Endüstriyel Tesislerde ve Depolarda Yangın Güvenliği
Yangın Algılama ve Uyarı Sistemleri
Teknik Kılavuzu
Bölüm-3


 

“ETP Yangın Algılama ve Alarm Sistemleri Çalışma Grubu” olarak  sektörümüzün yararlanması amacıyla çalışmalarımıza devam ediyoruz. 

Endüstriyel Tesislerde ve Depolarda Yangın Güvenliği *Yangın Algılama ve Uyarı Sistemleri Teknik Kılavuzunu hazırlayarak bu konuda önder olan çalışma grubu üyemiz Sn. Akın Altın'a  bu çalışmaya görüş veren çalışma grubumuzdan Sn. Gökhan Aktaş , Sn. Sabri Günaydın'a  içtenlikle teşekkür ederiz.




2.    Bakır iletkenli LHD (Linear Heat Detection / Doğrusal Sıcaklık Algılama)  Yangın Algılama Çözümleri

Kullanım Alanları 

• Kablo Tünelleri 
• Kablo Tavaları 
• Transformatörler 
• Motor Gövdeleri 
• Petrokimya açık tesisler 
• Konveyörler 
• Yürüyen Merdivenler 
• Soğuk Hava Depoları

 

Çalışma Prensibi 
•    Geleneksel yangın alarm tekniklerinden olan bakır iletkenli kablo tipi sıcaklık sensörleri sabit sıcaklık değerini (68°C, 88°C veya 105°C v.b. ) belirlemektedir. 
•    Bütçe açısından makul seviyelerde bir çözüm sağlamaktadır. 
•    Genel olarak sundurma alanları, EMC sebebiyle trafo alanları, küçük galeriler v.b. lokal çözümlerde tercih edilmektedir. 
•    Kablo tipi sensörler arayüz santralıne bağlanabilmektedir. 
•    Arayüz santralı üzerinden yangın sistemine entegrasyon yapılmaktadır. 
•    Bir bölge içerisindeki sensör mesafesi uzun olduğunda, yangın yerinin kolay tespit edilebilmesi için arayüz santralı kullanılması tavsiye edilir.
•    Daha küçük metrajlı uygulamalarda Kablo tipi sensör adres ve zon modülü üzerinden yangın alarm sistemine direkt bağlanabilmektedir. (Arayüz santralı kullanılmadan) 
•    Sensör mesafeleri kısa olduğunda bu çözüm tercih edilebilir.

LHD uygulamaları EN54-22 ve CEN/TS 54-14 standartları doğrultusunda yapılır.
 

 

3.    Prob (çubuk) tipi sıcaklık algılama  dedektörleri

Çalışma Prensibi ve Tasarım Kriterleri 

■ Prop tipi ısı dedektörleri toz ve kirin yüksek olduğu ve ortam çalışma sıcaklığının diğer algılama tekniklerinin kullanımının müsaade etmediği alanlarda kullanılır. 
■ Isı ile kısa devre olan bimetal yapıya sahiptirler. 
■ Alarm sıcaklıkları değiştirilebilir. (Örn: 68 ̊- 385 ̊aralığı gibi) 
■ Yangın sistemlerine NO/NC kontak bilgileriyle entegre olabilir. 
■Boya Kabini, Sundurma Alanı, Ticari Mutfak, Kanal İçi Algılama, Fırın/Kazan/Brülör Alanları gibi uygulamalarda kullanılabilmektedir.





4.    Çok sensörlü (CO, Duman, Statik sıcaklık, ısı artış hızı kombine)  yangın algılama dedektörleri

CO, sıcaklık ve duman algılama kombinasyonları ile çok sensörlü dedektörler özel alanlarda kullanılabilir. Bu dedektörler erken algılama ve yanlış alarmların azaltılması açısından faydalar sağlamaktadır.

Bu dedektörlerin ilgili standartları aşağıdadır:

EN54-30:2015  Çok sensörlü yangın dedektörleri – Noktasal tip karbon monoksit ve sıcaklık dedektörleri

EN54-31:2014+A1:2016  Çok sensörlü yangın dedektörleri – Noktasal tip duman, karbon monoksit ve sıcaklık dedektörleri

5.    Termal kamera yangın algılama çözümleri (EN54-10 onaylı)

Çalışma Prensibi

Termal kamera çözümleri günümüzde EN54-10:2002+A1:2015 (alev dedektör başlığı) onayıyla beraber yangın sistemlerine destekleyici donanım olarak kullanılabilmektedir.

Termal kameralar, endüstriyel bakım, üretim izleme ve araştırma geliştirme sürecinde anomalileri, zayıf noktaları ve hasarları hızlı ve güvenli bir şekilde tespit edebilir.

Termal+sıcaklık+duman analizi yapabilen kameralar ile yangın sistemlerine destekleyici ve herhangi bir arıza veya yangın riski oluşmadan önce problemli alanlar belirlenebilmesine olanak tanır.




Akü Şarj İstasyonu ve Lityum Pil Batarya Uygulama Örneği




Makine Dairesi Uygulama Örneği




Yağ Tankları Uygulama Örneği




Çimento Üretim Fırını Uygulama Örneği





Açık Atık Sahaları Uygulama Örneği




Yangın algılama sistemi kapsamında tesis edilen termal kameralar için EN54-10 standardı esas alınmaktadır.


6.    Kıvılcım dedektörleri


Çalışma Prensibi ve Tasarım Kriterleri

•    Kıvılcım Dedektörleri, ahşap talaş vb. yanıcı maddeler içeren silo veya depoların borularında oluşabilecek kıvılcımların hızlı bir şekilde algılanması için kullanılır.
•    Bu dedektörün tepkisinin aşırı hızlı olması, eşyalara ve insanlara büyük zararlar verecek bir yangının başlamasını önleyebilir. 
•    Dedektör genel olarak 90°'lik (düz açı) bir uçuş görüş açısına sahiptir ve genel olarak 50 cm çapa kadar olan borular için kullanışlıdır. 
•    Tasarımlarda üretici performans beyanlarına riayet edilmelidir.
•    Çapı daha büyük veya borunun kare, dikdörtgen kesiti vb. varsa, görüş alanı dışında kör bölgeleri önlemek için birbirini izleyen karşılıklı taraflara monte edilmiş birkaç dedektör kullanılması önerilir. 
•    Borudaki kıvılcımı otomatik olarak söndürmeyi gerçekleştirmek için bir otomatik sprinkler söndürme sistemini etkinleştirmek için rahatlıkla kullanılabilir. 
•    Kıvılcım dedektör sistemleri, kıvılcım -ların siloya ulaşmamasını sağlamak için çalışma sürecini (ahşap, tekstil, gıda, deri, kağıt vb.) tam olarak denetleyecek şekilde tasarlanmalıdır.
•    Kıvılcım dedektörü tepki süresi, kanal içerisindeki hava hareketi, nozul tetik süresi, söndürme sistemi aktivasyon süresi hesaplamaları yapılmalıdır.
•    Otomatik kıvılcım söndürmenin gerekli olduğundan emin olunduğunda veya güvenliğin en üst düzeye çıkarılması gereken önemli kurulumlarda, dedektörden veya halihazırdaki dedektörlerden uygun bir mesafede başka bir dedektör (veya dedektör çifti) kurulması önerilir.







Örnek Kıvılcım Dedektörü Prosesi

1. Kıvılcım dedektörleri ateşleme kaynaklarını milisaniyede algılar.
2. Söndürme ünitesi kıvılcımları ve közleri az miktarda su ile söndürür.
3. Sinyal yönlendirici, yangın söndürme olayını yönlendirir ve izler.
4. Yangın kontrol paneli tüm sistemi izler.
5. Sinyal cihazı, siren ve flaşör ışığı kullanarak alarm verir.
6. Fan kontrolörü, aşırı ısınma veya kıvılcım söndürme aktivasyonu durumunda fanları durdurur.
7. Aşırı ısınma algılama kablosu, üfleyici yataklarını ve üfleyici çevresini izler.
8. Basınç yükseltici denetleyici, su pompasını ve ısı izleme kablolarını yönlendirir.
9. Basınç yükseltici, doğru basınçta havasız söndürme suyu sağlar.






Kıvılcım algılama ve otomatik söndürme donanımı ile ilgili standartlar aşağıdadır. 


- EN IEC 60079-10-1:2021 
    Patlayıcı atmosferler - Bölüm 10-1: Alanların sınıflandırılması - Patlayıcı gaz atmosferleri

- EN 60079-10-2:2015
   Patlayıcı atmosferler - Bölüm 10-2: Alanların sınıflandırılması - Patlayıcı toz atmosferleri

- EN 60079-11:2012 
     Patlayıcı atmosferler - Bölüm 11: Ekipmanın içsel güvenlik "i" ile korunması

- EN 60079-14:2014 
    Patlayıcı ortamlar - Bölüm 14: Elektrik tesisatlarının tasarımı, seçimi ve montajı

- EN  IEC 60079-17:2024 
   Patlayıcı ortamlar - Bölüm 17: Elektrik tesisatlarının denetimi ve bakımı

- EN 60079-18:2015 
   Patlayıcı atmosferler - Bölüm 18: Ekipmanın kapsülleme yoluyla korunması "m"

- EN IEC 60079-26:2024 
Patlayıcı atmosferler - Bölüm 26: Ayırma Elemanları veya Birleştirilmiş Koruma Seviyelerine Sahip Ekipman

- EN IEC 60079-31:2024 
  Patlayıcı ortamlar - Bölüm 31: "t" muhafazası ile ekipman toz tutuşma koruması

- CLC IEC/TS 60079-39:2019
  Patlayıcı ortamlar - Bölüm 39: Elektronik olarak kontrol edilen kıvılcım süresi sınırlamasına sahip kendinden emniyetli sistemler

- CLC IEC/TS 60079-39:2019/AC:2020-12 
   Patlayıcı ortamlar - Bölüm 39: Elektronik olarak kontrol edilen kıvılcım süresi sınırlamasına sahip kendinden emniyetli sistemler

- EN 50495:2010 
      Patlama riskleri açısından ekipmanın güvenli bir şekilde çalışması için gerekli güvenlik cihazları

- VDS-2106:2021
      Patlayıcı ortamlar - Bölüm 39: Elektronik olarak kontrol edilen kıvılcım süresi sınırlamasına sahip kendinden emniyetli sistemler

       
Bundan sonraki bölümde  " Alev dedektörleri, Aktif hava çekmeli duman dedektörleri, Doğrusal (Işın Tipi) duman dedektörleri  " anlatılacaktır.