Depolamalı Üretim Yatırımlarında Finansal Modelleri Etkileyen Mevzuat Gelişmeleri 

Cengiz Güneş

 

[Yayım Tarihi: 6 Aralık 2024]

GİRİŞ

Düzenlemeye tabi piyasalarda mevzuat ile ilgili değişiklikler yatırım ve/veya işletme maliyetlerine doğrudan veya dolaylı etkileri olan sonuçlar doğurmaktadır. Yatırım hukuku açısından faaliyet alanına ilişkin hukuki düzenlemelerle yaratılan çerçeve, yatırım konusu faaliyet ve projelerle ilgili girdi niteliğindedir. Bu anlamda regülasyonların proje uygulamalarında doğru şekilde dikkate alınması proje çıktıları ve risklerin yönetimi için önemlidir. Yatırım projelerinin değerlendirilmesinde dikkate alınan duruma ilişkin proje başlangıç değerlerinin sonraki aşamalarda meydana gelen mevzuat değişikliklerinden ve yorumlarından etkilenmesi, kredi tekliflerindeki teminat değerleri, hedef BSKO ve diğer parametreleri olumlu veya olumsuz etkilemektedir. Bu açıdan proje değerlendirme, kredi tahsis, izleme vb. aşamalarda da mevzuat değişiklikleri etkili olmaktadır.

Elektrik piyasasında yatırım projelerinde de ön lisans süresinde yükümlülükler yerine getirilirken, lisans süresinde özellikle yatırım döneminde ve işletme döneminde değişikliklerden etkilenme; proje yer ve kapasite revizeleri, beklenmeyen maliyetler, mevzuat değişikliklerinden kaynaklı olabilmekte ve bu etkiler proje başlangıç verilerini değiştirebilmektedir. Diğer taraftan makroekonomik kararlar, uluslararası dengeler vb. dışsal etkiler de söz konusudur. Proje verilerinde olumsuz değişiklikler ilk etkisini nakit akışında gösterdiğinden kreditör finansal dengelerini de etkilemektedir.

Bu yazımızda son zamanlarda yapılan veya yapılması düşünülen ve görüşe açılan değişikliklerin ve/veya değişiklik öngörülerinin depolamalı üretim faaliyeti açısından teknik ve finansal fizibilite çalışmalarına ve özelliklede finansal modellemelere etkisi tartışılacaktır.

GELİŞME VE DEĞERLENDİRMELER:

1-ASGARİ KURUMLAR VERGİSİ UYGULAMASI:

Bilindiği üzere 7524 sayılı Torba Yasa ile 01.01.2025 tarihinden itibaren elde edilecek kazançlara uygulanmak üzere, hesaplanan kurumlar vergisinin, indirim ve istisnalar düşülmeden önceki kurum kazancının yüzde 10’undan az olamayacağı yönünde düzenleme yapılmıştır. İlk defa faaliyete başlayan kurumlara ilk üç dönem için asgari vergi hesaplanmayacaktır. Yükümlülük 2025 yılında başlayacak olsa da, Tebliğe göre, 2023 yılında işe başlayanlar 2025 yılında, 2024 yılında işe başlayanlar ise 2025 ve 2026 yıllarında asgari vergiye tabi olmayacaktır. Birleşme, devir, tür değişikliği ile kısmi ve tam bölünme suretiyle kurulan şirketler ilk defa faaliyete başlayan şirket olarak kabul edilmeyecektir. 

2-ENFLASYON MUHASEBESİ DÜZENLEMELERİ:

30 Ekim 2024 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan 7529 sayılı Kanunla Vergi Usul Kanunu’nun mükerrer 298 inci maddesinin (A) fıkrasına 10 numaralı bent eklenerek, yapılmakta olan yatırımlar üzerinden hesaplanan enflasyon karlarının hesaplandığı dönemde gelir yazılmayarak, pasifte özel bir fon hesabına alınması ve aktifleştirildiği yıl dâhil beş yılda eşit taksitler halinde dönem kazancının tespitinde dikkate alınması hükme bağlanmıştır.Özel fon hesabında izlenen ve dönem kazancının tespitinde dikkate alınmayan tutarlar, her yıl bir önceki yıla ilişkin olarak Vergi Usul Kanunu uyarınca belirlenen yeniden değerleme oranında artırılacaktır. Fon hesabında izlenen tutarlara ayrıca enflasyon düzeltmesi uygulanmayacaktır.

 3-YAPI KULLANIM İZNİNE İLİŞKİN KANUN TEKLİFİ

Köy Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi 18/11/2024 gün ve 2/2691 Esas No ile TBMM Başkanlığı'na sunulmuştur. 

4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanunda güneş enerjisi ve rüzgâr enerjisi santrallerinin kapsam dışı tutulmasına yönelik düzenleme yapılmaktadır.

Teklifin 11.maddesinin gerekçesi şu şekildedir:  Güneş Enerji Santrali yapıları, can ve mal güvenliğini tehdit etmeyen basit yapılar olup çok geniş inşaat alanına sahiptir. Bu durum bu yapılara ilişkin yapı denetim hizmet bedelini arttırdığından yatırımcıların teşvik edilmesi amacıyla Güneş Enerji Santralleri Kanun kapsamı dışında bırakılmaktadır.

Rüzgâr Enerji Santralleri bakımından ise enerji sektörüne ilişkin yatırımların ülke ekonomisi için stratejik önem arz etmesi nedeniyle, bu santrallere ilişkin inşa sürecinin hızlandırılması ve bu yapıların uzmanlaşmış kişiler eliyle denetlenmesine imkân sağlanması için Rüzgâr Enerji Santralleri Kanun kapsamı dışında bırakılmaktadır.

Madde Metni şu şekildedir.

29/6/2001 tarihli ve 4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanunun 1 inci maddesinin ikinci fıkrasının (c) bendinden sonra gelmek üzere aşağıdaki  (ç) bendi eklenmiş, üçüncü fıkrasının  (a)  bendinde yer alan  "Bayındırlık ve İskân"  ibaresi  "Çevre,  Şehircilik ve İklim Değişikliği" şeklinde değiştirilmiştir.

"ç)  Güneş enerjisi santralleri,  rüzgâr enerjisi santralleri,"

Sonuç olarak, belediye ve mücavir alan sınırları içinde ve dışında kalan yerlerde yapılacak güneş ve rüzgâr enerjisi santralleri yapıları 4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanun kapsamından istisna tutulmaktadır.

4-GÜNEŞ PANELLERİNDE YERLİLİK KOŞULU:

Güneş enerjisi santrali yatırımlarında teşvik belgesi düzenlenmesine ilişkin kapsam 25 Eylül 2024 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 2024/3 sayılı Tebliğ ile yeniden düzenlenmiştir. Düzenleme ile, “Güneş enerjisine dayalı elektrik üretimi yatırımları kapsamında yurt dışından temin edilecek güneş paneli ve güneş paneli taşıyıcı konstrüksiyon sistemleri ile 28 Şubat 2025 tarihinden önce tamamlama vizesi müracaatında bulunulacak teşvik belgeleri kapsamındaki yatırımlar için olanlar hariç olmak üzere üretim süreci ingot dilimleme aşamasından veya öncesindeki bir aşamadan başlayarak yurt içinde üretilmiş güneş hücreleri kullanılmadan üretilen güneş panelleri” desteklenmeyecek yatırım konuları arasına alınmıştır.

2024/3 sayılı Tebliğin yürürlük tarihinden (24/08/2024) önceki müracaatlar kapsamında yapılacak yatırımlarda tebliğ değişiklikleri uygulanmayacak ve önceki düzenlemedeki teşvik kapsam ve uygulaması devam edecektir.

2024/3 sayılı Tebliğin yürürlük tarihinden (24/08/2024) sonra teşvik belgesine müracaatta bulunulan yatırımlardan, yatırımlarını tamamlayarak 28 Şubat 2025 tarihinden önce tamamlama vizesi başvurusunda bulunanlar için yerli hücre kullanma zorunluluğu aranmayacaktır. 

Güneş enerjisi santral yatırımları için düzenlenen yatırım teşvik belgelerinde, yatırım bütün olarak değerlendirildiğinden, güneş paneli dışında yalnızca güneş enerjisi santral yatırımı için gerekli diğer makine ve teçhizat için yatırım teşvik belgesi düzenlenmeyecektir.

5- DEPOLAMALI ÜRETİME İLİŞKİN TASLAK YÖNETMELİK DÜZENLEMELERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ:

5.1.Elektrik Piyasası Dengeleme ve Uzlaştırma Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik Taslağı

Depolamalı üretim tesisleri ile ilgili olarak en geniş düzenlemeler Dengeleme ve Uzlaştırma Yönetmeliğinde yapılmaktadır. 

5.1.1. Uzlaştırmaya Esas Veriş-Çekiş Birimleri ve Kayıt Kuralları

Uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimleri ve kayıt kurallarına depolamalı elektrik üretim tesisleri bünyesinde tesis edilen elektrik depolama üniteleri ile üretim tesisine bütünleşik elektrik depolama üniteleri, üretim tesisinin ilgili uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimleri ile ilişkilendirilmektedir. Buna ilişkin 21.maddeye 7. fıkra eklenmesi hedeflenerek üretim ve depolama tesislerinin uzlaştırmaya esas tek veriş-çekiş birimi olarak dikkate alınması uygulaması yapılacaktır.

Bu durumda tüzel kişinin, depolamalı üretim tesisinden, depolama tesisi ya da ünitesinden şebekeye verilen ve depolama tesisinin ya da ünitesinin şebekeden çektiği enerji açısından tek uzlaştırma birimi olarak işlem görmesi söz konusudur.

5.1.2.Dengeleme Birimleri ve Kayıt Kuralları

Gerçek zamanlı dengeleme faaliyetlerine katılacak piyasa katılımcıları, dengeleme birimlerini tanımlamak ve kendi adlarına kayıt ettirmekle yükümlüdür. Bağımsız olarak yük alabilen, yük atabilen ve ilgili mevzuat hükümleri doğrultusunda tesis edilmiş sayaçlar vasıtasıyla uzlaştırma dönemi bazında bağımsız olarak ölçülebilen üretim, tüketim ya da elektrik depolama tesislerinden ya da üniteler bir dengeleme birimidir. DUY 22.maddenin 2/c bendinde yapılması düşünülen değişiklikle; depolama birimleri açısından daha önce anılan bentte yer almayan kurulu güç düzenlemesi yapılarak; adına kayıtlı bulunduğu piyasa katılımcısı tarafından talep edilen, işletmedeki elektriksel kurulu gücü 10 MW ve katılımı Sistem İşletmecisi tarafından uygun bulunan elektrik depolama ünitesi veya tesisleri dengeleme birimi olarak tanımlanacaktır.

Bu düzenlemeye göre bir depolama tesisinin dengeleme birimi olabilmesi için;

•    Dengeleme birimi olmayı talep etmesi,

•    İşletmedeki elektriksel kurulu gücünün 10 MW olması ve

•    Katılımın Sistem İşletmecisi tarafından uygun bulunması gerekmektedir.

Burada 10 MW elektriksel kurulu güç sınırının altında kalan tesisler dengeleme birimi tanımından çıkarılmaktadır. 10 MW elektriksel kurulu güç ise depolamalı üretimde güneş santrallerinin minimum kurulu gücünü ifade etmektedir.
Bu tesislerin dengeleme birimi olma koşulunun TEİAŞ’ın uygun bulmasına bağlı olması konusu ise her depolama tesisinin dengeleme birimi olamayacağı ve dengeleme güç piyasasına teklif veremeyeceği anlamına gelmektedir. 

5.1.3.    Veriş-Çekiş Değerlerinin Okunması, Toplanması, Doğrulanması ve Düzeltilmesi, Depolamalı Elektrik Üretim Tesislerine İlişkin Uygulamalar

En önemli düzenlemelerden ve fizibilite çalışmalarına doğrudan etki edebilecek düzenleme DUY’nin 81/A maddesine eklenmesi öngörülen ikinci fıkra ve bu maddeye paralel olarak ve birlikte değerlendirilmesi gereken Lisans Yönetmeliği’nin 27.maddesinin sekizinci fıkrasına eklenmesi öngörülen cümle ve aynı madde de değişiklik öngörülen 9. Fıkradaki düzenlemelerdir. 

DUY’nin 81/A birinci fıkrası uyarınca; Lisans Yönetmeliğinin 27 nci maddesinin (Yaptırımlar ve lisans iptali) sekizinci fıkrası kapsamında, depolamalı elektrik üretim tesislerinin sisteme veriş miktarları, uzlaştırma hesaplamalarında dikkate alınmaz. Atıfta bulunulan fıkradaki düzenleme şu şekildedir; depolamalı elektrik üretim tesisi bünyesindeki elektrik depolama ünitelerinin işletmede olmadığı uzlaştırma dönemlerinde, söz konusu depolamalı elektrik üretim tesislerinin sisteme veriş miktarları, ilgili mevzuat uyarınca uzlaştırma hesaplamalarında dikkate alınmaz.

Ayrıca fıkraya (LY madde 27/8) eklenmesi öngörülen cümle ile yeni bir yükümlülük olarak emre amade olma konusunda tolerans değerleri belirlenmektedir. Kanunun 7 nci maddesinin onuncu ve on birinci fıkraları kapsamında kurulan depolamalı elektrik üretim tesislerine ait elektrik depolama ünite veya ünitelerinin; kabul tarihinden itibaren ilk beş yıl için yüzde onbeş, sonraki yıllar için yüzde yirmi tolerans dahilinde lisansına derç edilen elektriksel kurulu güç kapasitesinde emre amade olması zorunludur. Ancak Kanunun 7 nci maddesinin on birinci fıkrası kapsamında kurulan elektrik üretim tesislerinde bu fıkra hükmü, sadece on birinci fıkra hükmü çerçevesinde kurulan ünite veya üniteler için uygulanır. Fıkra düzenlemesi Yaptırımlar ve lisans iptali başlıklı 27.maddede yapılmaktadır, anılan maddenin birinci fıkrası uyarınca lisans sahibi tüzel kişilerin ilgili mevzuat hükümlerine aykırı davranması durumunda, fiilin niteliğine göre Kanunun 16 ncı maddesinde öngörülen yaptırımlar uygulanır. (Yaptırımlar ve lisans iptali LY, MADDE 27/1)

Depolamalı elektrik üretim tesislerine ait elektrik depolama ünite veya ünitelerinin; kabul tarihinden itibaren ilk beş yıl için yüzde on beş, sonraki yıllar için yüzde yirmi tolerans dâhilinde lisansına derç edilen elektriksel kurulu güç kapasitesinde emre amade olması zorunluluğuna ilişkin tolerans değerleri depolamalı elektrik üretim tesislerine ait elektrik depolama ünite veya ünitelerinin kabulü yapılan gücü için uygulanacaktır.

Bu düzenlemelerle birlikte değerlendirilmesi gereken DUY’nin 81/A maddesine ikinci fıkra olarak eklenmesi öngörülen 2.fıkra metni şu şekildir:

“Depolamalı elektrik üretim tesisi bünyesindeki elektrik depolama ünitelerinin kabul tarihinden itibaren ilk beş yıl boyunca yüzde on beş, sonraki yıllarda yüzde yirmi tolerans dahilinde lisansına derç edilen elektriksel kurulu güç kapasitesinde emre amade olmadığı uzlaştırma dönemlerinde, sisteme verilen enerji ilgili mevzuat uyarınca uzlaştırma hesaplamalarında dikkate alınmaz ve bu kapsamda sisteme verilen enerji YEKDEM’e bedelsiz katkı olarak dikkate alınır.”

Düzenlemelerle depolamalı üretim tesislerinde depolama tesisi/üniteleri çalışma rejimi açısından teknik kriterlere bağlanarak kesintili üretim yapan tesislerin yük eğrilerinin stabilitesi ile sistem güvenliğine katkı vermesi amaçlanmakta ve uyulmaması durumunda tüzel kişinin yaptırıma tabi tutulması öngörülmektedir.

Yapılması öngörülen bu düzenleme mevcut koşullarda yapılması/kullanılması ekonomik olmayan depolama tesisi/ünitesi için yükümlülük olarak getirilen tolerans değerleri kapsamında emre amade olmasını sağlamaktır. Emre amade olmama durumunda üretim tesisinden şebekeye verilen enerjiyi bedelsiz katkı olarak dikkate almasıdır ve bu durumda hem idari para cezasına muhatap olunmakta hem de şebekeye verilen enerji YEKDEM’e bedelsiz katkı sayılmaktadır. 

Görüleceği üzere emre amade olma zorunluluğuna uyulmamasının iki hukuki ve mali sonucu bulunmaktadır, ilki mevzuat düzenlemelerine uyulmaması nedeniyle 16.madde uyarınca kesilecek idari para cezası, ikincisi üretilen ve ilgili uzlaştırma döneminde şebekeye verilen enerjinin bedelinin alınamamasıdır.

Düzenlemedeki fiil 6446 sayılı Kanunun 16/1-c) maddesi kapsamına girmektedir, Kanun, ikincil mevzuat veya lisans hükümlerine aykırılık yapılmış olduktan sonra niteliği itibarıyla düzeltme imkânı olmayacak şekilde aykırı davranılması durumunda ihtara gerek kalmaksızın idari para cezası verilir. İkinci konu olan üretim tesisinde üretilip şebekeye verilen enerjinin bedelinin ödenmemesi konusunda ise fiil ile ceza arasında yasal bağ bulunmamaktadır, zira emre amade olma yükümlülüğü depolama tesisi için getirilmekte, şebekeye verilen enerji ise üretim tesisinden verilmektedir, ayrıca YEKDEM’e bedelsiz katkı sayılmasına ilişkin fiillere ilişkin yaptırımların Kanun konusu olması ve özel hüküm olarak düzenlenmesi gerekir,fiil ile ceza arasındaki dengede ayrıca önemlidir. Burada amaçlanan düzenleme de tesisler tek bir tesis olarak dikkate alınmaktadır.   Cumhurbaşkanlığı Kararı’nda ise şebekeye verilen enerji üretim tesisinden de olabilmekte veya depolamalı tesiste kullanılarak bu tesisten de enerji verilebilmektedir. Bu konu uyuşmazlığa açık bir nokta olarak görülmektedir.

Öte yandan fiilin özelliği nedeniyle tekerrür düzenlemelerinin de dikkate alınması önerilir.

Depolamalı elektrik üretim tesislerine ait elektrik depolama ünite veya ünitelerinin; kabul tarihinden itibaren ilk beş yıl için yüzde on beş, sonraki yıllar için yüzde yirmi tolerans dahilinde lisansına derç edilen elektriksel kurulu güç kapasitesinde emre amade olması zorunluluğu getirilmesinin finansal modellemeler açısından fiili sonucu batarya yönetim ve enerji yönetim sistemi modellemelerinin üretim tesisinin yük eğrisine göre emre amade olma oranlarının uzlaştırma dönemleri itibariyle tutturulması için dizayn edilmesi ve buradan gelir projeksiyonunun yapılmasıdır. Bu açıdan teknik modelleme işin temelini oluşturmaktadır. YEKDEM’e bedelsiz katkı ve idari para cezaları nakit akışlarını olumsuz etkileyen özellikler taşıdığından teminat mekanizmalarında bu durumu telafi edecek çözümlere yer verilmeli ve emre amade sınırları kreditör tarafından da izlenecek veriler arasına alınmalıdır. Öte yandan batarya satıcılarının da yazılımlarında bu özelliklere yer ver vermeleri yatırımcıların da şartnamelerinde bu konuyu belirtmeleri önerilir, zira kapasite veri takip belgesi depolamalı üretim tesisinin kabulü aşamasında sunulması zorunlu olan belgeler arasındadır.


5.1.4. Dengeleme Güç Piyasasında Uzlaştırma Dönemi

Bir fatura dönemi içerisindeki her bir saat bir uzlaştırma dönemini oluşturur.

Planlanan düzenlemede 91.maddeye ikinci fıkra eklenerek dengeleme güç piyasasında uzlaştırma döneminin on beş dakika olarak uygulanması ve Geçici 39. madde ile de on beş dakikalık uzlaştırma dönemi için gerekli altyapı hazırlıkları sistem işletmecisi ve piyasa işletmecisi tarafından en geç 31.12.2026 tarihine kadar tamamlanması öngörülmektedir.

5.2.Elektrik Şebeke Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik Taslağı

Tanımlar maddesine kapasite veri takip belgesi eklenmektedir. Söz konusu belge tesis kabulünde de talep edilen bir belgedir. Kanunun 7 inci maddesinin onuncu ve on birinci fıkraları kapsamında kurulan depolamalı elektrik üretim tesisleri bünyesindeki depolama ünitelerine ait kapasite verilerinin, ilgili şebeke işletmecisinin SCADA sistemine doğru ve kesintisiz bir şekilde aktarılabildiği ve üretim tesisinin bir bütün olarak izlenebildiğinin ilgili sistem işletmecisi tarafından tespit edilmesi halinde düzenlenen ve depolamalı üretim tesisinin kabulü aşamasında sunulması zorunlu olan belgedir. 
Bu düzenlemeye paralel olarak veri iletişim sistemini düzenleyen 29.maddeye 12.fıkra eklenmektedir. Söz konusu fıkra ile getirilen yükümlülüğe göre,kapasite veri takip belgesi sunmakla yükümlü olan depolamalı elektrik üretim tesisleri, tesis bünyesinde yer alan elektrik depolama ünitesi veya ünitelerinin; toplam enerji depolama kapasitesini ve kullanılabilir enerji miktarını MWh cinsinden, ilgili ünitelerin aktif veriş ve çekiş gücü emre amadeliği ile aktif güç veriş/çekiş durumunu MW cinsinden ve depolama ünitelerinin sarj/deşarj durumu ile kesici konumlarını anlık olarak ilgili şebeke işletmecesine ait SCADA sistemine aktarılır. İletim veya dağıtım sisteminden bağlı depolamalı elektrik üretim tesislerine ait elektrik depolama ünite veya ünitelerini, SCADA üzerinden izlemek, kontrol etmek ve söz konusu verileri Piyasa İşletmecisine bildirme yükümlülüğü, iletim ve dağıtım şirketlerinin yükümlüğü olarak Lisans Yönetmeliği’nin 31 ve 33.maddelerine eklenecek bent ile getirilmektedir.

Her iki düzenlemede daha önce açıklanan emre amade kapasite tolerans limitlerine uyulup uyulmadığının denetimi amacını taşımaktadır. Burada 29.madde ile ilgili düzenlemede batarya sisteminde bulunması gereken teknik kriterlerden SCADA sistemine aktarılacak olan veri özelliklerine işletici şirketlerin batarya tedariki sırasında dikkat etmesi önerilir. 

5.3.Elektrik Piyasası Yan Hizmetler Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik Taslağı

Yan hizmetlerle ilgili olarak primer frekans kontrol rezervi tedarik sürecinde değişiklik öngörülerek tedarik sürecinde belirlenen tedarik dönemleri saatlik ve/veya blok tekliflerden oluşur. Tedarik süreci rezervin sağlanacağı günden bir gün önce saat 10:30’a kadar tamamlanması ve TEİAŞ’ın gerek görmesi halinde, ihtiyaç duyulan primer frekans kontrol yedeği miktarını farklı teknik özelliğe sahip kısımlara ayırarak her bir kısım için farklı tedarik süreçleri yürütebilmesi ile ilgili değişiklikler görüşe açılmıştır. Bu değişikliklerin uygulanabilmesi için gerekli altyapı hazırlıkları TEİAŞ tarafından 31.12.2026 tarihine kadar tamamlanacaktır.

Bu konuda geniş açıklamalarımıza aşağıda yer alan linkteki “Depolamalı Üretim Faaliyetinde Son Gelişmeler ve Risk Değerlendirmeleri" başlıklı makalemizden ulaşılabilir.<sup>1  

  1</sup>https://www.linkedin.com/in/cengiz-g%C3%BCne%C5%9F/recent-activity/all/

5.4.Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliği’nde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik Taslağı

Yaptırımlar ve lisans iptali (MADDE 27/8-9) ile ilgili öngörülen değişikliklere ilişkin açıklamalarımız bağlantılı atıflar nedeni ile bölüm 5.1.3. de yer almaktadır.

SONUÇ:

Mevzuat değişiklikleri nedeni ile depolamalı üretim yatırım projelerinin fiili durumlarının tespiti fizibilite varsayım ve kabullerinin gözden geçirilmesi çıktılarının değerlendirilmesi, izleyen değişikliklerin modellere etkisinin görülmesi öz kaynak/ kredi yapısı ve teminatlar için daha önem kazanmıştır. Vergi ve teşvik politikalarında yaşanan gelişmeler ve düzenlemeler yatırımın toplam maliyetini ve işletme maliyetlerini, nakit akışlarını doğrudan etkilemektedir.

Depolamalı üretimde depolama tesisi tamamlanmadan üretim tesisinin sisteme veriş miktarları uzlaştırma hesaplarında dikkate alınmaz. Öncelikle depolama tesisinin üretim tesisi ile eş zamanlı kabulü dikkate alınması gereken bir düzenlemedir.

Depolamalı elektrik üretim tesislerine ait elektrik depolama ünite veya ünitelerinin; kabul tarihinden itibaren ilk beş yıl için yüzde on beş, sonraki yıllar için yüzde yirmi tolerans dahilinde lisansına derç edilen elektriksel kurulu güç kapasitesinde emre amade olması zorunluluğu öngörülmesi, teknik ve finansal modellemeleri etkileyen önemli düzenlemedir. Bu düzenleme yükümlülüğüne uyulmamasının sonuçlarında idari para cezasının yanı sıra üretim tesisinden sisteme verilen enerji bedelinin tahsil edilmeme riski söz konusudur. Finansal modellemeler açısından fiili sonucu, batarya yönetim ve enerji yönetim sistemi modellemelerinin üretim tesisinin yük eğrisine göre emre amade olma oranlarının uzlaştırma dönemleri itibariyle tutturulması için dizayn edilmesi ve bu nokta dikkate alınarak gelir projeksiyonunun yapılmasıdır, yatırımcıların da şartnamelerinde bu konuyu belirtmeleri önerilir, zira kapasite veri takip belgesi depolamalı üretim tesisinin kabulü aşamasında sunulması zorunlu olan belgeler arasındadır, emre amade olma oranlarının tutturulamaması nakit akışını negatif etkileyecek bir değişken olduğu gibi tekerrür durumunda idari para cezalarının artması sonucunu da doğurmaktadır.
Batarya sisteminde bulunması gereken teknik kriterlerden SCADA sistemine aktarılacak olan veri özelliklerine işletici şirketlerin batarya tedariki sırasında dikkat etmesi önerilir. 

Depolamalı üretim uygulamalarında gelir modelinin oluşmasında mevzuat düzenlemeleri sürmektedir. TEİAŞ’ın gerek görmesi halinde, ihtiyaç duyulan primer frekans kontrol yedeği miktarını farklı teknik özelliğe sahip kısımlara ayırarak her bir kısım için farklı tedarik süreçleri yürütebilmesi ile ilgili değişiklikler de görüşe açılmıştır. Bu değişiklikler yürürlüğe girdiği takdirde uygulanabilmesi için gerekli altyapı hazırlıkları TEİAŞ tarafından 31.12.2026 tarihine kadar tamamlanacaktır. 

Kaynaklar

Dengeleme ve Uzlaştırma Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik Taslağı

Lisans Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik Taslağı

Şebeke Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik Taslağı

Yan Hizmetler Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik Taslağı
2024/3 sayılı Tebliğ

Köy Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi

Vergi Usul Kanunu

Kurumlar Vergisi Kanunu

6446 Sayılı Kanun