Yangın Algılama, Önleme ve Mücadele Sistemleri ile İlgili Bazı Temel Bilgiler

Yangın Algılama, Önleme ve Mücadele Sistemleri ile İlgili
Bazı Temel Bilgiler
.png)
ETP Yangın Algılama ve Alarm Sistemleri Çalışma Grubu
[Yayım Tarihi: 01 Şubat 2025]
“ETP Yangın Algılama ve Alarm Sistemleri Çalışma Grubu” olarak toplumumuzun yararlanması amacıyla çalışmalarımıza devam ediyoruz.
"Yangın Algılama, Önleme ve Mücadele Sistemleri ile İlgili Bazı Temel Bilgiler " yazısını hazırlayarak bu konuda önder olan çalışma grubu üyemiz Sn. Celal Aktaş'a, bu çalışmaya görüş veren çalışma grubumuzdan Sn. Adem Çakır, Sn. Aral Ekrem Uzun, Sn. Sabri Günaydın'a içtenlikle teşekkür ederiz.
“ETP Yangın Algılama ve Alarm Sistemleri Çalışma Grubu” olarak toplumumuzun yararlanması amacıyla çalışmalarımıza devam ediyoruz.
"Yangın Algılama, Önleme ve Mücadele Sistemleri ile İlgili Bazı Temel Bilgiler " yazısını hazırlayarak bu konuda önder olan çalışma grubu üyemiz Sn. Celal Aktaş'a, bu çalışmaya görüş veren çalışma grubumuzdan Sn. Adem Çakır, Sn. Aral Ekrem Uzun, Sn. Sabri Günaydın'a içtenlikle teşekkür ederiz.
Bu temel bilgiler konunun uzmanları için değildir. Toplumumuzu, eğitilmemiş kişileri bilgilendirme amaçlıdır.
Önümüzdeki günlerde yangın güvenliği ile ilgili temel bilgileri vermeye devam edeceğiz.
.png)
Yangın algılama ve yangınla mücadele sistemleri birbirini tamamlayan birçok bileşenden oluşur. Bunlar;
1. Önlemler
2. Algılama
3. Uyarı
4. Yönlendirme
5. Yangın ve dumandan korunmuş alanlar &Pozitif basınçlandırma ve duman tahliye
6. Fiziki müdahale
7. Söndürme Sistemleri
8. İtfaiye destek ekipmanları
Şeklinde ana başlıklar şeklinde özetlenebilir. Bunların her biri diğer aşamalar için öncü veya artçı olarak önemlidir ve herhangi birinin eksik bırakılması yaşadığımız üzere çok büyük sonuçlar oluşturmaktadır.
1- ÖNLEMLER: Ülkemizde Avrupa için geçerli olan EN-54 serisi standartlar aynen kullanılmaktadır ve buna bağlı olarak ayrıca Yangın Yönetmeliği vardır. Avrupa için EN-54 serisi standartları gelişen olaylar doğrultusunda gerektiğinde yenilenerek güncellenmektedir. Bu standart ve bağlı olan belli standartlarla birlikte bir bütün olarak alınması gereken bütün önlemler ayrıntılı olarak açıklanmıştır. Burada belirtilen kurallara tam olarak uyulursa yangınların can kayıpsız ve az hasarla atlatılması mümkündür. Bu kurallar içerisinde binanın amacına, yapısına, yerine, yüksekliğine, insan sayısına vb bağlı olarak patlama/yangın riski olan kazan dairesi, Trafo, Elektrik Pano Odası vb alanların bina içerisindeki konumu, içindeki malzemelerin özellikleri, duvarlarının yapısı ile birlikte acil durum sistemleri, kaçış güzergahları ve yapısı, merdivenlerin yapısı ve sayısı gibi birçok konuda önlemler bütünü kurallara bağlı olarak alınır.
Binalar kullanıma alındıktan sonra da alınması gereken birçok organizasyonel önlem vardır; düzenli eğitim ve tatbikatlar, yangından korunma sistemlerinin periyodik bakım ve testleri, yangın senaryolarının hazırlanması, talimat ve yönergelerin hazırlanması, tahliye planlarının yapılması vb.
2- ALGILAMA: Yangının ilk çıktığı anda, hatta henüz alevlenme bile olmadan algılanması mümkündür. Bunun için çeşitli özelliklerde yangın algılama dedektörleri kullanılır. Dumanı algılayan, duman ile birlikte ısı fonksiyonu da olan, yerine göre ısı artış hızına göre algılama yapan hatta doğrudan alevi algılayan çeşitli tiplerde dedektörler vardır. Modern dedektörler çok hassas ve dolayısıyla erken algılama yapabildiği için eski sistem ve dedektörlere oranla çok daha iyi algılama sağlarlar.
3- UYARI: Algılama olduktan sonra devreye giren ve yangın olan ortam ile çevresindeki ve/veya alt ve üst katlarındaki insanların kontrol ve tahliyesini amaçlar. Yangın olan yerde acil ve doğrudan tahliye amaçlı sesli (anons&korna) uyarılar, henüz doğrudan etkilenmemiş olmakla birlikte tahliye edilmesi gereken diğer bölümler için ise panik oluşturmadan güvenli alanlara yönlendirme amaçlı anonslar yapılır. Bu anonslar herkesin anlaması için çeşitli dillerde de yapılabilir. Anonslara ilave olarak işitme engelli bireyler için ışıklı uyarılar da kullanılır. Tüm uyarıların amacı tehlike içindeki kişileri yangın ve duman açısından güvenli alanlara yönlendirip korunmuş olarak bina dışına çıkarılmasıdır.
4- YÖNLENDİRME: Yönlendirmenin ilk başlangıcı binayı tanımayan insanlara güvenli bölgelerin gösterilmesi amaçlıdır. Bu nedenle otel odalarının içlerinde yangın merdiveninin yerini gösteren çizimler, ofis türü binalarda ise koridorların çeşitli yerlerinde yine aynı amaçlı çizim ve işaretler konulur. Bunlara ilave olarak, herhangi bir tehlike anında elektriğin kesilmesi de gerekebileceğinden sürekli olarak saatlerce binanın kullanımı ve tahliye stratejisine bağlı olarak tespit edilen sürede görev yapabilecek şekilde donatılmış kaçış yolu aydınlatmaları ve bunlarla birlikte acil çıkış yönü ve kapılarını alternatifli olarak gösteren yine resim ve yazılı ışıklı işaretler konulur. Bu sayede binayı tanımıyor olsa bile kişilerin yangın ve dumandan korunmuş alanlara yönlendirilmesi sağlanır.
5- YANGIN VE DUMANDAN KORUNMUŞ ALANLAR: Binalar standartlara uygun şekilde yangın ve duman yayılımı açısından birbirinden ayrılmış bölümler şeklinde yapılır ve bunların her birine "Yangın Zonu" denir. Her bir yangın zonu diğerlerinden yangına belli sürelerle dayanıklı malzemeler, kapılar vb ile birbirinden ayrılır. Yangın zonlarından herhangi birinde yangın çıktığında bu zon içerisindeki taze hava veren cihazlar kapanır, tersine olarak dumanı dışarı atacak olan fanlar devreye girer. Bunun komşu zonlarında ise tam tersi uygulanır; taze hava veren sistemler o an için kapalı olsa bile derhal devreye alınarak henüz yangın çıkmayan kısımların yangın çıkan yere göre artı basınçta olması sağlanır, böylece dumanın bu bölgelere yayılması engellenmiş olur.
Yangın ve dumandan korunmuş alanlardan biri de bina içerisinde bulunan yangın merdivenlerinin tamamıdır. Bu bölgeye açılan kapılar özel olarak yangına dayanıklı olacak şekilde yapılır ve ilave ekipmanlarla sürekli olarak kapalı olması ve tek taraflı olarak sadece yangın merdivenine doğru açılabilmesi sağlanır, böylece kaçış anında açılsa bile tekrar kapanarak merdiveni korumaya devam eder. İlave olarak, bütün yangın merdivenleri basınçlı hava sistemi ile yine pozitif basınçta olacak şekilde düzenlenir ve dumanın buraya girmesi önlenir. Merdivenin bütün duvarları da en az 2 saat yangına dayanıklı olarak yapıldığı için bu alana ulaşıldığında tehlikesizce tahliye sağlanır. Tüm yangın merdivenlerinin giriş bölümlerinde yangın güvenlik holü bulunur.
Yangın güvenlik holleri; kaçış merdivenlerine dumanın geçişinin engellenmesi, söndürme ve kurtarma elemanlarınca kullanılması ve gerektiğinde engellilerin ve yaralıların bekletilmesi için yapılır. Hollerin, kullanıcıların kaçış yolu içindeki hareketini engellemeyecek şekilde tasarlanması şarttır.
Yangın ve dumandan korunmuş alanlarda (Yangın merdivenleri, yangın güvenlik , yangın kaçış ve kurtarma yolları holleri..vb.) herhangi bir eşya konulmamalı ve zeminde, tavanda, duvarda hiç bir şekilde yanıcı/alevlenebilir bir malzeme bulunmamalı, Yangın Yükü = 0 kWh/m2 olmalıdır.
6- FİZİKİ MÜDAHALE: Binaların büyüklüklerine, içinde bulunabilecek olan en fazla insan sayısına ve yapı özelliklerine bağlı olarak yeterli sayıda olacak şekilde yangına ilk müdahalede bulunacak olan bir "Yangınla Mücadele Ekibi" vardır. Bu ekip elemanları yaptıkları iş ne olursa olsun böyle bir durumda derhal yaptıkları işi bırakarak gerekli malzemeleri alıp yangına müdahale ederler. Bu müdahale kendi ekipmanları ile olabildiği gibi gerekirse yeterli sayıda konulmuş olan yangın tüpleri, Yangın Dolapları vb. ile olur. Bu görevlilerin sürekli olarak gerekli eğitimleri almaları ve yeterli sayıda tatbikat yapmış olmaları sağlanmış olmalıdır.
Görevli olmayan kişilerin bir yangın tehlikesi gördüklerinde öncelikle bunu etraflarında bulunan insanlara sesli uyarı ile haber vermeleri, eğer küçük ve müdahale edilebilir durumda ise çeşitli yerlerde bulunan yangın tüpleri vb ile söndürmeye çalışmaları, bu mümkün değilse veya başarılamadıysa hemen kaçış yolunu belirleyip kontrol ederek yönelmeleri, bu yol üzerinde mutlaka belli aralıklarla bulunan yangın ihbar butonlarına basarak güvenli alanlara gitmesi gerekir ve yeterlidir. Herhangi bir bilgisi olmayan kişiler tarafından bunun dışındaki yapılacak olan her türlü işlem öncelikle bu kişinin tehlikeye girmesine sebep olabilir.
7- SULU SÖNDÜRME SİSTEMLERİ: Genellikle otomatik olarak yani kişilerin müdahalesinden bağımsız olarak devreye girerler. Bu sistemler bulunulan binanın ve alanların yapısına bağlı olarak sulu, gazlı, köpüklü vb olabilir. En yaygın olarak kullanılanı sulu sistemdir ve Sprinkler Sistemi olarak isimlendirilir. Her mekânda yeterli sayı ve özellikte tavanda ve/veya duvarlarda sprinkler başlıkları ortam sıcaklığı belli bir dereceye ulaştığına kendiliğinden açılır ve buradan gelen yüksek basınçlı su yağmurlama şeklinde koruduğu alana yayılır. Bu durum yangın çıkan her nokta için ayrı ayrı geçerlidir. Sistemin devreye girmesi ile binadan bulunan ve mutlaka tam yedekli olarak konulan yangın pompaları derhal devreye girerek binanın su deposundaki kendisine ayrılmış olarak hazır bekleyen suyu sprinklerin devreye girdiği bütün alanlara ve eğer başlanmış ise yangına müdahale edilmekte olan hortumlara basarlar.
Herhangi bir noktadaki Sprinklerden su akışının gerçekleşmesi , yangın ihbar butonlarına basılması, dedektörlerin yangını algılaması vb işlemlerinin herhangi biri yangın uyarısı olarak kabul edilerek yukarıda açıklanmış olan basınçlandırma fanlarının çalışmasını, duman emme sistemlerinin devreye girmesini, anons ve uyarıların çalışmaya başlamasını, yangınla fiziki mücadele edecek olan ekibin görevine başlamasını bir bütün olarak sağlar. Tüm bu sistem yapısı, birbiri ile kendi içinde yangına dayanıklı kablo ve ekipmanlar ile bağlantılıdır.
8- İTFAİYE DESTEK EKİPMANLARI: Bina yapısına, büyüklüğüne bağlı olarak gereken yerlerde yangın ihbarı aynı anda itfaiye birimine de bildirilir ve harekete geçmeleri sağlanır. Depolardaki suyun bitme olasılığına karşı bina çevresinde yeterli sayıda su takviyesi yapabilmek veya duruma göre bina cephesi yangınlarına müdahale edebilmek için hidrant sistemi yapılır. Aynı zamanda itfaiyenin depodaki suyu gerektiğinde kullanabilmesi için binanın dışında kolay ulaşılabilir bir noktada bağımsız bir su alma düzeneği bulunur. Yine binanın yapısına bağlı olarak, itfaiyenin veya yetkili ve eğitimli kişilerin duman tahliyesi amaçlı olarak tüm sistemi kontrol edebilmesi için bina içinde yine kolay ulaşılır bir noktada Dumanla Mücadele Kontrol Paneli bulunur ve sistemin o andaki ihtiyaca bağlı olarak çalışma yapısının değiştirilebilmesi sağlanır.
SONUÇ: Yukarıda açıklanan tüm yapı, ekipman ve sistemlerin her biri bütün bir sistemin ayrılmaz parçalarıdır ve her biri görevini tam olarak yerine getirdiği sürece fayda sağlar. Bunların herhangi birinin yeterli olmaması, düzgün tasarlanmamış veya düzgün yapılmamış olması, çalışma senaryosundaki eksik kısımlar bulunması gibi durumlar maalesef facialara sebep olmaktadır.
Örneğin algılama yeterli değilse zamanında kaçılamaz, yönlendirme sağlıklı&yeterli değilse yangın merdivenine ulaşım hızlı sağlanamaz ya da düzgün algılama ve yönlendirme olsa bile yangın merdiveni kurallara uygun olarak yapılmamışsa işlevi olmaz.
Bu acı sonuçların önlenebilmesi için işletme sahibi, mimar, inşaat, elektrik ve makine mühendisleri, uygulamayı yapan tüm ekipler ve sonrasında işletme ekipleri ayrı ayrı sorumluluklarını yerine getirmeli, tüm bunlara ilave olarak gerekli kurumlar yetkili kişilerle tüm aşamaların denetimlerini sürekli olarak yapmalıdır. Binanın son kullanıcıları da bu konularda en azından bilgi sahibi olmalı ve bütün talimat ve yönergelere tam olarak uymalıdır
"Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik" için lütfen tıklayınız.
Paylaş:
E-BÜLTEN KAYIT
Güncel makalelerimizden haberdar olmak için e-bültene kayıt olun!
Güncel makalelerimizden haberdar olmak için e-bültene kayıt olun!