IEC/TS 62271-210 :2013 Doğrultusunda  
Orta Gerilim Panolarında  Sismik Test 


ETP Deprem Güvenliği Çalışma Grubu Üyesi 
Taner Taşik 

 

ETP Deprem  Güvenliği Çalışma grubumuz  üyesi  Taner Taşik'in  2016 yılında yayınladığımız yazılarını ülkemiz deprem gerçeği doğrultusunda tekrar yayınlıyoruz.

2016 yılından günümüze kadar  ülkemizdeki yapılarda standartlar doğrultusunda uygulama yapılıp yapılmadığını sizlerin yorumlarınıza bırakıyoruz. 


Sabri Günaydın




Orta gerilim panolarında Sismik Testler IEC/TS 62271-210 Teknik Şartnamesine göre gerçekleştirilmektedir. Bilindiği üzere Sismik Test, Orta Gerilim panolarının genel standardı olan IEC 62271-200’e göre bir gereklilik değildir. Ancak  deprem riski olan tüm  bölgelerde  öncelikle hastane, havaalanı..  gibi önem taşıyan tüm binalarda deprem etkisiyle elektrik dağıtımının kesilmesi yaşamsal ve toplumsal sorunlara, hatta ekonomik çöküntülere sebep olacaktır. Bu sebeple deprem riskinin fazla olduğu bölgelerde bulunan son kullanıcılar tarafından Sismik Test yeterliliği gerekli olup, sıklıkla talep edilmektedir  

Test Öncesi Yapılması Gerekenler

-    Öncelikle Şekil-1 de bir örneği bulunan sarsma tablasına ürünün bağlantısı için gerekli zemin bağlantı detayları, testi gerçekleştirecek tesise gönderilmeli ve tesis pano boyutları ile bağlantı şeklini göz önünde bulundurarak ürüne uygun adaptör baza tedarik etmelidir. 1 adet pano tek başına test edilebileceği gibi, firmaların satış şartlarına göre daha fazla sayıda pano birleştirilmesi yapılmış halde de test edilebilir.
 

Şekil 1
 

-    Pano üretilirken gerekiyorsa destek ve güçlendirme elemanları tasarlanmalı, pano veya panoların kontrol kabininden dışına çıkacak şekilde önem taşıyan sinyalleri almaya uygun kablajı tasarlanmalıdır. Aşağıdaki tabloda test için alınması gereken sinyallere örnek verilmiştir.
 

-    Ürünlerin mekanik operasyon testleri (hareketli mekanizmaların ürünün çalışma şartlarına göre belli sayıda çalıştırılması) ve izolasyon (dielektrik) testleri üretim yerinde veya test merkezinde gerçekleştirilmeli ve bir test raporu altında dökümante edilmelidir. Bu testler, deprem testi sonrasında tekrar edilecektir.

Sismik Test  Parametreleri

Ürünün hangi yük altında teste tabi tutulacağı ürün sahibinin gereksinime göre seçilir. 2 adet şiddet derecesi bulunmaktadır.

Şiddet derecesi 1: 

•    0’dan 4’e kadar olan deprem bölgelerinde (zone I,II,III,IV), zemin seviyesinde bulunan cihazlar için veya
•    0’dan 3’e kadar olan deprem bölgelerinde (zone I,II,III) zemin seviyesinin daha üstünde bulunan cihazlar için 

0,5 g’ye kadar olan zemin ivmelerinde uygulanması tavsiye edilir.

Şiddet derecesi 2: 

•    0’dan 4’e kadar olan deprem bölgelerinde (zone I,II,III,IV) zemin seviyesinin daha üstünde bulunan cihazlar için 

1 g’ye kadar olan zemin ivmelerinde uygulanması tavsiye edilir.

Şiddet dereceleri ile ilgili daha detaylı bilgi IEC/TS 62271-210 standardında yer almaktadır.


Test Sırasında Yapılanlar

Ön Hazırlık:

-    Testi gerçekleştirecek tesis tarafından ürüne özel üretilmiş adaptör bazanın sarsma tablasına montajı gerçekleştirilir.

-    Testi talep eden ürün sahibi tarafından panonun veya panoların adaptör bazaya montajı ve birden çok ise panoların birbirine bağlantısı gerçekleştirilir.

-    Tesis yetkilileri tarafından test sonrasındaki durum ile karşılaştırmak amaçlı görsel olarak inceleme yapılır.

-    Tesis yetkilileri tarafından ürünün belirli bölgelerine rezonans ölçümünde kullanmak üzere sensörler yerleştirilir.

Sismik Test:

a.    Dijital kanalların sinyal testi

b.    Var ise mekanik kilitlemelerin testi

c.    X ekseni rezonans test (yaklaşık 1dk boyunca yük altında salınım)

d.    Y ekseni rezonans test (yaklaşık 1dk boyunca yük altında salınım)

e.    Z ekseni rezonans test (yaklaşık 1dk boyunca yük altında salınım)

f.    3 eksende eş zamanlı sismik test (30s)

g.    3 eksende eş zamanlı sismik test (30s) / test ortasında kesici açılıp – kapatılır.

h.    X ekseni rezonans test (yaklaşık 1dk boyunca yük altında salınım)

i.    Y ekseni rezonans test (yaklaşık 1dk boyunca yük altında salınım)

j.    Z ekseni rezonans test (yaklaşık 1dk boyunca yük altında salınım)

k.    Dijital kanalların sinyal testi

l.    Mekanik kilitlemelerin testi

Test Sonrası Kabul Kriterleri


Ürün, test sonrası belirtilen parametre ölçümleri yapıldıktan sonra 2 adet kabul sınıfına dahil olabilir.

Kabul sınıfı 1:

•    Ürünün test sonrası dielektrik dayanımı, anahtarlama kapasitesi ve akım taşıma kapasitesinde herhangi bir azalma olmamalıdır.

•    Sismik test sırasında herhangi bir mekanik operasyon olmadan, ürünün ana kontakları açık veya kapalı konumda kalmalıdır.

•    Sismik test sırasında bir mekanik operasyon yapıldığı zaman kontaklar istenen pozisyona geçebilmelidir.

•    Sismik test sırasında rölede oluşabilecek titreşimler, anahtarlama cihazlarının operasyonuna sebep olmamalıdır.

Kabul sınıfı 2:

Kabul sınıfı 1’e ek olarak aşağıdaki şartlar sağlanmalıdır.

•    Test öncesi ve sonrasında ölçülen rezonans değerleri arasındaki değişim %20’den daha fazla olmamalıdır.

•    Ana parçalarda çatlak olmamalıdır. (yapısal parçalar, izolasyon sağlayan parçalar vb...)

•    Uzun vadede fonksiyonu etkilemeyecek deformasyonlar kabul edilebilirdir.

•    Ürünün sabitleme parçalarının durumu değişmemelidir.

•    Hareketli mekanizmalar test sonrası çalışabilir vaziyette olmalıdır.

•    Test sonrası kontrol devreleri pozisyon, uyarı sinyalleri ile ilgili yanlış bilgi vermemelidir.

Kabul sınıfları ile ilgili daha detaylı bilgi IEC/TS 62271-210 standardında yer almaktadır.

Test öncesinde olduğu gibi ürünlerin mekanik operasyon testleri ve izolasyon (dielektrik) testleri üretim yerinde veya test merkezinde gerçekleştirilmeli ve bir test raporu altında dökümante edilmelidir.

Test Raporu

Test bittikten ve ölçümler analiz edildikten sonra rapora aşağıda belirtilen ibare şeklinde test sonucu yazılır.

“X (1 veya 2) şiddet seviyesinde Y (1 veya 2) kabul sınıfı kriterlerini sağlamıştır.”