşabilir ve azami yanak yatak basıncının aşılmamasını sağlamak için bunlar da değerlendirilmelidir.

Aşırı basınç, kablonun dış tabakasının yırtılmasına ve çekilmesine neden olabilir. Bu gerçekleşirse, kablo çekme işlemi esnasında yırtığın devam etmesi ve yırtığın kılıfın bükülme içindeki bir noktada birikmesi ve kablo çekme geriliminde bir artış yaratması sıkça görülen bir etkidir.

Bundan sonraki yazımızda “ Kılıfın Deforme Olması , Termal Dolgu, Makaranın Serbest Hareket Etmesi, Makara ve Kablo Hasarlarının Yönetilmesi “ anlatılacaktır.

Önceki Yazı Sonraki Yazı

Paylaş: