×

Başımız sağ olsun...



Başımız sağ olsun...


Gökhan Aktaş, Sabri Günaydın 
 

[Yayım Tarihi: 22 Ocak 2025]

Bolu Kartalkaya Kayak Merkezinde gerçekleşen elim yangın haberi hepimizi çok derinden üzdü. Bolu Kartalkaya Kayak Merkezi'ndeki 12 katlı  Otel'de saat 03.30 sıralarında çıkan yangın faciaya dönüştü.238 kişinin konakladığı otelde yangın nedeniyle 79 kişi yaşamını yitirdi, 51 kişi ise yaralandı. 

 Bu acı olayda yaşamını yitiren vatandaşlarımıza Allah'tan rahmet, ailelerine sabır ve başsağlığı, yaralı vatandaşlarımıza acil şifalar diliyoruz.

Bu son Ulusal Yas olsun!


 

Bolu Kartalkaya' da 79 canımızı yitirdiğimiz otel faciasının ardından ülkemizde üzerinde durulması gereken gerçekler:

Yangınlar kaçınılmaz değildir ama böylesi ölümler asla kabul edilemez! 

Mimarlar ve mühendisler olarak biliyoruz ki ilgili standartlara uygun olarak tasarlanmış,  uygulanmış ve  düzenli bakımları/kontrolleri yapıldığı sürece ne tip ve ne amaçla olursa olsun her türlü yapıda yangın tamamen önlenemez olsa bile  ölümlere  veya yaralanmalara neden olmadan  kabul edilebilir  maddi hasarlarla yangın riski atlatılabilir. 

Tasarım aşamasında  öncelikle yangın risk analizi yapılması gerekir. Yangın hasarı risk analizi yapılarak doğru senaryolarla tasarım aşamasında önlenebilir. Kurulacak sistemler ile  yangın  erkenden algılanabilir , zamanında söndürülebilir veya olası tüm olumsuz sonuçları kısmen veya tamamen önlenebilir.

Dünyada birçok ülkede 19. yüzyılda bile zorunlu olan yangın yönetmelikleri maalesef ülkemizde eksikleri veya bazı çelişkileri olsa bile 2002'de ilk kez yayınlanmıştır. Yangın Yönetmeliğimizde refere edilen standartlar  TSE tarafından yayınlanmış olan   Avrupa Birliği (EN) standartlarının tercümesidir 
veya bazı yetersizliğin görüldüğü eşdeğer standartlara (NFPA, BS, DIN.. vb.) atıfta bulunmaktadır. Yönetmelik tüm disiplinleri ( inşaat , mimari, elektrik ve mekanik ) ilgilendiren hangi ölçekte ve  nerede olursa olsun tüm konaklama tesisleri için en üst düzeyde bağlayıcıdır. Yönetmelik ve  Standartlar tasarımı , uygulamayı , bakımı, eğitimi ve rutin tatbikatları kapsar .Bunlar yapıların  her aşamasında uygulanmalıdır. 

Yönetmelikler asgari yasal kriterleri zorunlu kılarken; birçok uluslararası otel işletmecisi veya otel zincirleri deneyimleri  gereği sigortacısı ile birlikte kendi risk analizlerine dayanarak teknik şartnamelerinde  yer alan ilave isteklerin de karşılanması istemekte ve  bu  teknik şartnamelerindeki koşullar yerine getirilmeden  tesisi konaklamaya  açmamaktadır.

Oteller öncelikle doğru yerde yangın ve deprem riskine uygun olan arazide yangın durumunda tüm cephelerinden itfaiyenin yaklaşma ve kurtarma faaliyetlerine uygun olarak tasarlanmalıdır.

Konaklamalı tesislerde ölümlerin çoğu duman sonucu zehirlenmelerdir. Tüm genel hacimler ve özellikle de yatak odalarında tesis edilen duman (veya multi tip) dedektörleri ile erken aşamada alarm vererek insan tahliyesi yapılması esastır. Bu nedenle düzenli fonksiyon testleri ve bakımı TS-EN-54 standartlarına uygun adreslenebilir tip( noktasal olarak alarm noktasını merkezi panele bildiren) algılama ve alarm sistemleri tarafından hem sesli hem ışıklı olarak uyarılar ile insanların tahliyesi çok hızlıca sağlanabilir. Ç.Ş.İ.D.Bakanlığımız  Yüksek Fen Kurulu’muzun   Teknik Şartnamesi için tıklayınız. 


Uyuyan kişinin uyandırılması için 75dB ses şiddetinin yatak başında sağlanması gerekmektedir. Koridorlara belirli aralıkla tesis edilen sirenler yetersiz kalabilmektedir. Bu nedenle her bir odada tercihen sesli ve ışıklı uyarı veren dedektörler tercih edilmelidir. 

Yangın alarm sistemine entegre olarak devreye giren acil anons sistemleri kayıtlı mesajları yangın senaryosuna uygun olarak hoparlörlerden anons ederek insan tahliyesini ilgili katlardan başlayarak aşamalı olarak tüm katlara insan sesi ile duyurulmasını  sağlar. Yönetmelik gereği 200 yatak kapasitesi üzerinde olan otellerde zorunludur. Ç.Ş.İ.D.Bakanlığımız  Yüksek Fen Kurulu’muzun   Teknik Şartnamesi için  tıklayınız.


Maliyet nedenleri bahane edilerek dedektör ve alarm verme cihazlarının  ilgili standartlar doğrultusunda  yeterli sayıda ve gerekli yerlerde tesis edilmediğini görmekteyiz.

Bir çok tesiste zamanında bakım yapılmadığı ve sistemler güncellemediği için hatalı alarmları önlemek amacıyla sistemler "OFF" durumunda tutulmakta olup , devre dışıdır. 

Tahliye için diğer önemli kriter acil durum aydınlatması ve kaçış yönlendirme işaretleridir. Yangın yönetmeliğinde belirtildiği gibi ülkemizde birinci ve ikinci derecede deprem bölgelerinde kullanılması gereken  kendinden bataryalı acil aydınlatma armatürleri ilgili standartlar doğrultusunda  yeterli sayıda ve doğru tasarlanmadığı gibi , ilgili standartlarda belirtilen batarya süreleri ve deşarj testleri yapılmamakta ve test kayıtları tutulmamaktadır. Ç.Ş.İ.D.Bakanlığımız  Yüksek Fen Kurulu’muzun   Teknik Şartnamesi için tıklayınız. 

Doğru sayıda ve mutlaka korunmuş yangın merdivenleri tesis edilmeli ve bunlar açık tutulmalı(kilitlenmemeli..!) ve pozitif basınçlandırılmış olarak  tasarlanmış olmalıdır. Asgari kaçış mesafeleri dışında insan yoğunluğu  olan yerlerde tahliye hesaplamaları da yapılmalıdır.

Yangın merdivenlerine açılan tüm kapıların kaçış yönünde panik barlı/kollu olması uygun fitiller ( sıcak ve soğuk tip ) ile duman sızdırmaz özellikli olarak  ilgili standart doğrultusunda üretilmiş ve test edilmiş olarak  kullanımı tüm tahliye sürecinde yaşamsal önem taşır.

Yangın senaryosuna uygun duman tahliye sistemleri, şaft ve  yapı yüksekliği 30.50 m’den fazla ve 51.50 m’den az olan yapılarda  yangın  merdivenlerininin pozitik olarak basınçlandırılması tasarlanmalı, uygulanmalı ve  her yıl en az bir kez test edilmelidir.

Yapılardaki yapı malzemeleri "Yapı Malzemeleri Yönetmeliği   (CPR)   ve CPR Kapsamındaki  ilgili standartların gerekleri doğrultusunda olmalıdır. 

Yangın durdurucu yalıtım gereken tüm tesisat geçişlerinde yapılmalıdır. Asgari olarak her bir kat kendi içinde ayrı bir yangın kompartmanı olarak yapılmalı, yönetmelite tanımlanmış tüm yangın riski olan elektrik veya server odaları , kazan daireleri, trafo merkezleri, jeneratör odaları, yakıt tankları her bir ayrı yangın kompartmanı olarak kabul edilerek her türlü kablo , boru ,busbar, kanal geçişlerinde uygun yangın yalıtımı  sağlanmalıdır. Şaftlardan ve tesisat galerilerinden yangının tüm tesis içinde baca etkisi ile yayılması engellenmelidir. Ç.Ş.İ.D.Bakanlığımız  Yüksek Fen Kurulu’muzun   Teknik Şartnamesi için tıklayınız.

Yapılarda kullanılan kablolar Yapı Malzemeleri Yönetmeliği (CPR) kapsamında Yangına Karşı Güvenli Kablolar Ç.Ş.İ.D. Bakanlığımız Yüksek Fen Kurulu “Kablolar Teknik Şartnamesi “  doğrultusunda seçilerek tasarım yapılmalı  ve uygulanmalıdır. Ç.Ş.İ.D.Bakanlığımız  Yüksek Fen Kurulu’muzun   Teknik Şartnamesi için  tıklayınız.
 

Elektrik tesisatında kullanılan tüm malzemeler özel önlemler alınmaksızın; ilgili standartlarında belirtilen yangına  dayanım ve alev geciktirici özelliklere göre deneylerden geçmiş olmalıdır.

Yıldırım ve aşırı gerilimlerden korunma ile ilgili IEC, EN 62305 Serisi standartlar doğrultusunda tasarım ve uygulama yapılmalıdır. 

Yangın ve duman perdeleri veya yangın dayanımlı kompartman kapılarının kullanımı ile yangının yatay ve dikeyde duman, alev ve ısı transferi en az tahliye süreci kadar engellemelidir.

Sprinkler (yağmurlama) sistemleri (veya alternatif su sisi de olabilir ) 30.5 m üzeri tüm tesislerde zorunludur. Otomatik sulu söndürme sistemleri yangını kontrol eder veya tamamen söndürebilir ama duman dedektörlerine alternatif değildir, çünkü  bağımsız çalışırlar. Her iki sisteminde kurulumu yapılmalı yangın alarm sistemi tarafından tüm söndürme sistemleri vana pozisyonları ve alarm/ arıza durumları izlenmelidir.

Sulu söndürme sistemleri yangın dolapları , yangın pompaları ve su depoları seçimi dahil EN12845 standartlarına ve yönetmeliğimiz gereklerine göre yapılmalıdır.

Elektrik, server vb odalarında temiz gazlı söndürme sistemleri(TS-EN15001) tercih edilmelidir.

Uygun tipte Yangın söndürücüleri ( TS-EN-3 belgeli) yeterli sayıda tesis edilmeli ve her sene düzenli bakımları yapılmalıdır.

Ülkemizde standart dışı veya kopya ürünlerin olması, belge ile ve etiket değerine uygun olmayan hatta ne yazık ki  kimi zaman içerisinde gerçek anlamda söndürücü yerine ucuz sahte ürünler  satılmaktadır. Bu tür ürünleri satın alırken ve bakımını yaptırırken firma yetkinlik belgeleri ve referansları iyi irdelenmelidir.

Mutfaklarda davlumbaz içi , baca veya pişirici yangınları tüm dünyada ve ülkemizde de çok ciddi sayılardadır. Sertifikalı olan ve tercihen basit mekanik mekanizma ile çalışan hem baca hem davlumbaz içi hem de pişirici ünitelerin üzerini de kapsayan F tipine uygun sıvı kimyasal içeren otomatik söndürme sistemleri kullanılmalıdır.  
 
Güvenlik hizmetleri ile  ilgili acil durum yüklerini( Yangın anında çalışması gereken ilgili elektrik tesisatının cihazları vb. yükler) besleyecek jeneratör grubu veya grupları, TS ISO 8258-12  standardına uygun  olmalıdır. Ç.Ş.İ.D.Bakanlığımız  Yüksek Fen Kurulu’muzun   Teknik Şartnamesi için tıklayınız

Acil durum asansörü , İtfaiyeci asansörü ilgili TS EN 81-72 standardına uygun olarak tasarlanmalı, imal edilmeli, montajı yapılmalı ve  belgelenmelidir. Ç.Ş.İ.D.Bakanlığımız  Yüksek Fen Kurulu’muzun   Teknik Şartnamesi için tıklayınız

Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığımız Mesleki Hizmetler Genel Müdürlüğümüzce Aralık 2024 tarihinde "  "Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik Kılavuzu"  yayınlanmıştır. Bu kılavuz yönetmeliğin uygulanmasında rehber niteliğinde olup, kılavuzda bulunan hususlar mevcut mevzuat ile çelişmesi halinde yürürlükteki mevzuat geçerlidir. Kılavuz için tıklayınız.  

Yasal yaptırımların yetersiz veya hukuki süreçlerin çok yavaş işlemesi kimi zaman yasaların caydırıcı olmaktan çıkarmaktadır.

Tasarım, uygulama, denetim ve bakım süreçlerinde "Meslek İçi Eğitim ve Sertifikasyon"  eksiklerini giderecek yasal düzenlemeler yapılmalıdır.
 



Hem birey olarak hem de tüm Ülke olarak hepimiz aynaya bakıp kendimiz ile yüzleşerek "zihniyetimizi" değiştirmeliyiz.

"Kaderci" olarak “bana bir şey olmaz” “bizim binamız yanmaz” “bu otel çok yıldızlı burada yangın olmaz” vb anlayışlardan kurtulmalıyız.

Yasak savmak amacıyla sadece ruhsat almak için göstermelik sistemleri talep etmeyelim, bunu ben yapmasam da başkası yapıyor diyen de olmayalım, tüm bunlara gözlerimizi yumarak önlem alıyormuş gibi yaparak kendimizi birbirimizi ve dahası resmi kurumları bir süre kandırmayalım. 

Her türlü projenin  bir çok aşamasında yer aldığımız tesislerde mimar ve mühendisler olarak yangın konusunda gerekenlerin sonuna kadar yapılması için ısrarcı ve kararlı olalım . 

Yangından  korunum konsepti bir çok yangın istatistiklerine dayalı, geçmiş deneyimler göz önüne  alınarak,  risk analizi yapılarak  oluşturulmuş ve gerekli teknolojik sistemleri de içeren güncel standartlar doğrultusunda  uygulanmalıdır.

Mimar mühendis danışman veya tasarımcı  olarak tüm detayları öğrenerek , risk analizi yaparak bunu en uygun yangın senaryosu  ile kesin proje hazırlanmalı,  müteahhit standartlar doğrultusunda satın alınan malzemelerle  uygulama projesine dönüştürmeli ve işçilik kalitesinden taviz vermeden projeyi uygulamarak test ve devreye alma/doğrulama gerçekleştirmeli,  denetmen olarak tüm gereklerini sorgulamalı ve kontrol etmeli, resmi  kabul otoriteleri güncel standartlar ve güncel standartlar doğrultusundaki yönetmelikler gereğince  tüm yasal düzenlemelerin yerine getirilmesini sağlamalı , işletmeci olarak tüm bu sistemleri ayakta tutacak bakımları yaptırmalı ve gerekli personele ve ekipmana yatırım yapmalı, tüketici/kullanıcı "vatandaş" olarak bunları sorgulamalı ve peşini bırakmamalıyız .  

Kendi ülke yangın istatistiklerimizi oluşturmalıyız. Her çıkan yangının sonuna kadar takipçisi olmalıyız teknik ve idari nedenleri araştırmalıyız. 


 

ETP Portalımızda "Yangın Güvenliği" bölümümüzde sizlerin faydalanması için  birçok teknik makale  bulunmaktadır. 

Elektrik Tesisat Portalı(ETP) olarak yangın ile ilgili 12 ETP çalışma grubumuz  bugüne kadar birçok çalışma yapmış ve yapmaya devam etmektedir. Ç.Ş.İ.D. Bakanlığımız Yüksek Fen Kurulumuz ile  çok uzun zamandır   devam eden çalışmalarımız, toplantılarımız  ve   sektörel olarak  yapılan toplantılar  sonrasında; güncel standartlar ve  teknolojik gelişmeler doğrultusunda düzenlenmiş, resmi gazetede yayınlanarak bugüne kadar  yürürlüğe girmiş olan yangın ile ilgili/ilişkili  tüm  şartnameler için tıklayınız. 

ETP Çalışma gruplarımız  Aralık 2024 tarihinde ÇŞİD Bakanlığımızca yayınlanan " Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik Kılavuzu” ve "Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik" değişikliği ile ilgili teknolojik gelişmeler, güncel standartlar doğrultusunda görüş ve öneri çalışmalarına devam etmektedir. Bu çalışmalarımızı sonuçlandırdığımızda ÇŞİD Bakanlığımız ile paylaşacağız. 

Ne yazık ki  benzer elim olayların temel nedeni güncel standartlara ve yönetmeliklere uyulmamasıdır… 

Yapıların tasarımı (projelendirme), kurulumu /yapımı, doğrulanması / test ve devreye alınması,  periyodik bakım ve denetimi, işletilmesi güncel standartlar (IEC , EN 60364 standartları) ve güncel standartlar doğrultusundaki yönetmeliklerin  gereklerine göre  yapılmalıdır. 



Yangından kaybettiğimiz Dr Nedim Türkmen ve oğlu Yüce Ata Türkmen ile  79 yurttaşımız anısına... 

 
Paylaş:
E-BÜLTEN KAYIT
Güncel makalelerimizden haberdar olmak için e-bültene kayıt olun!
Sosyal Medyada Bizi Takip Edin!
E-Bülten Kayıt