21.Yüzyılın İhtiyacı: Derin Temellerle Geniş Bakış

21.Yüzyılın İhtiyacı: Derin Temellerle Geniş Bakış

Mehmet Balbay

[Yayım Tarihi: 17 Haziran 2025]

Bir süredir Türkiye’de oldukça popüler olan İrade Terbiyesi kitabını okuyorum. Kitaptaki “spontane dikkat” ve “iradi dikkat” ayrımı beni fazlasıyla düşündürdü.

Yazar, dağınık ama yoğun çalışan bir öğrenciyi anlatıyor. Her an meşgul ama tek bir alana odaklanmıyor. Dışarıdan bakıldığında çalışkan görünüyor ama yazar bu durumu “zihinsel tembellik” olarak tanımlıyor: Rüzgârlı odada yanan mum gibi…

Bu yorum, 19. yüzyılın üretim odaklı, keskin uzmanlık gerektiren dünyası için çok yerinde. Ancak bugün? Artık sistemler çok daha entegre. Yeni uzmanlıklar, farklı alanlardan beslenmeyi zorunlu kılıyor. Yani “generalist” olmak, zayıflık değil; tam tersine, günümüzün ihtiyacı.

Eğitim sistemimiz hâlâ 19. yüzyılın mantığıyla çalışıyor. Oysa şimdi kritik düşünme, çok disiplinli düşünce, bağlantı kurabilme daha kıymetli. Generalistlik artık hem birey hem kurumlar için stratejik avantaj.

Naval’ın dediği gibi: “Bilgiyi 1 kilometre genişliğinde ve 1 santim derinliğinde değil, temelinden başlayarak inşa et.” Ben de hâlâ elektriğin, fiziğin, matematiğin temellerine dönüp derinleşmem gerektiğini düşünüyorum. Çünkü derin temel, yeni kapılar açar.

Kitaptan bir alıntıyla bitireyim:

“İşini garantiye alma içgüdüsü kişiyi yaşamaktan ve harekete geçmekten alıkoyar.”
(Ta 1800’lerden bugüne…)

Paylaş: