×

Bir Tablonun Anlattıkları Bölüm-30



Bir Tablonun Anlattıkları
Bölüm-30

Fahrelnissa Zeid
 Hazırlayan ve Derleyen: Erdemir Toykan
 

Sn. Erdemir Toykan tarafından hazırlanan ve derlenen; dünya klasikleri arasında yer alan tabloları sizlere tanıtmaya devam  ediyoruz. Sn. Erdemir Toykan’a bu değerli çalışması için çok teşekkür ederiz.



Fahrelnissa Zeid
Cehennemim

Resimlerinin biraz Pers, biraz İranlı hem de aynı zamanda Batılı olduğu söylenir. Okumaya çok meraklı ve şu anda Arkeoloji Müzesi’nin kitaplığına bağışlanmış olan 5000 kitabın bulunduğu geniş bir kütüphaneye sahip olan altı dil bilen ve aynı zamanda resme de çok meraklı bir insan olan Şakir Paşa’nın kızıdır. Halikarnas Balıkçısı olarak tanıdığımız, Şakir Paşa’nın kardeşi, Cevat Paşa’nın ismini almış olan Cevat Şakir Kabaağaçlı ise Fahrünnissa’nın ağabeyi, ünlü seramik sanatçısı Füreya Koral ise yeğeni, sanatçı Aliye Berger ise küçük kız kardeşidir. 1919 yılında Servet-i Fünün yazarlarından İzzet Melih Devrim ile evlenir. Atatürk’le İzzet Melih ile evliliği sırasında tanışır. Fahrünnissa bir Atatürk hayranıydı ve tanışmalarında Atatürk’e Türk kadını olduğunu her haliyle kanıtlamıştır. Yeni Türk Alfabesi ile ilgili konferansta Mustafa Kemal ’in yanına oturtulmuş ve karatahtada ilk olarak yeni Türk Alfabesiyle Atatürk, Fahrünnissa’nın adını yazmıştı.

İzzet Melih’ten ayrılıp ikinci evliliğini Emir Zeid ile gerçekleştiren sanatçı ismini Arapça’ya uyarlar. Ölümünden sonra da artık herkes onu Fahrelnissa Zeid olarak tanır. 

Yaşamının büyük bir kısmını Londra ve Paris’te geçiren sanatçı Londra’daki ilk sergisini 1947’de St. Georges galerisinde, Paris’teki ilk sergisini de 1949’da Colette Allendy galerisinde açar. 39 numaralı Paris’teki atölyesinde kariyerinin en önemli eserlerini yapar ve Paris entelektüel ortamıyla yakın ilişkiye girer. Bu büyünün cisimleri soyutlama gücünden ileri geldiğini söyler. Onun resmiyle soyutlamanın aslında kişinin içsel gerçekliği olduğunu belirtir. Bir sanatçı olarak doğup, prensesliği hanesine ekleyen, renklerden korkmayıp zıtlıklarda kendini bulan Türkiye'nin ilk kadın ressamlarındandır.

İstanbul Güzel Sanatlar Akademisi’ndeki erken dönem desen çalışmaları, figüratif nitelikteydi. Anıtsallık kaygısıyla yapılmıştı ve daha çok iç mekan tasvirleri şeklinde kendini gösteriyordu. Bu tasvirlerde de daha çok minyatürü andıran bir mekan kurgusu vardı. Kalın boyama tekniği kullanıyor ve derinlik yanılsamasını da kasıtlı olarak ihmal ediyordu …

1940’ların sonuna geldiğimizde ise, soyut çalışmalara yöneldi. Zaten en çok bu eserlerle bilindi. Son derece anıtsal ve ışıklı renkleri tercih ediyordu. Eserleri, yoğun bir lirizm içeriyordu.

Geometrik ve serbest soyutlamacı kompozisyonlardan oluşan bu eserlerde, kimilerine göre İslami estetik vardı.

Büyük tuvaller üzerine çalışıyordu. Büyük tuvaller üzerinde küçük geometrik şekilleri, renkleri en can alıcı, en parlak tonunda seçip boyuyor, coşkusunu karşısındakine de bulaştırıyordu. Kontrast renkleri kullanırken fazlasıyla cesurdu. Uyum endişesi taşımıyordu. Tüm renkleri sabırla bir araya getiriyor, farklı ve özgün bir bütün oluşturuyordu. 

Fahrelnissa, son günlerine kadar oğlu Raat’ın yanında, Amman’da yaşadı. Kocası öldüğünde Ürdün Kralı, ülkesinde yas ilan etmişti. Prenses Fahrelnissa, 5 Eylül 1991’de hayata gözlerini Amman’da kapadı. Ürdün Kraliyet Mezarlığı’na defnedildi.

 
Geçmişten Biri (Otoportre) – 1980
 
Soyuta Karşı Mücadele, 1947, tuval üzerine yağlıboya 
 


Atom ve Bitkisel Yaşam Arasında, 1962


 
1962 tarihli tablosu “Break of the Atom and Vegetal Life” (Atom ve Bitkisel Yaşam Arasında), Dubai’de Christie’s Müzayede Evi tarafından düzenlenen müzayedede, 2 milyon 741 bin dolara (yaklaşık 5 milyon 450 bin TL) satıldı. Zeid, 2013’te bu tablosunun satışıyla resmen  Ortadoğu’nun en yüksek fiyatla satılan eseri olan  kadın sanatçı unvanını kazandı. 
 













 
Not: Bu tablolar ve metinler Oggusto ve Google’dan alınmıştır. Bir Tablonun Anlattıkları yazı dizime,  ilk Türk kadın ressamlarımızdan olan Fahrelnissa Zeid ile son vermiş bulunuyorum.

Erdemir Toykan 
Paylaş:
E-BÜLTEN KAYIT
Güncel makalelerimizden haberdar olmak için e-bültene kayıt olun!
Sosyal Medyada Bizi Takip Edin!
E-Bülten Kayıt