IEC 60364-7-712 Solar Fotovoltaik   Sistemler Elektrik Tesisatı
Güncel Standart Değişiklikleri

Yazı Dizisi-1
Özge Baki –Sabri Günaydın

IEC 60364-7-712 Solar Fotovoltaik  Sistemler Elektrik Tesisatı  standardı IEC tarafından ilk kez 2002 yılında yayınlanmış ve 2017 yılında standart güncellenmiş olup, güncellemenin getirdiği  bazı temel değişiklikler aşağıdadır.

1. Solar fotovoltaik (PV) güç besleme  sistemleri   tesisatları  olarak  değişiklik yapılmıştır.    “ PV kısaltması “Fotovoltaik solar fotovoltaik ” için kullanılmaktadır. Fotovoltaik tesisatları bundan sonra, PV tesisatları olarak anılacaktır” denilmiştir.

2.  Kapsam bölümünde aşağıdaki iptal, eklenti ve değişiklikler yapılmıştır.

IEC 60364’ün bu bölümü, AC Modüllerini de içeren bir tesisatın tamamının ya da bir parçasının temin edilmesi amacını taşıyan PV sistemleri elektrik tesisatına uygulanmaktadır. 

NOTE 1 PV ekipmanının standartları TC 82 tarafından hazırlanmaktadır.
NOTE 2 PV güç kaynağı sistemlerinin şebeke bağlantısı olmadan çalışmaları için gereksinimler hakkında çalışılmaktadır

Bir PV tesisatının ekipmanları, diğer ekipman kalemleri gibi, sadece tesisat içerisindeki seçimi ve uygulamasıyla ilgili olduğu kadarıyla dikkate alınmaktadır.

Bir PV tesisatı, PV modülü üreticisi tarafından temin edilen kablolarla kullanıcı tesisatına ya da tedarik noktasına kadar (ortak bağlantı noktası) seri olarak bağlanan bir PV modülü ya da PV modülleri setiyle başlar.

Bu belgenin gereklilikleri aşağıda gösterilenlere uygulanmaktadır:  

•    Kamuya elektrik dağıtımı için bir sisteme bağlı olmayan PV tesisatları,
•    Kamuya elektrik dağıtımı için bir sisteme paralel olan PV tesisatları,
•    Kamuya elektrik dağıtımı bir sisteme alternatif olan PV tesisatları,
•    Yukarıdakilerin ilgili kombinasyonları.

Bu belge, bataryalar ya da diğer enerji depolama yöntemleri için özel kurulum gerekliliklerini kapsamamaktadır.

NOT 1 DC tarafında batarya depolama kapasitelerine sahip PV tesisatları için ilave gereklilikler değerlendirme kapsamındadır.

NOT 2 Bu belge, PV tesisatlarında bataryaların kullanılması neticesinde geliştirilen PV sıralarının koruma gerekliliklerini kapsamaktadır.

DC-DC konvertörleri kullanılan sistemler için, gerilim ve akım derecelendirmesi, anahtarlama ve koruyucu cihazlarla ilgili gereklilikler uygulanabilecektir. Bu gereklilikler, değerlendirme kapsamındadır.

Bu belgenin amacı, PV tesisatlarının özel karakteristiklerinden kaynaklanan tasarım güvenliği gerekliliklerinin değerlendirilmesidir. DC sistemleri ve özellikle PV sıraları, normal çalışma akımlarından daha fazla olmayan akımlara sahip elektrik arklarının oluşturulabilmesi ve sürdürülebilmesi dâhil olmak üzere, konvansiyonel AC güç tesisatlarından kaynaklananlara ilave olarak, bazı tehlikeler ortaya çıkarmaktadır.
 

3.  Çok doğal olarak öncelikle refere edilen aşağıdaki  standartlar güncellenmiştir.

1. IEC 60228  

Yalıtılmış kabloların iletkenleri

2. IEC 60269-6

Alçak gerilim sigortaları-Bölüm 6-1:Güneş fotovoltaik enerji sistemleri korunması için sigorta bağlantıları için tamamlayıcı özellikler

3. IEC 60332-1-2

Kablolar - Yangın şartları altında elektrik ve fiber optik kablolardaki deneyler - Bölüm 1-2: Yalıtılmış tek bir tel veya kablo için düşey alev yayılma deneyi - 1 kw ön karışımlı alev için işlem

4. IEC 60364

Alçak gerilim elektrik tesisatları (Tüm bölümler) 

5. IEC 60364-4-41:2005

Alçak gerilim elektrik tesisatları  - Bölüm 4 - 41: Güvenlik için koruma - Elektrik çarpmasına karşı koruma

6. IEC 60364-4-43

Alçak gerilim elektrik tesisatları - Bölüm 4: Güvenlik  için  koruma -  Aşırı akıma karşı koruma

7. IEC 60364-4-44

Alçak gerilim elektrik tesisatları - Bölüm 4: Güvenlik  için  koruma -  Gerilim bozunumları ve elektromanyetik bozunumlara karşı koruma

8. IEC  60670

Kutular ve mahfazalar - Ev ve benzerî yerlerdeki sabit elektrik tesisatlarında kullanılan elektriksel amaçlı yardımcı donanım için (Tüm bölümler)

1. IEC 60898

Elektriksel yardımcı elemanlar - Ev ve benzeri yerlerdeki tesisatlarda kullanılan aşırı akım koruması için devre kesiciler (Tüm bölümler)

10. IEC 60898-2

Elektriksel yardımcı elemanlar - Ev ve benzeri yerlerdeki tesisatlarda kullanılan aşırı akım koruması için devre kesiciler- Bölüm 2: Alternatif akım (a.a) ve doğru akım (d.a.) devre kesiciler

11. IEC 60947

Alçak gerilim anahtarlama ve kontrol düzenleri(Tüm bölümler)
  Alçak gerilim anahtarlama ve kontrol düzenleri- Bölüm 1: Genel kurallar
  Alçak gerilim anahtarlama ve kontrol düzenleri- Bölüm 2: Devre kesiciler
 

14. IEC 60947-3

Alçak gerilim anahtarlama ve kontrol düzenleri- Bölüm 3: Anahtarlar, ayırıcılar, anahtar-Ayırıcılar ve eriyen telli sigorta birleşimi birimleri Elektrik çarpmasına karşı koruma - Tesisat ve donanım için ortak özellikler

16. IEC 61215

Kristalin silikon karasal fotovoltaik (pv) modüller-Tasarım değerlendirmesi ve tip onayı

17. IEC 61439

Alçak gerilim anahtarlama ve kontrol düzeni donanımları (Tüm bölümler)

18. IEC 61439-2

Alçak gerilim anahtarlama ve kontrol düzeni  - Bölüm 2: Güç anahtarlama ve kontrol düzenekleri

19. IEC 61557-8:2014

Alçak gerilim dağıtım sistemlerinde elektriksel güvenlik-1 kv a.a ve 1,5 kv d.a'ya kadar- Koruma önlemlerinin test edilmesi, ölçülmesi ya da izlenmesi için ekipmanlar – Bölüm 8: IT sistemleri için yalıtım izleme cihazları 

20. IEC 62109

Fotovoltaik güç sistemlerinde kullanım için güç çeviricilerinin güvenliği(Tüm bölümler)

21. IEC 62109-1:2010

Fotovoltaik güç sistemlerinde kullanım için güç çeviricilerinin güvenliği- Bölüm 1:Genel kurallar

5. IEC 62109-2

Fotovoltaik güç sistemlerinde kullanım için güç çeviricilerinin güvenliği- Bölüm 2: Dönüştürücüler için belirli kurallar

23. IEC 62262

Mahfazalarla sağlanan koruma dereceleri- Dış mekanik darbelere karşı elektrikli donanımın korunması için (IK Kodu)

10. IEC 62423

Tip F ve  Tip B Entegre  aşırı akım koruma cihazları olan ve olmayan artık akımla çalışan devre kesiciler

25. IEC 62446-1

Fotovoltaik (PV) sistemleri - test, dokümantasyon ve bakım için kurallar - Bölüm 1: Şebeke bağlantı sistemleri - kontrol ve test devreye alma dokümantasyonu

26. IEC 62852:2014  

Fotovoltaik sistemlerde d.a. uygulaması için bağlama elemanları

4. Eskiden sadece tanımlar olan bölüm başlığı , “Terimler ve Tanımlar “  olarak değiştirilmiştir. Terimler ve tanımlar bölümünde bazı terimler ve tanımlarda değişiklik yapılmıştır.

5. Terimler ve tanımlar bölümündeki  PV hücresi tanımı “fotovoltaik etki gösteren, yani ışınım enerjisinin doğrudan termal olmayan şekilde elektrik enerjisine çevrilmesini sağlayan en temel cihaz” olarak değiştirilmiştir.    Bu tanıma fotovoltaik hücre,  solar hücre, solar fotovoltaik hücre tanımları eklenmiş  ve “Tercih edilen terim “solar fotovoltaik hücre” ya da “fotovoltaik hücre”dir, halk arasında “solar hücre” olarak bilinir” denilmiştir.

6. Terimler ve tanımlar bölümünde

a)“PV dizisi bağlantı kutusu”,
b) “PV jeneratör”,
c)“PV jeneratör bağlantı kutusu “,
d) “PV DC ana kablosu”,
e) ”PV çevirici”,
f) “Basit ayırma”

 tanımları iptal edilmiştir.

7. Terimler ve tanımlar bölümünde mevcut tanımlarda iptal ve değişiklikler içeren düzenlemeler yapılmıştır. Aşağıda örnek bir  güncel   tanım bulunmaktadır.

“Standart test koşulları (STC)  “
IEC 60904-3 PV hücreleri ve PV modülleri test koşulları
Fotovoltaik hücrelerin ve modüllerin IEC 61215 gibi ilgili ürün standardında verilen testleri ve derecelendirmeleri için kullanılan standart referans koşulları seti

Not 1: IEC 61215 standardında PV modülleri için verilen standart test koşulları aşağıdaki gibidir:

a)  25 ⁰C PV hücresi sıcaklığı;

b)  PV hücresi ya da modülünün kanadında yer alan 1.000 W/m2 ışıma

c)   1.5 atmosferik hava kütlesine karşılık gelen ışık spektrumu.
Not 2: Bu not sadece, Fransızca diline uygulanmaktadır
 

8.  Terimler ve tanımlar bölümüne aşağıdaki terimler ve tanımlar yeni eklenmiştir.

1. “PV alt dizisi”,
2. “PV a.a. besleme devresi”,
3.  “açık devre maksimum gerilimi U_{OC MAX}”,
4. “ kısa devre maksimum akımı I_{SC MX} “,
5. “geri besleme akımı”,
6.  “ters akım”,
7.  “kısa devre akım değeri  I_SCPV”,
8.  “maksimum güç noktası izleme  MPPT”,
1. “ PV modülü maksimum aşırı akım koruma değeri I_{MOD_MAX_PCPR} “
10.  “ bloklama diyodu”, 
11. “bypass diodu”,
50.  fonksiyonel topraklama “,
1000.  “ışıma”,
14. “PV sırasının standart test koşulları altındaki kısa devre akımı I_{SC DİZİSİ}”
15. “PV modülü ya da PV dizesinin, üretici tarafından ürün özel plakasında belirtilen, standart test koşulları (STC) altındaki kısa devre akımı I_{SC MOD}”
16. “PV alt dizisinin standart test koşullarındaki (STC) kısa devre akımı    I_{SC –DİZİSİ} “
17. “güç dönüştürme donanımı PCE ”
18. “çevirici”
19. “Ayrılmış PCE “
20. “ Ayrılmamış PCE “
21. “PV dizisi birleştirme kutusu”
5. “PV dizesi birleştirme kutusu”
23. “PV alt dizi kablosu”
10. “bir PV dizisinin  standart test koşullarındaki açık devre gerilimi  U_{OC ARRAY} “
25. “bir PV modülünün, üretici tarafından ürün şartnamelerinde  belirtilen açık devre gerilimi V_{OC MOD}  “

9. Terimler ve tanımlar bölümüne yeni eklenen örnek bir güncel terim aşağıdadır.

“Fonksiyonel topraklama  FE”

Bir sistem ya da bir tesisat ya da donanım içerisinde bir noktanın ya da noktaların elektriksel  güvenlik dışındaki amaçlar doğrultusunda topraklanması

Not 1: Bu şekildeki bir sistem, topraklanmış  dizi olarak değerlendirilmemektedir.

Not 2: Fonksiyonel dizi topraklaması örnekleri arasında, bir iletkenin bir empedans yoluyla topraklanması ya da dizinin  fonksiyonel ya da performans sebeplerinden dolayı sadece geçici olarak topraklanması yer almaktadır

Not 3: Dizinin  toprak empedansının ölçülmesi için dirençli ölçüm şebekesi kullanılan fonksiyonel bir topraklamaya bağlı olmayan bir diziye  yönelik PCE içerisinde, söz konusu ölçüm şebekesi, fonksiyonel topraklama biçimi olarak değerlendirilmemektedir.

Not 4: Bu not, sadece Fransızca diline uygulanmaktadır.

[Kaynak: IEC 60050-826-2004, 826-13-10, değişik – notlar eklenmiştir]

Kaynak: IEC 60364-7-712 :2018
Bundan sonraki yazımıza güncel standardın diğer değişikliklerinin özeti ile devam edeceğiz.