İş Yaşamında Liderlik

Levent Taşkın 

Hepimiz iyi bir lider veya iyi bir lider yönetici olmak için çabalarız. Çoğu zaman bize liderlik eden veya şirket tarafından görevlendirilmiş yöneticilerimizden şikayet ederiz. Onların liderlik vasıflarını yeterli bulmayız. Çünkü liderden beklenti yüksektir. Hem ekibe bilgisi, tecrübesi, vizyonu ile yol gösterecek ve fark yaratacak işler çıkaracak; hem de ekibin saygısını kazanacak, onları hedefine ortak edecek ve örnek olacak bir tutum ve davranışa sahip olacaktır.

Ülkemizde lider kavramını ekibine tam anlamıyla yaşatacak yönetici sayısı çok az sayıda. Biz de hasbel kader bir mevkiye yükselmiş ve çok çalıştığını düşünerek o koltuğu hak ettiğine inanan yönetici sayısı çok fazla. Bu tür yöneticiler liderlikten ziyade mevcut sistemi yöneten ve sistemin işleyişine değer katan kişiler. Değişimi, risk almayı, yeni stratejileri, öğrenmeyi, yeniliği genel de pek sevmezler ve hatta istemezler. Konfor alanından çıkmayı pek sevmezler. Hatta bulunduğu koltuğu kaybetmemek için büyük stresle, hata yapmamak üzere ve her şeyi kontrol etme isteğiyle çalışırlar. Her işi bilirler, her işte kendisinin onayı olsun isterler. Ekibe hata yapar endişesiyle genelde güvenmezler ve bu nedenle iş delege etmeyi sevmezler. Kendilerine rakip olacak zeki kişileri de bezdirip genelde pasifize ederek elemeye çalışırlar. Bu tür bir yönetim anlayışında en önemli istek biat edilme isteğidir. ’’İtiraz yok, dediğim yapılacak.’’ Ya da ‘’Fikrin sende kalsın, benden daha iyi mi bileceksin ?’’ tavrı yaratıcılığı ve gelişimi engeller. Bu tavırların dışında iletişime yönelik tutum ve davranış da sert, yüksek ses tonunda ve kırıcıdır. Eleştiriyi sevmedikleri gibi feedback alıp verme, empati kurma ve teşekkür etme lügatlarında yoktur. Ama etrafa çok iyi bir lider veya iyi bir lider yönetici olduklarını söylerler. Daha da kötüsü buna inanırlar.

Piyasalar rahatken, iş potansiyeli yüksekken ve talep fazla iken sonuç almak, büyümek ve başarılı sonuçlar almak kolaydır. Ama bu o kişinin liderliğinin iyi olduğu anlamına gelmez. Liderlik kriz dönemlerinde, yeni pazarlarda, yeniden yapılanma süreçlerinde ve şirketi ayağa kaldıracak yeniden yapılandırma süreçlerinde net olarak ortaya çıkar. Lider bunu hem liderlik özelliği hem de iletişim becerisi ve davranışlarıyla yapar. Bu nedenle ‘’Lider veya Lider Yönetici ‘’ kavramının altında saklı olan becerileri tekrar gözden geçirmekte özellikle kriz dönemlerinde önemli görüyorum.

Lider öncelikle değişim yaratır, ileri görüşlüdür. Geleceği yorumlar, kimsenin fark edemediği ya da fark etse de el atmaya cesaret edemediği fırsatlara göz diker. Analizlerini stratejiye; stratejisini plana; planını ölçülebilir hedeflere ve hedeflerini de aksiyonlara dönüştürür. Sonra da bunu bir mesaja dönüştürüp çevresine ve ekibine aşılar. İnsanları bu hedef etrafında birleştirir ve kendi hedefini ekibinin hedefi haline getirir.

Bu nedenle lider, ekibin pusulasıdır. Liderin vizyonu ve mesajı ona ve ekibe yön verir, hareketin devamını sağlar. Liderliği tanımlayan en iyi sözcük “etkidir.”  Ekip lideri duruşuyla, fikirleriyle, özel yönetsel becerileri, karizması, bilgi birikimi, deneyimleri, ileri görüşlülüğü, gelişmiş güçlü yön duygusu ve beraberinde yön verme kabiliyeti ile ekibini yöneten kişidir.

Lider, çevresindeki tüm bağlantılı kişileri birleştirir. Ekibinden, çalışanına; müşterilerinden tedarikçilerine kadar kendi stratejisini ve hedeflediği değişimi aşılar. Bunun için mesajlarını farklı şekilde tüm partnerlere iletir. Tutarlı davranışları ile onlarda güven ve inanç yaratır. İnsanları harekete geçirir. Motivasyonu yüksek seviye de tutar. Enerji verir ve özgüven aşılar. Lider, etik değerleri ve ahlak anlayışıyla, tutum ve davranışı ile biçimiyle çevresine, örnek olur.

Lider analitiktir. Fırsatları görür, hızlı ve doğru karar alır, riskleri belirler, risk almayı bilir.

Sonuçta lider yeniden yapılandırır, organizasyonda heyecan yaratır ve yenilikçi bakış açısı ile sonuç odaklıdır. Sadece sonuç almakla kalmaz, ekibini de geliştirerek bağlı ve tutkulu bir çalışma ortamı yaratır. Böylece başarının sürekliliğini sağlar. Liderin bir amacı da üstün performanslı bir ekip oluşturmadır. Kendinden sonra gelecek yöneticiler yetiştirir, işleri delege eder, inisiyatif kullanmayı teşvik eder ve özgüven aşılar. Başkalarının da kendi becerilerini geliştirme isteği duymasını sağlar ve çevresinde bir nitelik sıçramasına neden olur.

Lider çok iyi bir dinleyicidir. Dinlemeden gelişme olmayacağını ve yeni bir şeyler öğrenemeyeceğini bilir. Dinleyerek etrafındakileri önemsediğini hissettirir, fikirlerini alır ve onları çözümü beraber oluşturarak harekete geçirir.

Bu nedenle liderlerin rolü insanlara büyüklük katmak değil, zaten onda var olan büyüklüğü ortaya çıkarmaktır.

Etrafınızdakileri önemsememiz onları harekete geçirecektir. İnsanlara karşı açık olursak ve gerçekten onları önemsersek insanlar kendilerini çok daha iyi hissedeceklerdir. Bu, insanların içindeki pozitif enerjiyi ortaya çıkarmaya yardımcı olacaktır. Beraber çalıştığımız kişiler kendilerini önemseyen ve dinleyen bir lideri izleme ve potansiyellerini kullanma eğilimindedirler. Lider, kişilere soru sorarak ve inisiyatif vererek yol gösterir, öz güvenlerini artırır.
İnsanoğlunun en önemli ihtiyaçlarından biri takdir görmektir. Her birimiz takdir edilmeyi ister ve bekleriz. Liderlik ettiğimiz insanlar da iş hayatında ekibe veya şirkete yaptıkları katkının fark edilmesini ve takdir edilmeyi hak ediyorlar. Onlara sık sık teşekkür edersek başarılarını gördüğümüzü ve takım için önemli olduklarını anlayacaklar. Liderin önemli tutum ve davranışlarından birisi de teşekkür etmeyi ve saygılı davranmayı çalışanlarınızdan esirgememesidir. Kendisi de rol model olacak şekilde ekip arkadaşlarına verdiği tavsiyeleri kendisi uygular. İç motivasyonu ve ekibe verdiği enerji ile morali yüksektir.

Bu şekilde gerçek bir lider ona güvenen, saygı duyan ve onun yolundan gitmeye hazır olan insanlar yaratır. Çalışanlarına ilham verir ve yönlendirir. Karar almaktan korkmaz ve herkes ondan kritik bir noktada karar almasını ve görev vermesini bekler. Sayıca azdırlar, değişim için vardırlar. Liderlik ettiği şirketler ürün ve hizmette fark yaratır. Bağlı müşteriler oluşturur ve süreklilik sağlarlar.

Bir lider iş yapış biçimi, iletişimi, verdiği güven ve yarattığı farklılıklarla kendi tarzını oluşturmalıdır. Çünkü bizim iş yapış şeklimiz aslında işimize attığımız ıslak imzadır.
İmzanız ne kadar özgün ise hem ekibiniz hem müşterileriniz bunun farkını kısa sürede anlarlar. Başarının sürdürülebilirliği de budur.