×

Dizel Jeneratör Satın Alırken Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar



Dizel Jeneratör Satın Alırken Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar

Burak Yiğiter
 

Tesisiniz için yedek güç kaynağı olarak dizel jeneratör almaya karar verdiniz, fiyat teklifleri almaya başladınız. Peki teklif aldığınız jeneratör sizin ihtiyacınıza ne kadar uygun?

ISO 8528-7/2017 standardı madde 4, jeneratör projelendirilmesi için müşteri ve üreticinin belirtmesi gereken özellikler tarif edilmiştir. Eğer bu özelliklerin müşteri tarafından belirtilmediği taktirde imalatçının belirttiği bildirimlerin baz alınacağı bildirilmektedir.

ISO8528-7 madde 4’te sıralanmış olan bu isteklerden, teklif alırken üreticilerin en çok ihtiyaç duyduklarını aşağıda açıklayacağız. Daha detaylı bilgi için ilgili standardın incelenmesini önermekteyiz.

Temel Veriler

Güç talebi, verilecek olan bilgilerin ilk sırasında olmalıdır. Jeneratör ile çalışacak olan yüklerin toplamı olarak düşünülmelidir. Güç talebi belirlenirken, ileride artması muhtemel yükler göz önünde bulundurulmalıdır. Güç talebi belirlenirken, üretici firmalardan ölçüm istenilebilir.
Güç faktörü, dizel jeneratör tarafından beslenilecek olan yüklerin karakteristiğine göre değişmekle beraber dizel jeneratörler standart olarak güç faktörü 0.8 olarak üretilmektedir.
Beyan frekansı- gerilimi, satın alınacak olan  jeneratörün  kullanım amacına, kullanıldığı ülkeye göre değişmekle beraber jeneratör üreticilerinin ürünleri incelendiğinde 50-60 Hz, 400V -480V sıklıkla görülmektedir.

Sistemin topraklaması, ile ilgili özel talep varsa alım esnasında belirtilmelidir. Sisteminizde özel bir topraklama (TN,TT,IT.. gibi ) kullanılacaksa belirtilmesi gereklidir.

Bağlı elektrik yükünün profili, jeneratör performansını direk olarak etkilerindendir. Literatürde aşağıdaki yük özelliklerin belirtilmesini önermektedir.
  • Uygulama bilgisi
  • Yükün güç özellikleri
  • Yükün güç faktörü
  • Elektrik motoru varsa yol verme yöntemi
  • Yükün diversity faktörü
  • Kesintili yük miktarı
  • Lineer olmayan yük miktarı ve özellikleri
  • Bağlı olacağı şebekenin karakteri

Resim -1: Örnek yük değişim grafiği

Gerekli olan kararlı durum, geçici frekans ve gerilim davranışları, sahadaki yükün sağlıklı bir şekilde, zarar görmeden çalışabilmesi için çok önemlidir. İlk adımda alınacak yük, bu esnada oluşacak gerilim – frekans azalmaları veya tam tersinde yükün ani olarak bırakılma durumunda oluşacak gerilim-frekans yükselmeleri TS ISO 8528-5 madde Tablo- 4 ‘te G1, G2, G3, G4 olarak sınıflandırılmıştır.
  
Resim-2 : Dizel motor ortalama efektif basınç – beyan gücüne karşılık gelen güç artış grafiği

Kısaca G1,G2,G3,G4 yüklerinden bahsedecek olursak,
G1, aydınlatma ve elektrik yükleri gibi düşünülebilir.
G2, aydınlatma sistemleri, pompa, fan, vinç gibi gerilim ve frekans açısından bir miktar toleransı olan yükler diyebiliriz.
G3, sınıfı yükler telekomünikasyon, tristör kontrollü yüklerdir. Oldukça hassas yüklerdir.
G4 sınıfı ise müşteri ile üretici arasında uygulamaya özel belirlenecek olan data yükleridir.

Kullanılan yakıt tipi, özel bir durum olması durumunda mutlak suretle belirtilmelidir. Kullanılacak olan dizel yakıtın ,
  • Yoğunluk
  • Viskozite
  • Kalori değeri
  • Setan sayısı
  • Vanadyum, sodyum, silika ve alüminyum oksit içeriği
  • Ağır yakıt durumunda sülfür içeriği mutlaka bildirilmelidir.
Kullanılacak olan dizel yakıtın TS EN 590 ve ASTM D 975 standardına uygun olması gerekmektedir
İlk harekete başlatma, dizel jeneratörün çalıştırılması için önemli bir parametredir. Uygulamalara göre değişiklik göstermekle beraber mekanik, elektriksel, havalı başlatma sistemleri temel olarak kullanılan sistemlerdir. Jeneratör setlerinde standart olarak elektriksel start sistemi kullanılmaktadır. Havalimanı, petrol sahaları gibi özel uygulamalarda havalı start sistemleri oldukça yaygın kullanılmaktadır.

Soğutma ve ortamın havalandırılması, için jeneratörün konulacağı mahal bilgileri üretici firmayla paylaşılmalıdır. Jeneratörün ihtiyaç duyduğu havayı alabilmesi ve atabilmesi için gereken koşullar için üreticiler ile iletişime geçilmesi gereklidir.

Hız, kullanım amacı, kullanıldığı ülkeye bağlı olarak 1500 – 1800 rpm olmakla birlikte özel bir talep olması durumunda bildirilmelidir.

Yakıt ikmali yapmadan gerekli olan çalışma zamanı, senelik olarak jeneratörün tahmini olarak çalışma süresi belirlenerek yakıt tankı için kapasite belirlenmelidir. Kullanılacak olan yakıt tankının özellikleri ( yer altı/yer üstü, tek cidar/çift cidar, jeneratör şasesinde veya harici gibi ) belirtilmelidir. Jeneratörün yük durumuna göre ( % 100, % 75, % 50 gibi ) saatlik ( 8 saat, 24 saat gibi ) değer belirtilerek üreticiden talep edilebilir

Resim-3 : Örnek yer altı dizel ana yakıt tankları

Alternatör uyartım sistemi, jeneratör setinizin besleyeceği yük karakteristiğine, değişen yüklere vereceği tepki hızını direk olarak etkilemektedir. Üreticilerin yaygın olarak kullandığı uyartım sistemleri yardımcı sargı, PMG, Arep’tir.

Jeneratörün çalışma kategorisi, jeneratör büyüklüğünü ve buna bağlı olarak fiyatı etkileyen bir diğer faktördür. ISO 8528-1’de belirtilen güç kategorilerine göre güç ile beraber çalışma kategorisi ( prime, standby, continuous, DCP, LTP gibi ) belirtilmelidir.

Çalışma şekli, jeneratörlerin manuel, otomatik, diğer jeneratörlerle senkron, şebeke ile senkron  operasyonunu belirtmektedir. Her durum için kullanılacak yan ekipmanlar değişiklik göstermekle beraber fiyatlandırmayı direk olarak etkilemektedir.

Jeneratör setinin konfigürasyonunda mutlaka,
  • Kabin, konteyner talebi
  • Jeneratör setinin sabit, mobil olup olmayacağı
  • Jeneratörün çalışacağı ortamın açık ortamda korunaklı, kapalı ortam veya açık ortamda korunaksız olup olmadığı bildirilmelidir.
Ortam koşulları, satın alınan dizel jeneratörün istenilen gücü verebilmesi için verilmesi gereken önemli bir parametredir. Aşağıdaki özellikler teklif isterken verilmelidir.
  • Ortam sıcaklığı ( en yüksek ve en düşük )
  • Yükseklik
  • Nem
Jeneratörün çalışacağı ortamda aşırı toz, kum, kimyasal kirlilik söz konusu ise mutlaka üreticiye bu bilgi verilmelidir.
Jeneratör setleri çıkış güçleri ISO 8528 -1 standardında aşağıdaki koşullara uygun verilmektedir.
  • Total barometrik basınç : 100 kPA
  • Ortam sıcaklığı : 25°C
  • Bağıl Nem : % 30

Resim-4 : Örnek jeneratör odası

Yukarıda özetlediğimiz bu bilgiler ışığında satın alınması planlanan dizel jeneratör hem ihtiyacınızı karşılayacak hem de ileride yaşayabileceğiniz kötü sürprizlerin önüne geçmiş olacaktır.


Kaynakça
  1. ISO 8528-7/2017 Gidip Gelme Hareketli içten yanmalı motorla tahrik edilen alternatif akım jeneratör grupları – Bölüm-7 : Tasarım ve şartname için teknik bildirimler
  2. ISO 8528-5/2018 Gidip Gelme Hareketli içten yanmalı motorla tahrik edilen alternatif akım jeneratör grupları – Bölüm-5 : Jeneratör Grupları
  3. ISO 8528-2/2015 Gidip Gelme Hareketli içten yanmalı motorla tahrik edilen alternatif akım jeneratör grupları – Bölüm-2 : Motorlar
  4. ISO 8528-4/2015 GGH içten yanmalı motorla tahrik edilen alternatif akım jeneratör grupları – Bölüm 4: Kontrol tertibatı ve bağlama donanımı    
Paylaş:
E-BÜLTEN KAYIT
Güncel makalelerimizden haberdar olmak için e-bültene kayıt olun!
Sosyal Medyada Bizi Takip Edin!
E-Bülten Kayıt