İnternet, Entegrasyon ve Bina Otomasyonu 

Yazı Dizisi-1

M.Selçuk Ercan 

Bina Otomasyon Sistemleri, akıllı binaların en tepesinde yer alan bilgisayar sistemidir. Pek çok diğer bina hizmetleriyle  ilgili sistemin bu sisteme dikey ya da yatay entegrasyon olarak entegrasyonu kesintisiz, verimli ve  enerji etkin bir bina için ön koşuldur. Daha önceden entegrasyon kavramı sadece o bina ya da en fazla bina kompleksi için düşünülürken, artık internet sayesinde o binanın şehirle, ülkeyle hatta tüm dünya ile entegrasyonu  gündeme gelmektedir. İşte bu bildiride Bina Otomasyon Sistemlerinin tasarımında artık olması gereken bu  entegrasyon yaklaşımından bahsedilecektir.

Entegrasyonun Gelişimi 

1990 lı yılların başında ilk Bina Otomasyon Sistemleri projeleri ortaya çıktığında 19200 baud en yüksek haberleşme hızıydı. Oda kontrol cihazları 1200 baud gibi, şimdi için inanılmaz düşük hızlarda haberleşiyordu. Bir otomasyon sistemi aldığınızda, bırakın başka bir otomasyon firmasının cihazlarını sizin sisteminize bağlamak, 3.cü bir firmanın herhangi bir ürünü bağlamanın bile
maliyeti çok yüksekti. İnternet haberleşmesinin sadece %1’i çift yönlüydü. 1998 yılına geldiğimizde ise, dünyada 50 milyon internet kullanıcısı ve 25 milyon sunucu vardı. Google o yıl kurulmuştu.
Oysa şimdi 3 milyar internet kullanıcısı, 1 milyar internet sunucusu olduğu tahmin ediliyor. Gelişmişliğin kıstaslarından biri internet kullanımı ile birlikte artık “Küresel Entegrasyon” kavramını her gün duyuyoruz. Vergi, kimlik, ihale, bankacılık işlemleri,alış-veriş ve daha sayabileceğimiz yüzlerce işlemi internet aracılığıyla gerçekleştiriyoruz.

Akıllı binalarda da benzer bir entegrasyon sürecini yaşıyoruz. Akıllı binalardan akıllı şehirlere doğru gelişen bir süreç yaşıyoruz. Doğal olarak bu aslında bir zorunluluktan kaynaklanmaktadır. Enerji’nin hesapsız kullanımı sınırlı olan enerji kaynaklarının tükenmeye başlamasına, artan CO2 miktarına, ozon tabakasında delikler ve küresel ısınmaya yol açmaktadır. Dinazorlar bir göktaşı yüzünden yok olmuşken,insanoğlu kendi kendini yok etmeye doğru gitmektedir. Bunu önlemenin ek yolu ise ihtiyacımız kadar üretmemiz ve ihtiyacımız kadar tüketmemizdir.
Bir binada en çok enerji harcayan cihazlar iklimlendirme cihazlarıdır. Bu yüzden akıllı binaların en önemli teknolojik donanımlarından biri Bina Otomasyon Sistemidir.

Bu çok basit sembolik ağda görüldüğü gibi klima santralleri, çatı klima santrali, soğutma grupları ve frekans inverterlerinden oluşan mekanik cihazlar birbirlerine bir hatla bağlanmıştır. Burada bina otomasyon  sektöründe kullanılan yüzlerce protokol var. Standard olan, olmayan, yaygın olan, olmayan, dünya üzerinden kalkan ama hala kopyala yapıştırla şartnamelerde gelen yüzlerce haberleşme protokolü.

BACnet

Oysa entegrasyon için özellikle ısrar edilmesi gereken tek bir protokol vardır o da BACNET dir.. BACnet, ASHRAE, ANSI, ve ISO tarafından, yani üç organizasyon tarafından da standard kabul edilen tek haberleşme protokolüdür. BACnet Avrupa Birliğ tarafından da standard kabul edilmiş bir protokoldur. Türkiye de Avrupa Birliği ile ilgili standartları kabul ettiği için, Türkiye’deki
otomasyon protokolü de BACnetdir. BACnet cihazların uyumluluk seviyesi de kontrol edilmesi gereken diğer bir parametredir.

Bazan iki standard ya da yaygın protokolu karıştırarak, tamamen standard dışı bir protokol yaratılabilir. Hidrojenle oksijenin birleşip, her ikisinden de farklı bir madde suyun oluşması gibi. Örneğin LON üzeri BACnet bu tür bir protokoldür. BACnet’in diğer bir avantajı ise birebir (peer to peer) haberleşen bir protokol olmasıdır. Yani sunucunun sistemlerin bir biriyle haberleşmesinde hiç bir işlevi yoktur. Yani kapatsanız bile oradaki frekans inverteri ile klima santrali denetleyicisi bir biri ile haberleşmeye devam edecektir.

BACnet, yani “Building Automation Controls Network” tasarım olarak sadece iklimlendirme değil, aydınlatma, güvenlik ve erişim kontrolü, yangın algılama,asansör vb. gibi tüm bina teknik sistemlerini içerecek şekilde tasarlanmıştır, gerçekleştirdiği bina hizmeti ne olursa olsun sistemlerin bir biriyle haberleşmesine olanak sağlayacak şekilde tasarlanmıştır. Ama piyasa çoğunlukla çok düşük maliyetli Modbus, MBas, Knx, CCN,SNMP vb. gibi standart olmayan protokoller kullanan sistemlerden oluşmaktadır.

Bundan sonraki yazımızda "Entegrasyon Planlaması , Yönetim Seviyesinde Entegrasyon " anlatılacaktır.