Depolamalı Üretim Yatırımlarında Depolama Tesisinin/Ünitenin
 Kabulünün Hukuki ve Finansal Sonuçları 

 

[Yayım Tarihi: 27 Aralık 2024]

Giriş

Tesislerin kabul ile yapım süresinin tamamlanarak ticari işletmeye geçmesi yasal, idari ve akdi yükümlülüklerinin yerine getirilmesi açısından önemli bir noktadır. Diğer taraftan kabul, tesislerin/ünitelerin ticari işletmeye geçmesi ile kredi anapara ödemelerinin de başlamasını ifade etmektedir. 

Bilindiği üzere lisans konusu projenin yapımı mevzuatta bir süreye bağlanmış olup istisnai durumlar hariç bu sürede tesisin tamamlanması esastır.

Elektrik üretim ve elektrik depolama tesislerinin/ünitelerinin kabul işlemlerinin ilgili mevzuat ve standartlara uygun olarak yapılması, can, mal ve saha emniyeti sağlanarak söz konusu tesislerin iletim veya dağıtım şebekelerine uyumlu olarak bağlanması ile ilgili kabul işlemleri Elektrik Üretim ve Elektrik Depolama Tesisleri Kabul Yönetmeliği’nde belirlenmiştir.

Elektrik Üretim ve Elektrik Depolama Tesisleri Kabul Yönetmeliği’nde depolamalı elektrik üretim tesislerini/ünitelerini ilgilendiren konularda değişiklik yapılması ile ilgili olarak Taslak Yönetmelik görüşe açılmıştır.

Depolama tesisleri/üniteleri için önemli olan durum İdare tarafından kabulde istenen kriterlerin, testlerin, tesisler/üniteler için istenen saha çalışma sonuçlarının, tesisi/üniteyi yapacak olan tüzel kişinin yatırıma başlamadan tedarikçi şirketlerden ve yüklenicilerden talep etmesi, şartname ve sözleşmelerini bu çerçevede hazırlaması, proje yönetim ve denetimini bu verilerle yapmalarıdır. Yazı da konunun işlenmesi bu temel bağlam üzerinden yapılmaktadır. Zira işletmeye açıldığında istenen parametreler işin esasını belirlemektedir.

Paralel olarak projeyi finanse eden kreditörlerin kredi kullanımına yönelik özel koşulları belirlerken tedarik konusu teçhizatta kabul kriterlerini dikkate almaları, tesisin öngörülen zamanda ve belirlenen teknik koşullarda tamamlanmasının önemini ifade eder.

Bu yazımızda Elektrik Üretim ve Elektrik Depolama Tesisleri Kabul Yönetmeliği’nde depolamalı üretim faaliyetine yönelik yapılması öngörülen değişiklikler değerlendirilerek uygulamadaki etkileri tartışılacaktır. 

DEĞERLENDİRMELER:

1.Depolama Tesisinin/Ünitesinin Tamamlanması ve Kabulü:

Üretim lisansı sahibinin hak ve yükümlülüklerinin kapsamının belirlendiği Lisans Yönetmeliğinin 30.maddesinin 8.fıkrası uyarınca; depolamalı elektrik üretim tesislerinde rüzgâr veya güneş enerjisine dayalı üniteler bakımından elektrik depolama ünitesinin işletmeye alınan kurulu gücü kadar kapasite işletmeye alınabilir. Söz konusu elektrik depolama ünitesinin tamamı işletmeye geçmeden; elektriksel kapasite artışı veya birden çok kaynaklı elektrik üretim tesisine dönüştürülmesi kapsamında tadil başvurusu yapılamaz. Kabul işlemleri Elektrik Üretim ve Elektrik Depolama Tesisleri Kabul Yönetmeliği kapsamında yapılır. Kabul işlemlerinde Lisans Yönetmeliği'nde belirlenen "....depolama ünitesinin işletmeye alınan kurulu gücü kadar kapasite işletmeye alınabilir." hükmü dikkate alınmak durumundadır.

Tesisisin tamamlanmasına yönelik süreçler Elektrik Üretim ve Elektrik Depolama Tesisleri Kabul Yönetmeliği’nde yer almaktadır. Tesisin kabulüne yönelik düzenlemelerde önceki uygulamalarda geçici kabul ve kesin kabul aşamaları değiştirilerek yani yönetmelikte sadece kabul olarak tanımlanmıştır. Lisans Yönetmeliği’nde geçici kabul terimi kullanılmaktadır. Geçici kabul tesis tamamlanmamakla birlikte ticari olarak çalışmasına engel bir halin bulunmamasını ifade eden ve tesis çalışmaya başladıktan sonra da tamamlanması mümkün bulunan eksikliklerin olduğu durumu ifade eder.

Yönetmelikte yer verilen kabul tanımı şu şekildedir:    
      
Kabul; ünitenin/ünitelerin lisans/tesis sahibi sorumluluğundaki saha test, kontrol, raporlama ve gerekli izin işlemlerinin tamamlanarak emniyetli bir şekilde senkronizasyonu ve devreye alma işlemleri sonrasında, tesisin elektrik piyasasında ticari faaliyete başlayabilmesi için yapılan işlemler ile şebekeden bağımsız sistemler için tesis sahibi sorumluluğundaki saha test, kontrol, raporlama ve gerekli izin işlemlerinin tamamlanarak emniyetli bir şekilde devreye alma işlemleri sonrasında, tesisin faaliyete geçebilmesi için yapılan işlemleri, ifade eder. (Madde 4/1-c) Tanımlar) 

Kabulün amacı, ünitenin/ünitelerin onaylı projesine ve Yönetmelik (Elektrik Üretim ve Elektrik Depolama Tesisleri Kabul Yönetmeliği) esaslarına göre incelenerek senkronizasyonunun emniyetli bir şekilde sürdürüldüğünün belgelenmesidir. (Madde 10/1) Kabul heyeti: Tesisin kabule hazır olmasını müteakip lisans/tesis sahibinin talebi üzerine Proje Onay Birimi tarafından oluşturulan heyettir. (Madde 4/1-ç) 

Gerçekleştirilen inceleme, test ve kontrol işlemleri sonucunda, tesisin kabulünün yapılmasına engel teşkil edecek bir hususun bulunmadığı kanısına varıldığında; kabul tutanağı iki nüsha olarak düzenlenir. Kabul tutanağı heyet üyelerince, heyetin görev süresi içerisinde imzalanır. Tesisin kabulünün yapıldığı, ilgili sistem işletmecisi ve kurumlara bildirilir. Kabul tutanaklarının kabul heyeti başkanı tarafından ilgili Proje Onay Birimine sunulması akabinde, kabul tutanaklarının ilgili nüshalarının lisans/tesis sahibine teslim edilir. 

Tesisin işletmeye girdiği tarih Lisans Yönetmeliği terminolojisiyle tesis tamamlama tarihi, tutanakta belirtilen “Kabul Tarihi” dir. 

1.1.Kabulün Elektrik Piyasası Mevzuatı Açısından Hukuki Sonuçları:

Tesisin kabulü ile Lisans başvurularında, Kuruma sunulan teminat lisansa konu üretim tesisinin; tamamının geçici kabulünün yapıldığının tevsiki halinde, ilgili tüzel kişiye iade edilir. (Lisans Yönetmeliği, Madde 45/2)

Tesisin tümü bitirilmeden tamamlanan ve müstakil kullanıma uygun olan ünitenin/ünitelerin kabulü de mümkündür ve bu durum kısmi kabul olarak tanımlanmıştır. Kabulü yapılmayan ünitelerin inşaatı süreye bağlı olarak devam edebilir. Kabulü yapılmayan kısım için belirlenen tutarda yeni teminatın Kuruma sunulması kaydıyla, kısmi kabulün yapıldığının tevsiki halinde ilgili kısma ait teminat iade edilir.

Depolamalı elektrik üretim tesislerinde rüzgâr veya güneş enerjisine dayalı üniteler bakımından elektrik depolama ünitesinin işletmeye alınan kurulu gücü kadar kapasite işletmeye alınabilir. Söz konusu elektrik depolama ünitesinin tamamı işletmeye geçmeden; elektriksel kapasite artışı veya birden çok kaynaklı elektrik üretim tesisine dönüştürülmesi kapsamında tadil başvurusu yapılamaz.

Kabul tarihinden itibaren ilk beş yıl için yüzde on beş, sonraki yıllar için yüzde yirmi tolerans dâhilinde lisansına derç edilen elektriksel kurulu güç kapasitesinde emre amade olması zorunluluğuna ilişkin tolerans değerleri,depolamalı elektrik üretim tesislerine ait elektrik depolama ünite veya ünitelerinin kabulü yapılan gücü için uygulanacaktır.(Lisans ve DUY Değişiklik Tasarısı)

Tesisin ticari satışa başlayabilmesi için piyasa katılım anlaşmasını imzalayarak EPİAŞ’a kayıt olması gerekir, kabul ticari satış için tek başına yeterli değildir.   (Süreçler için bakınız Dengeleme ve Uzlaştırma Yönetmeliği.)

Yan hizmet piyasa katılımcısı tüzel kişiler, devrede olan yan hizmet birimleri için hazırlanmış olan yan hizmet sertifikalarını, sekonder frekans kontrol performans test raporunu, ilgili yan hizmeti sunmaya başlamadan önce, ilgili yan hizmet için Yönetmelikte düzenlenen tedarik sürecinde belirtilen aşamada veya yan hizmet anlaşmasında yer alan şartlar dâhilinde TEİAŞ’a sunar. Elektrik depolama tesisi sahibi ve/veya işletmecisi olan tüzel kişiler gerekli belgeler ile sistem işletmecisine başvurmak suretiyle yan hizmet piyasa katılımcısı kaydını yaptırabilirler.

Tesis ile ilgili olarak işletme dönemi sigorta yükümlülüğünün de dikkate alınması gerekmektedir.

1.2.Kabulün Finansal Açıdan Sonuçları:                       

Kabul finansal açıdan da önemlidir, tesisin nakit yaratmaya başladığını ifade eder ve yatırım döneminden işletme dönemine geçildiğini diğer bir ifade ile kredi anapara ödemelerinin başladığını ifade eder. Ayrıca proje finansmanının önemli teminatlarından olan temlik ve hesap rehini uygulamaları fiili olarak nakit akışı ile başlar. Kredi sözleşmelerinde yer alan hükümlere göre belli bir BSKO hedefi, temettü dağıtımı, nakit süpürmesi vb. özel durumlar da tesisin kabulü ve nakit akışının izlenmesi ile gündeme gelebilecek konulardır. Ticari satışta bankaya temlik için EPİAŞ’a kayıt ve temlikname düzenlenmesi kabul ile olabilecek bir işlemdir.

Kurumsal finansmanda proje dışı alınan ve tesisin tamamlanmasına bağlı grup şirket kefaletleri vb. teminatlar da serbest bırakılır. 

Gayri nakdi kredi ilişkileri açısından kabulün yapıldığının tevsiki halinde ilgili kısma ait teminat iade edilir ve tüzel kişinin teminat mektubunu bankaya iadesi ile mektuba ilişkin teminatlar serbest bırakılır.

Sigorta konusunun depolama tesisleri için yangın riski nedeni ile özel bir önemi bulunmaktadır, bu açıdan dikkate alındığında işletmeye giren tesisin teminat altına alınması için yaptırılan sigortanın bir yönü ile finansör risklerini de ilgilendirmesi nedeni ile sigorta kapsamı ve muafiyetler özel olarak değerlendirilmektedir. Taahhüt edilen performans hedeflerinin izlenmesi ayrıca belirtilmelidir.

1.3.Kabulün İdari Sonuçları:

Kabulün bir diğer önemi kamu idarelerine verilen bazı taahhütlerinde kaldırılmasına imkân veren ve mevzuatta düzenlenen işlemlerden olmasıdır. Örneğin teşvik mevzuatında tamamlama vizesi ve teşvik belgesinin kapatılma işlemleri için tesisin kabulü gereklidir. Ayrıca tesis ile ilgili kapasite raporu alınması kabulden sonra yapılabilecek bir işlemdir. SGK Yapım İşleri Raporlamasında Birim ve Asgari İşçilik uygulamaları da dikkate alınması gereken idari konular arasındadır.

Rüzgâr ve güneş enerji santralleri “İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelik’e derç edilmiştir, anılan Yönetmelik eki Liste EK:2 Gayrisıhhî Müesseseler Listesi uyarınca A) Birinci Sınıf Gayrisıhhî Müesseseler 1- Enerji Sanayii 1.3- Toplam ısıl gücü 10 megavat (MW) ve üzeri kapasitede olan fotovoltaik güneş enerjisine dayalı elektrik santralleri, birinci sınıf gayrisıhhî müesseseler arasında sayılmıştır.Rüzgâr santralleri ise EK:2 Gayrisıhhî Müesseseler Listesi B) İkinci Sınıf Gayrisıhhî Müesseseler, 1-Enerji Sanayii, 1.4- Rüzgâr enerji santralleri, ikinci sınıf gayrisıhhî müesseseler arasında sayılmıştır. Uygulama açısından işyeri tanımı dikkate alındığında santral ve depolama tesisi tek işyeri olarak dikkate alınır.

1.4.Kabulün Diğer Akdi Sonuçları:

Özel hukuk işlemleri açısından kabulün en önemli sonucu tesise ilişkin garantilerin ve sözleşme yükümlülüklerinin takibinin başlaması anlamına gelir. Ayrıca yüklenicilere ait teminatların verilmesi, eksik işlerin tamamlanması ve ibra, nefaset kesintileri vb. akdi ilişkilerle ilgili işlemlerin tamamlanması/sürdürülmesi kararları alınır. 

2.Yönetmelik Taslak Değişiklik Öngörülerinin Depolama Tesislerinin/Ünitelerinin Yapımı ve Kabulüne Etkileri ve Özel Durumlar

2.1.Genel Açıklamalar:

Yönetmelikte tesisler ibaresi, tesisler/üniteler olarak değiştirilmektedir. Tesis çeşitli ünitelerden oluşabildiğinden ünite şeklinde devreye giren durumlarda tüm tesisin değil ünite ya da ünitelerin kabulü yapıldığından ve kısmi kabul mümkün bulunduğundan üniteler ibaresinin eklenmesi açıklayıcı ve yerinde bir değişiklik olarak dikkate alınmalıdır. Tanımlar maddesinde depolama ünite ve tesislerine yönelik olarak test süreci ile de bağlantılı olmak üzere yeni tanımlar eklenmiştir. Özellikle Yönetmelik eki Tablolarda kabul sürecinde yapılacak testlere ilişkin açıklamalar yükümlülüklerin yerine getirilmesi ve tesisin dizaynı açısından önemlidir. Tesisin/ünitenin kabulde aranan kriterlere göre tedarik edilmesi bu açıdan önemlidir.

2.2.Tanımlar:

Elektrik Üretim ve Elektrik Depolama Tesisleri Kabul Yönetmeliği 4.maddesinde depolama faaliyeti yürütülen tesislerde tesis tanımına alınmakta ve elektrik depolama tesisi tanımına açıklık getirilmektedir, depolama faaliyeti yürütülen veya yürütülmeye hazır tesis, tesis ile ilgili şebeke veya teçhizatta tesis tanımının içinde yer almaktadır.

İkinci ve daha önemli konu ise depolama faaliyeti ile ilgili, batarya yönetim sistemi, elektrik depolama ünitesi, enerji yönetim sistemi, sistem kontrol yazılımı tanımları maddeye eklenmiştir. Bu tanımlamaların önemi kabul sırasında tanımlamalara uygun batarya yönetim sistemi, enerji yönetim sistemi, sistem kontrol yazılımının tesiste bulunmasının zorunlu olmasıdır.

Üçüncü olarak Yönetmeliğe depolamalı elektrik üretim tesisleri için ihtiyaç duyulan düzenlemeler ek tablolara eklenerek kabul ile ilgili belgeler, yapılacak testler ve aranacak koşullar depolamalı üretim tesislerine özel düzenlemeler yapılmıştır. Elektrik Depolama Ünitelerine tablolarda ayrıca yer verilerek bu ünitelerle ilgili işlem ve belgeler açıklanmıştır.

2.3.Testler:

Depolama tesisine ilişkin testlerle ilgili öngörülen düzenlemeler şu şekildedir:

•    Şebeke ile Paralele Girme
•    Saha Koşullarında Maksimum Yükte Üniteyi Sistemden Ayırma 
•    Aşırı Hız testi        
•    Acil Durdurma Testi    
•    Tüm Üniteler Saha Koşullarında Maksimum Yükteyken Tesisi Şebekeden Ayırma    
•    Elektrik Üretimine ve/veya Elektrik Depolama Faaliyetine Esas Ana Ekipmanın (Türbin, Jeneratör, Trafo, Panel, Evirici, Elektrik Depolama Ünitesinin) Koruma Testleri    
•    Aktif Güç Testi 
•    Kapasite Testi 
•    Çevrim Verimliliği Testi    
•    Enerji Yönetim Sistemi İletişim Testi    

Testler kabul işlemlerinin en önemli aşamasıdır, aktif güç testi giriş aktif gücü ve şarj süresi ile çıkış aktif gücü ve deşarj süresi ölçülür, elektrik depolama ünitesinin sisteme bağlantı noktasında belirli süre(ler) boyunca sabit nominal aktif güçte şarj ve deşarj olabildiği doğrulanır.

Kapasite testi, enerji kapasitesi, nominal çıkış gücü ile çıkış süresinin çarpımı olarak değerlendirilir. Elektrik depolama ünitesinin elektriksel kurulu gücünü sisteme bir saat boyunca kesintisiz verebildiği görülmelidir. Test süresince; batarya hücresi düzeyinde akım, gerilim, sıcaklık, konteyner düzeyinde sıcaklık, nem, ünite bazlı şarj durumu ölçülür.

Çevrim verimliliği testi,    nominal aktif giriş ve nominal aktif çıkış güçleri ile 1 saatlik şarj/deşarj döngüsü ile verim hesaplanmalıdır. Test süresince; batarya hücresi düzeyinde akım, gerilim, sıcaklık, konteyner düzeyinde sıcaklık, nem, ünite bazlı şarj durumu ölçülür.

Enerji yönetim sistemi iletişim testi, enerji Yönetim Sistemi’nin (EYS’nin) Batarya Yönetim Sistemi (BYS), Sistem Kontrol Yazılımı (SKY), Üretim Tesisi SCADA Sistemi ve Şebeke İşletmecisi ile sağlıklı iletişim kurabildiği görülmek üzere yapılan testtir.

Kapasite testinin depolama tesisleri/üniteleri için özel bir durumu vardır, İlki DUY’nin 81/A birinci fıkrası uyarınca; Lisans Yönetmeliğinin 27 nci maddesinin (Yaptırımlar ve lisans iptali) sekizinci fıkrası kapsamında, depolamalı elektrik üretim tesislerinin sisteme veriş miktarları, uzlaştırma hesaplamalarında dikkate alınmaz. Atıfta bulunulan fıkradaki düzenleme şu şekildedir; depolamalı elektrik üretim tesisi bünyesindeki elektrik depolama ünitelerinin işletmede olmadığı uzlaştırma dönemlerinde, söz konusu depolamalı elektrik üretim tesislerinin sisteme veriş miktarları, ilgili mevzuat uyarınca uzlaştırma hesaplamalarında dikkate alınmaz. 

Ayrıca fıkraya (LY madde 27/8) eklenmesi öngörülen cümle ile yeni bir yükümlülük olarak emre amade olma konusunda tolerans değerleri belirlenmektedir. Tolerans değerlerine uyulup uyulmadığı kapasite veri takip testi ve belgesi ile mümkün olup, depolama ünitelerine ait kapasite verilerinin, ilgili şebeke işletmecisinin SCADA sistemine doğru ve kesintisiz bir şekilde aktarılabildiği ve sistem işletmecisi tarafından izlendiği bir yapıdır. Kanunun 7 nci maddesinin onuncu ve on birinci fıkraları kapsamında kurulan depolamalı elektrik üretim tesislerine ait elektrik depolama ünite veya ünitelerinin; kabul tarihinden itibaren ilk beş yıl için yüzde onbeş, sonraki yıllar için yüzde yirmi tolerans dahilinde lisansına derç edilen elektriksel kurulu güç kapasitesinde emre amade olması zorunludur. Fıkra düzenlemesi Yaptırımlar ve lisans iptali başlıklı 27.maddede yapılmaktadır, anılan maddenin birinci fıkrası uyarınca lisans sahibi tüzel kişilerin ilgili mevzuat hükümlerine aykırı davranması durumunda, fiilin niteliğine göre Kanunun 16 ncı maddesinde öngörülen yaptırımlar uygulanır. (Yaptırımlar ve lisans iptali LY, MADDE 27/1)

Yapılması öngörülen bu düzenlemenin amacı, mevcut koşullarda yapılması/kullanılması ekonomik olmayan depolama tesisi/ünitesi için yükümlülük olarak getirilen tolerans değerleri kapsamında emre amade olmasını sağlamaktır. Emre amade olmama durumunda üretim tesisinden şebekeye verilen enerjiyi bedelsiz katkı olarak dikkate almasıdır ve bu durumda depolama tesisi/ünitesi işleten tüzel kişi hem idari para cezasına muhatap olmakta hem de şebekeye verilen enerji YEKDEM’e bedelsiz katkı sayılmaktadır.

Depolamalı elektrik üretim tesislerine ait elektrik depolama ünite veya ünitelerinin; kabul tarihinden itibaren ilk beş yıl için yüzde on beş, sonraki yıllar için yüzde yirmi tolerans dâhilinde lisansına derç edilen elektriksel kurulu güç kapasitesinde emre amade olması zorunluluğuna ilişkin tolerans değerleri depolamalı elektrik üretim tesislerine ait elektrik depolama ünite veya ünitelerinin kabulü yapılan gücü için uygulanacaktır.

Üretim tesisi ve EDÜ için yerleşim düzeni, tek hat şemaları ve seçilen ürünlerin teknik özellikleri dâhil olmak üzere tüm tasarım ve hesaplamalar Yüklenici tarafından sağlanıp, işverenin onayına sunulmasında yukarıda belirttiğimiz tüm teknik kriterlerin kontrolü ve sağlandığı durumda onayı gerekir.

2.4. Tutanak Ekleri ve İtfaiye Uygunluk Yazısı

Tutanak Ekleri (Proje Onay Yazısı Lisans Çağrı Mektubu ÇED Belgesi Yapı Ruhsatı / Yapı Kullanma İzin Belgesi Sistem Bağlantı Anlaşması Sistem Kullanım Anlaşması Kabul Görevlendirme Yazıları) arasında depolama faaliyeti için önemli bir belge İtfaiye Uygunluk Yazısıdır.

Elektrik Depolama Ünitelerinde, Kabul Heyeti’ne ilgili İdarenin ünite için “Yangından Korunma, Yangın Algılama, Söndürme/Baskılama ve Uyarı Sistemi Süreç ve Ekipman Şeması/Şemalarını da değerlendirerek hazırladığı uygunluk yazısı sunulmalıdır.

3. Yan Hizmetler Belgelendirme Esasları

Yan hizmet piyasasına katılım ile ilgili olarak testler kabul testlerinden ayrı düzenlenmiştir, oturan sistemin toparlanması hariç yan hizmetlere katılım ihtiyari olduğundan yan hizmet konusunda tüzel kişilerin talebi ve belli ek yükümlülükleri yerine getirmeleri beklenir.
Yan hizmet anlaşmaları kapsamında veya tedarik süreci neticesinde yan hizmet sağlamak üzere yükümlülük üstlenen veya bu hizmeti yükümlenen tüzel kişiden transfer yoluyla devralan veya bu hizmeti sunmak isteyen tüzel kişiler, sekonder frekans kontrol hizmeti ve bölgesel kapasite kiralama hizmeti hariç olmak üzere diğer yan hizmetleri sağlayacakları tesislerinin ilgili yan hizmeti sağlama niteliğine sahip olduğunu TEİAŞ’a sunulacak bir sertifika aracılığıyla belgelendirirler.Tüzel kişiler, sekonder frekans kontrol hizmetini sağlayacağı tesislerinin bu hizmeti sağlama niteliğine sahip olduğunu, TEİAŞ’ın ilgili birimi tarafından gerçekleştirilecek performans testleri neticesinde TEİAŞ tarafından onaylanan standart sekonder frekans kontrol performans test raporu ile belgelendirirler.

Yan hizmet piyasa katılımcısı tüzel kişiler, devrede olan yan hizmet birimleri için hazırlanmış olan yan hizmet sertifikalarını, sekonder frekans kontrol performans test raporunu, ilgili yan hizmeti sunmaya başlamadan önce, ilgili yan hizmet için Yönetmelikte düzenlenen tedarik sürecinde belirtilen aşamada veya yan hizmet anlaşmasında yer alan şartlar dâhilinde TEİAŞ’a sunar. (Elektrik Piyasası Yan Hizmetler Yönetmeliği Madde 8)

Yan hizmet sertifikaları TÜRKAK veya TÜRKAK ile karşılıklı tanıma anlaşması bulunan akreditasyon kurumları tarafından yan hizmetler performans testleri yapmak üzere uygunluk belgesi almış, TS EN ISO IEC 17020 standardına göre A Tipi muayene kuruluşu olarak akredite edilmiş firmalar tarafından verilir. Muayene kuruluşları tarafından sertifika verilen üretim veya elektrik depolama tesisleri ve bu tesislere ait sertifikada yer alan teknik özellikleri de içeren bilgiler söz konusu muayene kuruluşu tarafından sertifikanın verilmesini takiben 30 gün içerisinde TEİAŞ’a da bildirilir.

Sonuç:

Depolamalı üretim tesislerine ilişkin teknik özellikler Şebeke Yönetmeliği, Elektrik Üretim ve Elektrik Depolama Tesisleri Kabul Yönetmeliği başta olmak üzere ikincil mevzuat düzenlemelerinden tespit edilmesi gerekir. Bu tespit tamamlama aşamasında İdare tarafından istenen kriterlerin tüzel kişi tarafından tesis dizaynında ve yapım/tedarik işlemlerinde, yapılacak ihale şartname ve sözleşmelerinde dikkate alınması için önemlidir. Kabul işlemlerindeki gecikme inşaat süresinde gecikme anlamına geldiğinden tesis nakit akışının riske girmemesi önemlidir.

Elektrik Depolama Tesisleri Kabul Yönetmeliği’nde depolamalı üretim tesisleri ile ilgili olarak yapılması öngörülen değişiklikler bu tesislerle ilgili teknik koşulların belirlilik sağlamasına yöneliktir. Bu açıdan tesislerin/ünitelerin aranan teknik kriterlere göre yatırım maliyetlerinin çıkarılması gerekir. Bu anlamda tesis kabul riskinin baştan bertaraf edilmesi sağlanmış olmaktadır.Depolamalı elektrik üretim tesislerinde rüzgâr veya güneş enerjisine dayalı üniteler bakımından elektrik depolama ünitesinin işletmeye alınan kurulu gücü kadar kapasite işletmeye alınabilir, bu açıdan üretim tesisi ile depolama tesisinin tamamlanma sürelerinde eş zamanlılık önemlidir.

Kabul tarihinden itibaren ilk beş yıl için yüzde on beş, sonraki yıllar için yüzde yirmi tolerans dâhilinde, lisansına derç edilen elektriksel kurulu güç kapasitesinde emre amade olması zorunluluğuna ilişkin tolerans değerlerinin sağlanması,batarya ve enerji yönetim sistemi ile ilgili olup bu yükümlülük yürürlüğe girdiği takdirde cezaya muhatap olunmaması açısından özel olarak izlenmelidir. Testler kabul işlemlerinin en önemli aşamasıdır.

Burada tekrar vurgulamak gerekirse, tesisin ticari satışa başlayabilmesi için piyasa katılım anlaşmasını imzalayarak EPİAŞ’a kayıt olması gerekir, kabul ticari satış için tek başına yeterli değildir. Elektrik depolama tesisi sahibi ve/veya işletmecisi olan tüzel kişiler gerekli belgeler ile sistem işletmecisine başvurmak suretiyle yan hizmet piyasa katılımcısı kaydını da yaptırabilirler. Kabul testleri yan hizmet test ve belgelerini kapsamamaktadır.

Kabul finansal açıdan da önemlidir, tesisin nakit yaratmaya başladığını ifade eder ve yatırım döneminden işletme dönemine geçildiğini diğer bir ifade ile kredi anapara ödemelerinin başladığını ifade eder. Ayrıca proje finansmanının önemli teminatlarından olan temlik ve hesap rehini uygulamaları fiili olarak nakit akışı ile başlar. Kurumsal finansmanda proje dışı alınan ve tesisin tamamlanmasına bağlı grup şirket kefaletleri vb. teminatlar da serbest bırakılır. Gayri nakdi kredi ilişkileri açısından kabulün yapıldığının tevsiki halinde ilgili kısma ait teminat iade edilir ve tüzel kişinin teminat mektubunu bankaya iadesi ile mektuba ilişkin teminatlar serbest bırakılır.

Yükümlülüklerin atlanmaması açısından proje yönetimi ve dokümantasyon ile hukuki yönden işlem ve yükümlülük planlamaları bu tür projelerde önem kazanmıştır.

NOT: Makale ve yorumlarımız görüşe açılan Taslak Yönetmelik Değişiklikleri ve bağlantılı mevzuat üzerinden yapılmıştır, yürürlüğe giren mevzuat değişiklerinde farklılıklar olabilir.