Çin Guangzhou Canton Fuarı
ve
Elektrikli Araçların Ön Plana Çıkması 

Levent Taşkın 
 

ÇİN’in 5. büyük şehri olan Guangzhou’da düzenlenen CANTON FUARI her yıl Nisan ve Ekim aylarında olmak üzere iki kez düzenleniyor. 

Çin’de düzenlenen en eski ve en büyük ticaret fuarıdır. Fuarın brüt sergi alanı: 1,185,000 m2’dir.

Guangzhou şehri fuar süresince sadece fuara gelen milyonlarca ziyaretçi ile büyük bir gelir elde etmektedir. Her otelden fuara shuttle servisi mutlaka vardır. Ayrıca fuar döneminde taksi bulmak çok zorlaşmakta ve trafik yoğunluğu ise İstanbul trafiğini aratmayacak kadar yoğun olmaktadır. 
 

15 Ekim 2023'te çekilen bu fotoğraf, Güney Çin'in Guangdong Eyaleti,
Guangzhou'daki 134 'üncü Çin İthalat ve İhracat Fuarı. [Fotoğraf/Xinhua]

 

Fuar 3 hafta arka arkaya farklı iş kollarını kapsayacak şekilde hem Nisan ayında, hem de Ekim ayında düzenlenmekte ve her bir defasında toplam 3 hafta sürmektedir. Fuarın ilk haftası ısıtma ve soğutma sistemleri, ev elektroniği, aydınlatma, elektrikli araçlar, yenilenebilir enerji sistemleri, üretimde otomasyon, robot üretim sistemleri ve iş makinaları ağırlıklıdır.


Fuarın ikinci haftası mobilya, hediyelik eşya, ev eşyaları, bahçe ekipmanları, mutfak ekipmanları, seramik ve banyo ekipmanları üzerinedir.

Fuarın son haftası oyuncak, giyim, halı, ev tekstili, ofis mobilyaları, tekstil ham maddeleri, deri ve ayakkabı ürünleri sektörleriyle ilgilidir.

Ekim ayındaki fuarda özellikle elektrikli ev aletleri bölümünde TÜRKİYE Pavyonu çok büyük alanda yer almıştır. Onlarca Türk firmasının katılımını görmek fuarı gezerken benim için çok gurur vericiydi. Dünyanın her tarafından ziyaretçi alan bu fuarda Uzakdoğu’dan, Afrika’ya; Ortadoğu’dan Avrupa’ya kadar uzanan geniş yelpazede Türk firmaları yeni ihracat fırsatları yakalamaktan çok memnundular. Görüştüğüm birçok firma Canton Fuarı’nın ihracatlarını artırmada çok olumlu katkı sağladığını vurguladılar. Ayrıca Türkiye pavyonunun geniş fuar alanı içerisinde billboardlar ile tanıtımına da büyük önem verilmişti. Bu da fuarı gezerken her yerde Türkiye’nin tanıtımını görmekten keyif aldık. 

15 Ekim 2023'te çekilen bu fotoğraf, Güney Çin'in Guangdong Eyaleti,
Guangzhou'daki  134 'üncü Çin İthalat ve İhracat Fuarı'nın 134. oturumunda Türkiye'den bir işletmenin standını gösteriyor. (Fotoğraf: Xinhua/Deng Hua)
 

Nisan ayındaki fuardan sonra bu yılın son Canton Fuarı’nı ilk haftasında 15-20 Ekim tarihlerinde  ziyaret ettim. Isıtma ve soğutma cihazları ve aksesuarları, yenilenebilir enerjiler, bina otomasyonu, akıllı bina sistemleri gibi kendi alanımla ilgili gelişmeleri gözlemlerken, bu yıl çok fazla üreticinin boy gösterdiği elektrikli araçlara ait salonları da ayrıca gezerek elektrikli araçların Çin’deki gelişimini de yakından gözlemledim. 
 

Çin’deki elektrikli araçlara ait büyük atılımı sizlerle paylaşmak istiyorum.
 

 

Çin’in büyük şehirlerinde taksiler elektrikli araçlardan oluşmuş durumda. Ayrıca özel araçların büyük çoğunluğu da elektrikli araçlar. Şarj istasyonları yer altında özel yapılmış alanlarda sıklıkla kolayca erişilebilecek şekilde yapılmış. Sadece elektrikli araçlar değil, tüm bisikletler ve motosikletler de elektrikli. Guangzhou şehrinde 2019’dan bu yana elektrikli olmayan hiçbir motosiklet trafiğe çıkamıyor. Trafikte gerek elektrikli araçların yoğunluğu ve gerekse elektrikli motosikletlerin fazlalığı nedeniyle tam bir sessizlik hâkim. Gürültü kirliliği sona ermiş. Hava kirliliğinin önüne geçilmiş. Guangzhou’da hava oldukça temiz ve çevre sadece havası ile değil yolları ile de temiz. Yollarda, kaldırımlarda bir tane çöp göremiyorsunuz. 


    
  

Çin'de "Yeni Enerji Aracı" (NEV) olarak adlandırılan şarj edilebilen pilli, hibrit ve yakıt hücreli elektrikli otomobillerin satışı, 2023'ün ilk 7 ayında, geçen yılın aynı dönemine göre 41,7 artış kaydetmiş. Çin Otomobil Üreticileri Birliğinin (CAAM) verilerine göre, Ocak-Temmuz döneminde 4,59 milyon elektrikli otomobil üretilirken, 4,53 milyonu iç piyasada alıcı bulmuş. Yıllık bazda üretim yüzde 30,6, satışlar yüzde 31,6, ihracat yüzde 87 artış kaydetmiş.

Çin’de yeni ruhsat alıp yollara çıkan elektrikli otomobillerin sayısı büyük bir hızla artıyor. Bu yılın sonunda hemen hemen beş milyon elektrikli binek otomobilinin Çin yollarında dolaşıyor olacağı tahmin ediliyor.
 

Satış vergisi muafiyeti ve elektrikli araç satın alanlara ödenen devlet destekleri, Çin'de elektrikli araç sektörünün hızla büyümesinde ve satışların artmasında önemli rol oynamış.

Karbon emisyonlarını ve hava kirliliğini azaltma hedefleri doğrultusunda elektrikli araçların üretimini ve satışını teşvik etmek için ilk kez 2014'te getirilen 3 yıllık vergi muafiyeti, satış vergisi muafiyeti ve elektrikli araç satın alanlara ödenen devlet destekleri, Çin'de elektrikli araç sektörünün hızla büyümesinde ve satışların artmasında önemli rol oynamış. Program kapsamında araç pilinin tek şarjda kat edebildiği mesafeye göre satışta 12 bin 600 yuana (yaklaşık 2 bin dolar) kadar ödeme desteği sağlanıyor.

Çin gerçekten dünyanın en büyük elektrikli otomobil pazarını oluşturuyor. Center of Automotive Management (CAM) verilerine göre, 2022 yılının ilk sekiz ayı içinde yaklaşık 2 milyon elektrikli binek arabası ruhsat almış bulunuyor. CAM, bu yılın sonuna değin 4,5 milyon elektrikli araç ruhsatı alınacağı kestiriminde tahmininde bulunuyor. 
 

 

2022 yılında Çin’de satılan her 4 otomobilden 1’inin elektrikli veya hibrit olduğunu ve bu oranın 2023 yılında her 3 araçtan 1’i olacak şekilde yükseldiğini söylüyor. 2025 ile 2030 yılları arasında da hibrit modeller yerini tamamen elektrikli haleflerine devredecek. 
 

 

Çin Halk Cumhuriyeti’nde elektrikli araç üretiminde artış devam ediyor. İlk 20 yılda 10 milyon elektrikli araç üretilen Çin’de, izleyen iki yılda 20 milyon araç üretimine ulaşıldı. Ülkede banttan indirilen elektrikli araç sayısı 20 milyonu aşmış. Çin’in 20 milyonuncu yeni enerjili aracı (NEV), GAC Aion adlı şirketin Guangzhou’daki fabrikasında bu yıl üretilmiş. İlk elektrikli otomobilin doğduğu 1995 yılından bu yana, Çin’deki yeni enerji araçlarının 0’dan 10 milyona çıkması, 20 yıldan fazla bir zaman aldı. Ancak elektrikli araç sayısının 10 milyondan 20 milyona çıkması için sadece 2 yıl yetmiş.

2022 yılında dünyada 10 milyondan fazla elektrikli araç satıldı. Uluslararası Enerji Ajansının, Nisan sonunda açıkladığı rapora göre, bu yıl %35 dolayında artışla 14 milyon elektrikli otomobil sürümü yapılacağı öngörülüyor. 2020 yılında tüm otomobiller içinde dünyada yüzde 4 olan elektrikli otomobil payının, 2022’de yüzde 14 olup bu yıl da yüzde 18’e çıkacağına kesin gözüyle bakılıyor. 

Bu satışların çok büyük bir kısmı da Çin ve Asya ağırlıklı pazarlarda gerçekleştirildi. Avrupa’da da ilgi büyük. Elektrikli otomobillerin pazar payı yüzde Fransa’da yüzde 12, İngiltere’de yüzde 13.37, Hollanda’da yüzde 19.26 ve Norveç’te yüzde 79 seviyesinde.

Elektrikli araç satışında üç piyasa dünyada dinamizmiyle göze çarpıyor: Çin, Birleşik Devletler ve Avrupa. Ancak Çin, yine bunlar arasında en önde; dünyada satılan üç elektrikli otomobilden ikisi Çin’de satılıyor. Uluslararası Enerji Ajansı, elektrikli araçların bu üç pazar bünyesinde 2030 yılına değin toplam araç sayısının yüzde 60’ını oluşturmasını öngörüyor.
 

Küresel otomotiv sektöründe elektrikli araçlara (EV) geçiş için yaşanan hızlı dönüşüm, başta Avrupa olmak üzere Batı’nın bir alanda daha Çin’e ve Asya’ya bağımlılığını artırıyor. EV batarya pazarı, SNE Research tahminlerine göre 2028 itibariyle 95 milyar dolar büyüklüğe ulaşacak. Batarya pazarının açık ara lideri olan Çin ise kendisini dünyanın batarya üreticisi olarak konumlandırmaya çalışıyor.

EV bataryalarının üretiminde ise maliyetin yarısından fazlasını katot üretimi oluşturuyor. Bu da manganez, kobalt, nikel ve lityum gibi materyallerin kullanıldığı bir üretim sürecini içeriyor. EV bataryalarının performansını belirleyen katotlar olduğundan, bu nadir minerallere olan talep de elektrifikasyon sürecinde artmaya devam edecek gibi görünüyor.

Çin sadece elektrikli otomobil üretimi değil elektrikli otobüs ve elektrikli kamyon üretiminde de çok ön plana çıkmış durumda. Fuarda elektrikli otobüs ve elektrikli kamyon üreten firmaların stantları da yoğun ilgi görmekteydi. Verilen bilgilerde yoldaki her 1000 elektrik otobüs için, her gün 500 varil dizele olan ihtiyacın ortadan kalktığını açıklıyor. Buna karşılık, 1000 adet elektrikli araç sadece 15 varil petrol talebini ortadan kaldırıyor. Çin'de elektrikli otobüsler sayesinde günlük 270 bin varil dizel yakıt kullanımının önüne geçildiği bildirildi. 

Çin'deki E-otobüslerin, dünya elektrikli araç pazarının yüzde 12'sini elinde bulunduran Tesla firmasından çok daha yüksek oranda küresel ısınmayı azalttığı ifade ediliyor. Çin'de her gün elektrikli otobüslerle taşınan yolcu sayısı, dünyadaki tüm elektrikli araçların taşıdığı insan sayısının 3 katından fazlaymış. Elektrikli otobüslerin boyutları ve taşıdığı yolcu kapasitesi dikkate alındığında normal otomobillere göre küresel ısınmanın önüne geçmede 30 kat daha etkili olduğu belirtiliyor. Bin adet elektrikli otobüs, günlük 500 varil dizel yakıtın çıkardığı karbon monoksit gazının atmosfere karışmasına engel oluyor. Bunun yanında 1000 otomobilin atmosfere olumlu katkısı sadece 15 varille sınırlı. Bu karşılaştırma stantlarda her gelen ziyaretçilere anlatılıyor. 

Uluslararası Enerji Ajansı'nın verilerine göre elektrikli otomobil ve otobüsler 2011 yılından bu yana dünyadaki petrol ihtiyacını yüzde 3 oranında azaltmış. 2040 yılında elektrikli araçların günlük petrol ihtiyacını günlük 6.4 milyon varil azaltacağı tahmin ediliyor.

Özellikle Asya ve Uzakdoğu’da çok yaygın olan motosiklet kullanımında Çin’de artık elektrikli motosiklet kullanımı zorunlu. Dünyadaki motosiklet pazarının %30 dan fazlası Çin firmaları tarafından ihracat yoluyla domine edilmektedir. Çin’de 100’den fazla elektrikli motosiklet üreticisi bulunmaktadır. Fuarda sayılamayacak kadar elektrikli motor üreticisi, dizayn ürünlerden standart ürünlere kadar yüzlerce ürün sergiliyordu. 

Çin’deki elektrikli araç, otobüs, kamyon, motosiklet ve batarya üretimindeki gelişme küresel pazarları da düşündürmeye başlamış durumda. Birçok ülke Çin ürünlerinin pazarına girmesini engellemek için çözümler aramaya başlamış. Çinli üreticiler şimdiden kendilerine konulan kısıtlamaları aşmak için çözüm oluşturulmasını istiyorlar. 

Ülkemiz de TOGG üretimi nedeniyle Çin’den gelen elektrikli otomobillere karşı önlem almış durumdadır. Avrupa Birliği’nde Çinliler için ilave vergi hazırlıkları sürerken Türkiye, geçtiğimiz hafta Çin’den gelen elektrikli otomobiller için yüzde 40 ilave gümrük vergisi uygulamaya başladı. Alınan kararla artık Çin’den gelen elektrikli araçlardan toplamda yüzde 54’lük bir gümrük vergisi alınacak. Karar, Türkiye’de satış yapan veya yapmaya hazırlanan BYD, DFSK, MG, Skywell, Leapmotor, Chery gibi birçok markayı etkiliyor.