Otellerde Yangın Algılama ve Alarm Sistemlerinin Tasarım  ve Uygulama Esasları

Yazı Dizisi-1

Özcan Uğurlu

Otel yangınları ve otellerde yangını erken algılamanın önemi

Konuk ağırlama endüstrisi tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de çok önemli sektörlerden birisidir. Konuk ağırlama denildiğinde doğal olarak aklımıza oteller, moteller ve tatil köyleri gibi konaklama tesisleri gelmektedir. Sözü edilen endüstrinin başarısı, bu tesislerin (otel, motel, tatil köyü) konfor, sağlık ve güvenlik ölçütlerine doğrudan bağlıdır. Doğal olarak konuklar, barındıkları binaların konfor, sağlık ve güvenlik ölçütlerinin dünyanın her yerinde aynı standartta olmasını arzu etmektedirler.



Otel, motel ve tatil köyleri binalarında olası yangınların en erken şekilde tespit edilmesi, gerekli uyarıların, kontrollerin ve müdahalenin yapılması konukların can güvenliği açısından olmazsa olmaz koşullardan birisidir.

Otel binalarının katlarında çok sayıda oda yer almaktadır. Otelin genel mekanlarında olası bir yangın oluşması durumunda konaklayanlar ya da çalışanlar tarafından bu durum erken fark edilebilir olmasına karşın, oda içlerinde yangın oluşması durumunda – oda boş ya da oda misafirleri uyku halinde iken – erken fark edilebilmesi mümkün olamamaktadır.  Odalarda çok sayıda yangın nedeni vardır. Örneğin; elektrikli cihazların hatalarından kaynaklanan yangınlar (Su ısıtıcısı, Tv, Saç kurutma makinası, Şarj cihazları, Bataryalar,  Adaptörler v.b.), dikkatsiz tüketilen sigara ürünleri, yanan mumlar gibi çeşitli yangın nedenleri olarak gösterilebilir. Otelde konaklayan misafirler için özellikle yangının gece başlama durumu çok tehlikelidir. Dolayısıyla otel binalarında özellikle odalarda ve sürekli insanların bulunmadığı diğer kapalı mekanlarda yangının en erken algılanması, gerekli uyarıların ve kontrollerin yapılması çok önemlidir.

Otellerde çıkan yangınlar iki kategoride değerlendirilmektedir. Otelin mutfak, kazan dairesi, çöp işleme tesisi, bacalar, enerji odaları ile ortak alanlarında oluşan yangınların otellerde oluşan yangınların %49,8’ini oluşturduğu istatistiksel olarak ortaya konmaktadır. Bu yangınlar “sınırlandırılması kolay yangın” olarak nitelendirilmekte olup, kısa sürede ve küçük bir alanda kontrol altına alınmaktadır. Bu yangınlar sonucunda bir kısım maddi hasarların oluştuğu, can kaybının oluşmadığı, ufak yaralanma ve zehirlenmelerin oluşabildiği gözlenmektedir. Bunun yanında Misafir Odalarında, depolarda, çalışanların olmadığı odalarda oluşan yangınların %50,2’sini oluşturduğu istatistiksel olarak ortaya konmaktadır. Bu yangınlar “sınırlandırılması güç yangın” olarak nitelendirilmektedir. Bu yangınlar yaralanma, can kaybı, büyük maddi hasarlar gibi istenmeyen sonuçları doğurabilmektedir.



Otellerde yangın önlemlerini belirleyen normlar

Avrupa Birliği tarafından yürürlüğe konulmuş ve ülkemizde de kabul edilmiş ve uygulanmakta olan 86/666/EEC (Otel, motel ve tatil köylerinin yangın önlemleri yönergesi) yönergesi ile otel motel ve tatil köyü binalarında yangın riskini en aza indirgemek ve olası yangın durumlarda insanların can güvenliğini sağlayıcı tedbirlerin alınması belirlenmiştir.

Ülkemizde geçerli olan Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik ile bu yönetmeliğin atıfta bulunduğu TS CEN/TS 54-14 Standardına göre otellerde yangın algılama ve alarm sistemleri tasarlanır , uygulanır ve işletilir.

Otellerde yangın algılama ve alarm sistemleri tasarımında dikkat edilmesi gereken konular

Yukarıda belirtilen normlara göre konaklama amaçlı tasarlanmış olan binanın tüm hacimleri (yatak odaları, koridorları, ortak mekanları, yardımcı tesisler, eğitim ve spor amaçlı salonlar v.b.) duman algılayıcıları ile donatılmalıdır.

Mutfak ve kazan dairesi gibi duman algılayıcısının asılsız alarm oluşturacağı hacimler sıcaklık algılayıcıları ile donatılmalıdır. Ayrıca kapalı otoparklarda zehirleyici gaz algılaması yapılmalıdır. Kazan dairesi, mutfak ve diğer pişirme alanlarında patlayıcı gaz (Lpg, Lng) algılaması yapılmalıdır. Bunun dışında alçaltılmış tavan boşlukları, kabloların düşey ve yatay taşındığı boşluklar (şaftlar, galeriler v.b.) uygun tipte ve ölçüde duman ve sıcaklık  algılayıcıları ile donatılmalıdır. Gerek konukların ve gerekse de personelin yangını erken fark etmesi durumunda erişebileceği tüm kolay noktalara ihbar butonları tesis edilmelidir. Tüm algılamalar ve ihbarlar yangın alarm paneli  sebep sonuç yazılımları tarafından değerlendirilip, binanın acil durum senaryolarına uygun işlemleri üretebilecek yapıda olmalıdır. Yangın alarm paneli sürekli personelin bulunduğu hacimde olmalıdır, bu hacim genellikle resepsiyon olmakla birlikte, teknik ofis, güvenlik, idari ofis v.b. müdahale ekiplerinin gözetimine açık tekrarlayıcı  paneller tesis edilebilir.

Yangın algılama ve uyarma sistemi, binada tesis edilen yangın söndürme sisteminin, akış anahtarları,  vana izleme anahtarları , tüm denetim noktalarını izleyebilir özellikte olmalıdır. Yangın alarm sistemi tesisin her yerinde yeterli ölçüde sesli ve ışıklı uyarıyı verecek düzeneklere sahip olmalıdır. Sistemin  gece veya müdahale ekiplerinin olmadığı zamanlarda mesaj gönderme            (SMS, E-posta) özelliğine sahip olması,  güvenilir bir telefon ya da diğer iletişim araçları üzerinden (TCP-IP, GPRS) üzerinden yerel acil müdahale ekiplerine mesaj iletebilir özellikte olması çok önemlidir..

Yangın algılaması panel tarafından belirlendikten sonra, tahliye amaçlı sesli ve ışıklı uyarıların verilmesi “TS CEN/TS  54-14 B.8 İletim öncesi teyit”    maddesi doğrultusunda  geciktirilebilir. Müdahale ekipleri yangın mesajını  panelde görür görmez alarm gelen adrese giderler, yangının duman, alev etkisini teyit ederler ve ardından tahliye uyarıları yapılır. Bu sayede asılsız alarmlarda tüm konuklar rahatsız edilmemiş olur.

Yanıcı ve parlayıcı gazlar ile ilgili mutfak, diğer pişirme alanları, kazan dairesi ve depolama alanlarında gaz algılaması yapıldığında, gaz sağlayan noktalarda ve ya merkezi olarak otomatik olarak gaz kesme işlemi yapılmalıdır. Kapalı otoparklarda zehirleyici gaz seviyesi arttığında havalandırma sistemine gerekli komutlar verilerek gerekli otomasyon sağlanmalıdır. Yangın anında kat koridorlarında yangın bölme kapıları ya da düzenekleri olmalıdır. Normalde manyetik kapı tutucular ile arkasına dayalı açık durumda olan bu kapılar, yangın durumunda, yangın alarm sistemi tarafından kontrol edilerek, serbest bırakılmalı ve kapalı hale gelmelidir.

Yangın merdiveni boşlukları ve asansör kuyuları yangın durumunda basınçlandırma sistemi ile donatılmalıdır, yangın durumunda yangın alarm sisteminin kontrolünde basınçlandırma sistemleri çalışır hale gelmelidir. Binada konfor havalandırması ve duman atım (egzoz) havalandırması kontrolleri yangın alarm sistemi tarafından yapılmalıdır. Tüm asansörler de yangın durumunda, yangın alarm sistemi tarafından gelen sinyalin alınması sonrasında            “EN 81-73 5.3 Çağırma vasıtalarından gelen sinyalin alınmasını takiben asansör davranışı”  maddesi doğrultusunda gereği yapılmalı belirlenmiş durağa/sahanlığa yönlendirilmelidir.

Bundan sonraki yazımızda “Otel  odaları, otellerde yangının grafik izlenmesi  ve yönetilmesi , entegrasyon “ anlatılacaktır.