Enerji Verimliliği
2030 Stratejisi ve II. Ulusal Enerji Verimliliği Eylem Planı 
(2024-2030)
 

Enerji verimliliği çalışmalarına temel oluşturan ve 2007 yılında yürürlüğe giren Enerji Verimliliği Kanunu ile yeni bir dönüşüm süreci başlatılmış, 2012 yılında Enerji Verimliliği Strateji Belgesi (2012- 2023) yayımlanmış ve 2023 yılı enerji verimliliği hedefleri belirlenmiştir.Bu hedeflere ulaşılması amacıyla 2017-2023 yılları arasını kapsayan I. Ulusal Enerji Verimliliği Eylem Planı (I. UEVEP) hazırlanmıştır. 2017-2023 yılları arasında 10,9 milyar ABD Doları yatırım ile kümülatif olarak 23,9 milyon ton eşdeğer petrol (MTEP) enerji tasarrufunun ve 66,6 milyon ton CO 2 eşd. emisyon azaltımın hedeflendiği I. UEVEP’nin etkin bir biçimde uygulamaya geçirilmesi ve uygulama döneminin sağlıklı bir biçimde izlenmesi amacıyla 6 aylık dönemlerde olmak üzere gelişim raporları hazırlanmış ve kamuoyu ile paylaşılmıştır. 2017- 2023 yılları arasındaki dönemde enerji verimliliğine 8,47 milyar ABD Doları yatırım yapılmış ve bu sayede 24,6 MTEP kümülatif enerji tasarrufu sağlanmıştır.  Yapılan  yatırımlar  ve  sağlanan
tasarruflarla 68,62 milyon ton CO 2 eşd. azaltım (kümülatif)  gerçekleştirilmiş  ve  44.880  yeni istihdam yaratılmıştır. I. UEVEP dönemi içinde gerçekleştirilen yatırımların bundan sonra da benzer şekilde tasarruf sağlayacağı öngörüsüyle, 2033 yılına kadarki toplam parasal tasarrufun kümülatif olarak 30,2 milyar ABD Doları olması beklenmektedir.  Enerji  verimliliğinin  parasal tasarrufun yanı sıra sağlık ve refah üzerinde etkisi sayısallaştırılamayan faydaları bulunmaktadır ve enerji verimliliğine yapılan her bir yatırımın 4 kat getirisi olduğu hesaplanmaktadır.

Enerji Verimliliği Strateji Belgesi (2012-2023) ile ortaya konulan hedeflerden birisi enerji yoğunluğunun düşürülmesidir. Türkiye’nin 2023 yılı enerji yoğunluğunun 2011 yılına göre %20 düşürülmesi hedefi çerçevesinde gerçekleştirilen enerji verimliliği çalışmaları sonucunda dikkate değer bir mesafe kat edilmiştir. Türkiye’nin gayri
safi yurt içi hasılası (GSYİH) 2022 yılında bir önceki yıla göre %5,5 artarken birincil enerji arzı %1,0 azalmış, birincil enerji yoğunluğu %6,2 ve nihai enerji yoğunluğu %7,9 oranında iyileşmiş, diğer bir ifadeyle bir birim katma değer üretmek için kullanılan enerji miktarı azalmıştır. Böylece, 2022 yılı itibarıyla Türkiye’nin enerji yoğunluğu 2011 yılına göre %20,4 oranında azaltılmış ve Strateji Belgesi’nde öngörülen %20 azaltım hedefi 2023 yılı gelmeden yakalanmıştır.

Enerji verimliliği çalışmalarının hız kesmeden devam ettirilmesi ve ulusal iklim hedefleriyle uyumlu bir enerji politikasının takibi amacıyla 2024- 2030 yılları arasını kapsayacak olan Enerji Verimliliği 2030 Stratejisi ve II. UEVEP hazırlanmıştır. Bina ve hizmetler, enerji, ulaştırma, sanayi, tarım, start-up ve dijitalleşme ile birden fazla sektörü ilgilendiren eylemlerin yer aldığı yatay konular olmak üzere 7 sektörde toplamda 61 eylemin yer aldığı II. UEVEP ile 2024-2030 yılları arasında 20,2 milyar ABD Doları enerji verimliliği yatırımı yapılması ve kümülatif olarak 37,1 MTEP birincil enerji tasarrufu sağlanması hedeflenmektedir. 2024-2030 yılları arasında Türkiye’nin birincil enerji tüketiminde %16 oranında azaltıma denk gelen bu hedefin gerçekleşmesi ile aynı zamanda 100 milyon ton CO 2 eşd. sera gazı azaltımı sağlanmış olacaktır. Söz konusu hedeflere ulaşılabilmesi için, kamu mali kaynaklarının enerji verimliliği odaklı yatırımlar, iyileştirme programları ve teşvik uygulamalarına maliyet-fayda dengesi gözetilerek yönlendirilmesi sağlanacaktır. Ayrıca, kamu dışı finansal kuruluşların enerji verimliliği finansmanında daha etkin rol oynaması ve yurt dışı ve uluslararası mali kaynakların mobilize edilmesi önem taşımaktadır.

12. Kalkınma Planı, Orta Vadeli Program (2024-2026), Enerji Verimliliği Kanunu, Türkiye Ulusal Enerji Planı ile Milli Enerji ve Maden Politikası olmak üzere ulusal politika dokümanlarındaki esas ve ilkeler ışığında hazırlanan II. UEVEP’nin Avrupa Birliği (AB) müktesebatı ile azami ölçüde uyumlu olmasına önem verilmiş, hedefler belirlenirken Avrupa Yeşil Mutabakatı (AYM) ve İklim Yasası kapsamındaki düzenlemelerde yer alan enerji verimliliği hedefleri de dikkate alınmıştır.

Giriş 

Sanayileşmenin hızlanması, nüfus artışı, deniz aşırı ticaretin yaygınlaşması, tüketim alışkanlıklarının değişmesi ve teknolojinin gelişmesi gibi faktörler enerji talebini süreğen biçimde artırmaktadır. Büyüyen enerji talebi ise çevre ve doğal kaynaklar üzerinde daha fazla baskı yaratmakta ve zaman zaman arz güvenliğine yönelik endişeleri artırmaktadır. Enerji talebi bu şekilde büyürken hem çevresel sürdürülebilirliğin hem de toplumsal huzur ve refahın temini için enerji verimliliği uygulamalarının yaygınlaştırılması en öncelikli seçenek haline gelmektedir. Enerji kaynaklarının üretimden tüketime kadar tüm aşamalarda en yüksek etkinlikte değerlendirilmesini ifade eden enerji verimliliği, yeni ve yenilikçi teknolojilerin kullanımıyla üretimin, hizmet sunumunun, konfor standartlarının veya sosyal refahın olumsuz yönde etkilenmesine meydan vermeden enerji tüketiminin azaltılmasını sağlamaktadır. Bu
yönüyle sürdürülebilir kalkınmanın en önemli bileşenlerinden birisi olan enerji verimliliği; enerji sektöründeki diğer ulusal hedefleri tamamlayan, düşük karbonlu ekonomiye geçişi destekleyen ve sürdürülebilirliğe katkı sağlayan bir alandır. Ülkemizin sürdürülebilir kalkınmasında önemli role sahip olan enerji verimliliği uygulamalarını desteklemek ve politikalara entegre ederek yaygınlaştırmak üzere çalışmalar yürütülmekte, bu çalışmalar çeşitli politika belgeleri ile desteklenmekte ve yönlendirilmektedir.


"Enerji Verimliliği 2030 Stratejisi ve II. Ulusal Enerji Verimliliği Eylem Planı  (2024-2030)" için lütfen tıklayınız.