Yapılarda Acil Aydınlatma Tasarım Kılavuzu Bölüm-3

Yapılarda
Acil Aydınlatma Tasarım Kılavuzu
Bölüm-3

Mustafa Gedik

[Yayım Tarihi: 21 Şubat 2025]

2023 yılında hazırlayarak yapı sektörümüzle paylaştığımız " Yapılarda Acil Aydınlatma Tasarım Kılavuzu " yayınımızı Bolu Kartalkaya'da gerçekleşen elim yangın faciası sonrasında bir kez daha bölüm bölüm yayınlıyoruz.

Bu acı olayda yaşamını yitiren vatandaşlarımıza Allah'tan rahmet, ailelerine sabır ve başsağlığı, yaralı vatandaşlarımıza acil şifalar diliyoruz.

Yangında kaybettiğimiz 79 yurttaşımız anısına...

12. ACİL AYDINLATMA KİTLERİ

Acil aydınlatma kiti, genel aydınlatma amacıyla kullanılan LED, floresan, halojen gibi ışık kaynaklarına kombine olarak bağlanarak, elektrik kesintisi durumunda sahip olduğu batarya devresi yardımı ile ortamın yeterli seviyede aydınlatılmasını sağlayan elektronik devredir. Anahtarlanmayan hat üzerinden beslenmelidir. Elektrik kesintisini kendi besleme uçlarından izler. Herhangi bir elektrik kesintisinde paniği önleyerek ortamın en kısa sürede tahliyesi için gerekli aydınlatmayı sağlar.

12.1. LED acil aydınlatma kiti

LED lambaların acil durumda aydınlatmasını sağlayan elektronik devredir. LED kaynaklı aydınlatma armatürlerinin kullanımı her geçen gün büyük bir ivme ile artmaktadır. Beş A, bu konuda LED floresan, LED downlight, LED spot, LED panel ve şerit LED ürünleri için müşteri odaklı özel çözümler sunabilmektedir.

12.2. Floresan acil aydınlatma kiti

Floresan lambaların acil durumda aydınlatmasını sağlayan elektronik devredir. Üreticiler, dört pinli T8, T5, PLL ve PLC tip floresan lambalara ait her güce uygun acil aydınlatma kit çözümleri sunmaktadır.

12.3. Halojen acil aydınlatma kiti

12 V sabit gerilimle çalışan, halojen ve LED lambaların acil durumda aydınlatmasını sağlayan elektronik devredir.

Acil lümen faktörü (BLF, EBLF)

Acil lümen faktörü ya da acil balast lümen faktörü, acil aydınlatma kitinin acil durumda LED, floresan, halojen gibi ışık kaynaklarına aktardığı ışık seviyesinin, ışık kaynağının normal çalışmadaki ışık seviyesine oranıdır. Kataloglarda yüzde (%) olarak ifade edilir. Kataloglarda sunulan bu oranlar dikkate alınarak, acil kit uygulaması yapılacak olan aydınlatma armatürlerinden, acil durumda alınacak ışık seviyesi hesaplanarak tasarımlarda kullanılır.

LED, floresan veya bazı düşük gerilimli halojen lambalar için yapılan acil aydınlatma kitleri devreye girdiği zaman, lambayı normal aydınlatma seviyesinde değil, daha düşük olan acil aydınlatma seviyesinde yakar. Amaç binadan tahliye imkânı sağlayacak aydınlatmayı, standartlarda belirtilen aydınlatma düzeyine göre yapmak olduğu için, lambanın tam güçte yanması gerekmemektedir. Acil aydınlatma sisteminde acil kitler ile tasarım yapılırken acil lümen faktörünün yüksek olması, kullanılması mecburi cihaz sayısını azaltıcı yönde etkilemektedir.

Bağımsız acil aydınlatma armatürü

Kendi bataryası, şarj devresi, kontrol donanımı ve lamba sürücü devresine sahip aydınlatma armatürüdür. Normal aydınlatma armatürü içine acil durum kiti monte edilerek elde edilebilir. Birinci ve ikinci derece deprem bölgelerinde kullanımı zorunludur.

Lamba tipi floresan, LED, kompakt floresan veya düşük gerilim tungsten halojen lamba olabilir. Bağımsız aydınlatma armatürlerinin kullanıldığı sistemlerde montaj hızlı yapılır, kablo tesisat maliyeti düşüktür, kapasite artırımı kolaydır, mimari değişikliklere uyum gösterir.

13. ACİL DURUM YÖNLENDİRME ARMATÜRLERİ

Binalarda, kullanıcıların acil durumlarda çıkışlara kolaylıkla ulaşabilmesi için acil durum yönlendirmesi yapılmalıdır.
Acil durum halinde, bina içinde tahliye için kullanılacak çıkışların konumları ve bina içindeki her bir noktadan planlanan çıkış yolunun, bina içindeki kişilere gösterilmesi amacıyla acil durum çıkış işaretlerinin yerleştirilmesi şarttır.
Tek veya çift yüzlü olabilen bu armatürlerin üzerinde, yönlendirme sağlayan grafik işaretler bulunmaktadır. Armatürler, duvara, tavana veya asma tavana direkt monte edilebileceği gibi tij, zincir, askı teli gibi malzemeler ile sarkıtılarak da asılabilir.

* Acil yönlendirme armatürleri sürekli mod olarak üretilmektedir.

14. ACİL YÖNLENDİRME ARMATÜRLERİ UYGULAMALARI

Armatürlerin yerleşimi/tasarımı, montajı, test, devreye alma , ,işletme ve bakım ile ilgili EN 50172 ve EN 1838 standartları doğrultusunda gereği yapılmalıdır.

Acil yönlendirme armatürlerinin azami görüş uzaklığı

Kaçış yollarını gösteren işaretlerin her taraftan görülebilmesini sağlamak çok önemlidir. Bu amaçla EN 1838 standardında uygun azami görüş uzaklığı piktogram yüksekliğine bağlı olarak tanımlanmıştır. Standartta belirtilen formül aşağıdadır:

d = s x h

d: Azami görüş uzaklığı
h: Piktogramın yüksekliği
s= 100; dışarıdan aydınlatılan işaretler için
s= 200; içeriden aydınlatılan işaretler için

Örneğin, 20 metre uzunluğundaki bir koridorun sonundaki, içeriden aydınlatılan tipteki acil durum yönlendirme armatürü için işaret (piktogram) yüksekliği en az 10 cm, dışardan aydınlatılan tipteki işaret için en az 20 cm olmalıdır.

İşaretler tercihen tavanda veya eğik bir açıda değil, insanların görüş açısında ve açıkça görülebilir olmalıdır. İşaretin eğik bir açıda görüntülenmesi muhtemel ise, görüş mesafesi azalır; böylece örneğin 60 derecede görüş mesafesi 0,5 ile çarpılır. Bu durumda dahili olarak aydınlatılmış bir işaret için 200 katı olan izleme mesafesi 100 katına düşer.

15. ACİL YÖNLENDİRME SEMBOLLERİ

Acil yönlendirme armatürlerinin işaret (piktogram) formatları Alanlar ve binalarda hızlı ve emniyetli tahliye sağlamak için kaçış yolunun açık bir şekilde işaretlenmiş olması çok önemlidir. Yönlendirme işaretinin boyutu, rengi, konumu ve iyi görünebilmesi, o işaretin etkisini belirler.İlgili standartlar doğrultusunda yeşil fon üzerine beyaz bir çizim gösteren piktogramlar kullanılmalıdır.

EN 1838 standardında yeşil ve beyaz renklerin birbirlerine göre aydınlanma düzeyi oranları belirlenmiştir. Lambanın renksel geriverim indeksi (CRI), güvenlik işareti renklerinin doğru algılanabilmesi için en az (CRI≥40) olmalıdır. Kaçış yollarında yönlendirme işaretleri dışında, kaçış yönü ile ilgili tereddüt ve karışıklık yaratabilecek hiçbir ışıklı işaret veya nesne bulunmaması gerekir.

Kaçış işareti aydınlatması

Kaçış işaretleri, dikkat çekici ve okunaklı olduklarından emin olmak için harici olarak veya dahili olarak aydınlatılabilir. Harici olarak aydınlatılmış tabelalar, herhangi bir parçada en az 5 lux değerinde aydınlatılmalıdır.

Acil yönlendirme sembol uygulamaları

Acil yönlendirme armatürlerinde kullanılan sembollerin imalatı, tasarım ve uygulaması EN ISO 7010, ISO 3864-1 ve ISO 16069 standartlarının gerekleri doğrultusunda gerçekleştirilmelidir.