Kapalı otoparklarda araçların egzozlarından çıkan zehirleyici gazlar ortamdaki kişilerin hayatını tehlikeye atmaktadır. Araçlardan birçok zehirleyici gaz salınımı yapılır ancak algılama ve kontrol için belirleyici olarak karbon monoksit gazı ölçülmektedir. Kuzey Amerika, İngiltere ve Avrupa başta olmak üzere bu konuda yazılı kuralları olan ülkelerde kapalı otoparklarda zehirlenme etkisine karşı karbon monoksit gazının algılanması üzerine çalışmalar yapılmaktadır.

Karbon monoksit gazının ölçümlenmesinde HSE, OSHA, NIOSH, ACGIH vb Avrupa ve Amerika merkezli otoritelerin belirlediği sınır değerler referans alınabildiği gibi Dünya Sağlık Örgütünün kabul ettiği sınır değerler de baz alınabilir.

Dünya Sağlık Örgütünün belirlediği sınır değer kapalı ortamlar için 50 ppm’dir. Bu değerin aşılmasıyla birlikte gerekli havalandırma sistemlerinin kontrolünün yapılması gerekmektedir. 200 ppm değerine 2-3 saat maruz kalındığında ise, bulantı, kusma gibi etkiler görülmektedir.

Bu değerlerden yola çıkılarak kapalı otoparklarda karbondioksit miktarı 50 ppm değerine ulaştığında otopark havalandırma sisteminin 1. Seviyede çalışması, 200 ppm değerine ulaştığında ise 2. Seviyede çalışması yaygın ve uygulanan kabul olarak karşımıza çıkmaktadır.

KAPALI OTOPARKLARDA GAZ ALGILAMA SİSTEMİ TASARIMI

Karbon monoksit gazının algılaması için kullanılan gaz dedektörleri elektrokimyasal veya yarı iletken sensörlü olabilmektedir. Günümüzde genellikle elektrokimyasal sensör kullanılmaktadır. Basitçe ifade etmek gerekirse, elektrokimyasal sensörlerin yapısında iki veya üç elektrot bulunmaktadır. Ortamdaki karbon monoksit gazı zardan geçerek elektrotlara ulaşır. Karbon monoksit gazı ile elektrotlar kimyasal reaksiyona girer ve elektron akımı oluşur. Gaz konsantrasyonu arttıkça akım da artar. Sensörde oluşan akımın seviyesine göre dedektör alarm sinyali gönderir.



Gaz dedektörlerinin yerleşimi yapılırken havaya göre bağıl yoğunluklarına dikkat edilmelidir. Karbon monoksit gazının bağıl yoğunluğu havanın yoğunluğuna yakın olduğu için karbon monoksit dedektörleri yerden 150 cm yükseklikte duvara monte edilmelidir.



Karbon monoksit dedektörlerin yerleşimi konusunda BS 7346-7:2006 kodlu standart maksimum 400 m2 için bir gaz dedektörü kullanılması gerektiğini belirtmektedir. Ancak gaz algılama sisteminin projelendirmesi, araç yoğunluğu, otoparkın mimari yapısı vb parametrelere göre değişkenlik gösterebilmektedir.

Kapalı otoparklarda havalandırma sisteminin tasarımı için BS 7346-7:2006 kodlu standart referans alınmaktadır. Sistem tasarımı yapılırken araçların park yeri sayısı, otopark alanına göre araçların kat ettikleri yol mesafesi, araçların otoparkta kalış süresi vb. parametreler dikkate alınmalıdır.



Kapalı otoparklarda oluşan karbon monoksit gazının insan sağlığı için tehlikeli seviyelere ulaşmadan havalandırma sistemi ile atılması için gaz dedektörlerinin 2 alarm seviyesinin olması önerilmektedir. Birinci seviyenin 50 ppm, ikinci seviyenin 200 ppm olarak belirlendiği gaz algılama sistemlerinde, gaz dedektörleri algılama yaptıktan sonra kontrol paneline bilgi verir. Gaz dedektörlerinden gelen bilgileri değerlendiren kontrol paneli, yapısında bulunan her bölge için 1. Seviye ve 2. Seviye röle çıkışları ile havalandırma sistemini tetiklemelidir. Ayrıca kontrol panelinin LCD ekranı ve LED göstergelerinden sistemin durumu takip edilebilmelidir.

Özetle, başta karbon monoksit olmak üzere kapalı otoparklarda bulunan kişilerin sağlığını tehdit eden zehirleyici gazlar için algılama sistemleri kurulması gerekmektedir. Kurulan bu sistemlerin havalandırma sistemi ile entegre çalışması, ortamdaki zehirleyici gazların otoritelerce belirlenen limit değerlere ulaşması halinde havalandırma sistemine gerekli tetiklemelerin yapılması gerekmektedir.



Kaynaklar: