Isıl İzleme ( Heat Trace) Uygulamalarında Montaj ve Bakım Konusunda

Dikkat Edilecek Hususlar

Yazı Dizisi-3

M.Remzi Çelik

1.4. Hat Üzerindeki Isıtılması Gereken Elemanların Kablolanması

Boru hattı üzerinde bulunan çeşitli elemanların ısıtılması için kabloların nasıl sarılması gerektiği konusunda aşağıda bazı resimler bulunmaktadır. Şekillerde görüldüğü gibi kendinden regüleli kablolar üst üste konumda sarılabilirler. Lakin bazı sabit güçlü kabloların sarım sırasında üst üste gelmesi sakıncalıdır, üreticiyle görüşülmelidir.

Şekil 7: Vananın kendinden kontrollü kablo ile sarılması

Şekil 8: Vananın sabit güçlü bir kablo ile sarılması

 Şekil 9: Pompa detay

Şekil 10: Göstergelerin kablolama işlemi

1.5. Dikkatli olunması gereken hususlar

Hat üzerindeki ısıtıcı elemanlar için gerekli ısıtıcı kablo monte ederken bağlantı için de bir miktar kablonun uzun bırakılmasını unutmayınız, genelde kablo döşeme işlemi sırasında herhangi bir elemanın kablo bağlama işlemini bitirmeden makaradan kabloyu kesmemelisiniz. Sarılmak üzere makaradan kesilen kablolar eğer bir süre bağlanmayacaksa bu kabloların uçları, ortamdan etkilenmemesi için kablo pabuçları veya hiç değilse naylon torba ile kapatılmalıdır. Montaj sırasında makaradan gevşetilen kabloyu mümkün olduğunca borulara veya sürterek çekmeyiniz, kabloda istenmeyen kesilmeler ortaya çıkabilir. Kabloların makaradan açıldıktan sonra üzerinde yürümemeye dikkat etmelisiniz. Kablolar, monte edilirken kablo çapının 6 katından daha fazla çapta bükülmemelidirler. Kit ve diğer bağlantı elemanlarının montajlarını yapmadan önce kablonun yalıtım direnci mutlaka ölçülmelidir.

Montaj sırasında, daha önce de belirttiğimiz gibi üretici firmanın önerdiği bağlantı ve montaj elemanlarını kullanmalısınız, aksi takdirde sistemin performansını ve garantisini tehlike atmış olursunuz, örneğin kabloları vinil bantlarla bağladığınız takdirde kabloda ark oluşmasına ve yangın çıkmasına neden olabilirsiniz. Bağlantı elemanları tasarım sırasında belirlenenlerden farklı olmamalıdır.

Genelde çok önemli olmadığı düşünülen kablo pabuçları ile tesisatta kullanılan sonlandırma uçlarının da dayanabileceği sıcaklıklar ve akım değerleri vardır, dolayısıyla her bir uygulamanın parametrelerine göre de bu elemanların seçilmesi gerekir. Kabloları borulara bağlayan bağlantı kitleri mümkün olduğunca montaj sırasında borunun üst kısmına monte edilmelidir, daha sonra yapılacak bakım veya onarımda kolaylık sağlayacaktır. Olası bir yoğuşma için, tesisatta, oluşan nemi dışarı atmak amacıyla çözümler düşünülmeli ve bu çıkışlar kablo üzerine su damlatmayacak yerlerde olmalıdır. Bütün kendinde regüleli ısıtıcı kabloların siyah kısımları iletkendir, bu nedenle kesinlikle yalıtılmalı ve nemden etkilenmemesi sağlanmalıdır. Zarar görmüş bakır ana iletkenler, kısa devreye neden olacaklarından, sonlandırma işlemini yaparken bu ana iletkenlerin kırılmamasına özen gösterilmelidir. Montaj ve kulanım sırasında ısıtıcı banta zarar vereceğinden metal bilezik, çember veya keskin uçlu teller kullanılmamalıdır, bunun yerine önerilen kablo bağları kullanmak daha uygundur.

1.6. Termostatlar

• Genel: Endüstriyel ısıl izleme(HT) uygulamalarında kullanılan en yaygın kontrol elemanı termostattır.
• Ortam Sıcaklığını Denetleyen Termostatlar: Bu tip termostatlar, ortam sıcaklığının belirlenen değerlerin altına düşmesi üzerine ısıtıcı devreye enerji verir.
• Duyar Elemanlar: Boru üzerine yerleştirilen duyar elemanlar kapiler bir boru ile termostata boruda hissettikleri sıcaklığı iletirler.

1.7. Isı Yalıtımı

Isıl izleme sistemlerinde yalıtımın çok önemli bir yeri vardır. İyi bir yalıtım her şeyden önce sistemin performansını arttırır. Bu da daha az enerji kullanımı, dolayısıyla tasarruf demektir. Yalıtım ısı kayıplarını azaltarak daha az enerji kullanılmasını sağlamanın yanı sıra en üst düzeyin daha serin olmasını sağlayarak çevrede çalışanlar için tehlikeyi önler, bu arada çevreden gelebilecek her türlü mekanik ve korozif tehlikelere engel olur.

Isıtıcı kabloların döşeme işi bittikten sonra tesisatın zarar görmemesi için yalıtım işleri hemen başlatılmalıdır. Yalıtımın üzeri tamamen bir metal mantolama ile kaplıysa, ısıtıcı bantın mekanik darbelerden etkilenmemesi için yalıtım giriş kiti konulması önerilir. Yalıtım başlamadan önce kuru ortamda kabloların yalıtım dirençleri ölçülmelidir. Bu testin kabloların döşenmesinden sonra ve de yalıtımın tamamlanmasından sonra iki kez yapılması önerilir.

Montaja başlamadan önce hem boru tesisatı hem de yalıtım malzemesinin kuru olduğundan emin olunmalıdır.Aaksi takdirde ıslak malzeme yalıtımı olumsuz etkileyecektir.
Yalıtım malzemesini döşerken bazı elemanların çevresini yalıtmak için fazla boşluk bırakılmadan yalıtım malzeme oyularak döşenmelidir. Standart tek kabloda sıradan bir yalıtımın daha kalın bir yalıtımla değiştirilmesine gerek olmayabilir. Çoklu kabloların kullanıldığı ısıtıcı sistemlerde, eğer yalıtım malzemesi kalsiyum silikat veya cam yünü ise 100 mm çaplı borularda yalıtımı 13 mm daha kalınlaştırmakta yarar vardır,

Yapılan yalıtımdan sonra, sistemi hava koşullarına dayanıklı hale getirmek gerekir, bunu için de her türlü bağlantının (vana, pompa, flanş, termostat vb, etrafını uzun ömürlü malzeme ile kapatmak ve hava ile temasını kesecek duruma getirmelidir.

Isı Yalıtımı sonrasında uyarı markalaması yapılmalı ve her bir devrenin yalıtım direncini ölçülmelidir. Sistem devreye alınmadan önce topraklama işlemi tamamlanmalı ve de topraklamanın standartlara uygunluğu araştırılmalıdır, özellikle mineral yalıtımlı kablolarda topraklama çok daha önemlidir. Topraklamanın hangi standarda göre yapıldığı da bir plaka ile sistem üzerinde belirtilmelidir.

1.8. Koruyucu Bakım

Hat üzerindeki termostatlarla kontrol edilen sistemlerin kontrolü senede iki kez, ortam sıcaklığına göre çalışan termostatların kontrolü da her kış öncesinde yapılmalıdır. Eğer kontroller sırasında borularda düşük sıcaklık veya yalıtım direnci değerlerinde sapmalar saptanırsa sorunun ne olduğunu belirleyip, onarıma geçilmelidir. Bakımlarda ve testlerde elde edilen sonuçların kayıtları daha sonraki arıza ve bakımlarda çok önemli olduğu için bu kayıtlar titizlikle izlenmeli ve arşivlenmelidir.

Bakım sırasında etkilenebilecekleri düşüncesiyle diğer devrelerin de elektrik beslemeleri kesiniz. Bakım yaparken elektrik kablolarını olası mekanik darbelerden korumalısınız. Daha önce de kabloların montajını anlatırken belirttiğimiz gibi pompa, vana, flanş gibi elemanların ısı izleme işlemi için bırakılan fazla ısıtıcı kablolar bakım sırasında çok büyük bir kolaylık sağlayacaktır, eğer bakım sırasında bu bölgelerde de çalışılmış veya bu kablolar değiştirilmek zorunda kalınmış ise, yeni kablo montajı sırasında bu elemanlar için fazlalık bırakılması unutulmamalıdır.

Bakım sırasında ısıtıcı kabloları kıvırmayınız, katlamayınız, kesmeyiniz. Bu kablolar, bölgede yapılacak onarım veya bakımdan sonra tekrar eski işlevini yerine getirebilmelidirler.

1.9. Tehlike Sınıfı Yüksek Tesislerdeki Uygulamalar

Tehlike sınıfı yüksek olan tesislerde mutlaka yönetmelikler ve standartlarda belirtilmiş elemanlar kullanılmalıdır, bağlantılar yapılırken istenen hava boşluklarının bırakılmasına özen gösterilmelidir. Mutlaka tehlike sınıfına göre önerilmiş sıcaklık limiterleri kullanılmalıdır. Zaten ısıtıcı kablo veya bantların hiçbir zaman tasarlandıkları sıcaklık değeri üzerinde çalışmasına izin verilmez, özellikle tehlike sınıfı yüksek uygulamalarda bu husus son derece önemlidir.
Montajın talimatlar ve yönetmelikler doğrultusunda tamamlanmasının ardından yapılacak yalıtım direnç testleri ısı izleme sisteminin doğru çalıştığını ortaya çıkarabilecek en önemli göstergelerdir.