×

Veri Merkezleri için BIM Standartları



Veri Merkezleri için BIM Standartları 

Celal Ünalp 
Veri Merkezleri için BIM Standartları

Veri merkezi projeleri, yoğun tasarım, inşaat, test ve devreye alma süreçlerinin bir arada, eş zamanlı ve farklı disiplinlerin ortaklaşa yürütmesini zorunlu kılan karmaşık program yönetimlerinin eseridir.

Veri merkezlerinin barındırdığı kritik BT yüklerinin güç kaybetmesini veya termal hasar görmesini önlemek için tasarımlarının titiz ve altyapının son derece sağlam olması gerekir. Yoğunlaşan sunucu kabinetleri, yeni soğutma teknikleri ve karbon salınımına dayalı sürdürülebilirlik hedefleri bir arada değerlendirildiğinde veri merkezi tasarımlarının karmaşıklığı ve proje paydaş sayıları artmış, veri merkezlerinin normal yapılardan farklı şekilde ele alınarak inşa edilmesi ve ömür devri bakımlarının farklı şekilde yapılması zorunlu hale gelmiştir.

Veri merkezi projelerinin tasarım ve uygulama aşamalarında Avrupa’da zorunlu hale gelen Yapı Bilgi Modellemesi (
BIM – Building Information Modelling) standartlarını kullanarak projeleri modellemek, bu yeni teknolojilerle ilgili sorunların hem tesisler bitmeden hem de tamamlandıktan sonra çözülmesine yönelik ilk adımdır.

BIM, paydaşların karmaşık tasarım, bina inşaatı, mekanik ve elektrik sistemleri ve diğer geliştirme süreçlerini imalat başlamadan özenle planlama ve koordine etmesini kolaylaştırırken, tek noktadan bilgi paylaşım yaklaşımı, paydaşların risklerini yönetmelerine yardımcı olur, operasyonel ve iş hedeflerine odaklanmalarını sağlar, standartlara uyumluluğu da garanti eder.


Yapı bilgi modellemesi (BIM) dahil olmak üzere binalar ve inşaat mühendisliği çalışmaları hakkındaki bilgilerin organizasyonu ve sayısallaştırılması – Bina bilgi modellemesini kullanarak bilgi yönetimi

ISO 19650 standardı, Yapı Bilgi Modellemesini (BIM) kullanarak inşa edilmiş bir varlığın tüm yaşam döngüsü boyunca bilgilerini yönetmek için oluşturulmuş uluslararası bir standartlar serisidir.

Standarda göre BIM inşaat sürecinin her aşamasında (tasarım, yapım ve bakım) kullanılan bir bilgi yönetim stratejisidir. Bir yazılım, hizmet ya da teknoloji değildir.

Tüm paydaşlar için bilgi alışverişi, kaydetme, sürümler oluşturmak ve düzenleme dahil olmak üzere bilgilerin yönetilmesine yönelik bir çerçeve sunan ISO 19650-1 standardı Aralık 2018'de yayınlandı. Bu belge stratejik planlama, ilk tasarım, mühendislik, geliştirme, dokümantasyon ve inşaat, günlük işletim, bakım, yenileme, onarım ve kullanım ömrü dahil olmak üzere herhangi bir inşa edilmiş varlığın tüm yaşam döngüsü için geçerli tanımları ve özellikleri net bir şekilde sağlar.

Yine aynı tarihte yayınlanan
ISO 19650-2 ise varlıkların teslim aşamasında BIM kullanılarak bilgi yönetimi için gereksinimleri belirler. Bu standart seçilen tedarik stratejisine bakılmaksızın her türlü varlık için ve her tür ve büyüklükteki kuruluş tarafından kullanılabilir.

Haziran 2020'de yayınlanan
ISO 19650-5 ise güvenlik odaklı bilgi üretimi için ilkeleri ve gereksinimleri belirler. Uyumluluğu izleme ve denetleme ihtiyacı da dahil olmak üzere, hassas bilgilere erişimi olan kuruluşlar arasında uygun ve orantılı bir güvenlik zihniyeti ve kültürü oluşturmak ve geliştirmek için gerekli adımları ele alır.

Temmuz 2020'de varlıkların işletme aşamasında BIM kullanarak bilgi yönetimi için gereksinimleri belirleyen
ISO 19650-3 yayınlanmıştır.

Son olarak Ağustos 2022’de konusu bilgi değişimi olarak belirlenen
ISO 19650-4 belgesi yayınlanmıştır.

Bu standartlar serisine dayalı
BIM bütünsel planlama anlayışı, güncel veri merkezi projelerinde, konsept fikir, olurluk incelemesi, tasarım, veri merkezi dayanımı, çevre ve enerji verimliliği uyum seviyesi ve sertifikasyon hazırlıklarıyla başlar;

İnşa sürecinde, uygulama, proje yönetimi, anahtar teslim kurulum, test ve devreye alma ile devam ettirilir;

Tesis ömür devri sürecinde, ortam, enerji izleme, otomasyon ve yönetim çözümleri, akıllı binalar ve çok noktalı BT alt yapıları, DCIM, BMS, PMS, fiziksel ve siber güvenlik hizmet ve çözümleri, bakım/onarım ve entegre lojistik destek ihtiyaçlarına cevap verebilecek şekilde sürdürülür;

Emekliye ayırma aşamalarında, kurumsal/ulusal hafıza için arşivleme ile son bulur.


Veri Merkezlerinde BIM Metodolojisinin Önemi

Veri merkezleri gibi büyük sermaye projeleri için, riskleri azaltmak ve veri kullanılabilirliği gereksinimlerinin karşılandığından emin olmak için mimari ve mühendislik tasarımı sırasında müşterinin veya operatörün hedeflerini sayısal kayıtlarda tutabilmek çok önemlidir. Projede BIM kullanmak, bu görevde ilgili farklı taraflar arasındaki iş birliğini geliştirmeye yardımcı olur. Sayısal modeller, sahada öngörülemeyen olayları öngörerek tasarımı geleceğe hazırlar ve proje aşamalarına göre her bir paydaş tarafından güncellenebilecek yapılandırılmış bilgiler sağlar.

Veri merkezleri gibi büyük sermaye projeleri için kilit nokta, artan talebe göre genişletilme ve yükseltilme kapasitesidir. Bu sebeple veri merkezi projeleri, genellikle ilk gün ihtiyaç duyulmayan pahalı kapasitenin oluşturulmasını önlemek için aşamalı olarak yapılır. Bu durumlar için modüler imalat ve devreye alma genel kabul görmüş yaklaşımdır. Çünkü değişen ihtiyaçlara, çalışma süresi ve operasyonlar üzerinde minimum etki ile yanıt verilmesine olanak tanır, maliyet daha öngörülebilir hale gelir ve devreye alma daha kolaylaşır.

BIM metodolojisi, projenin genel konseptinden küçük ayrıntılara kadar modüler bina yaklaşımıyla uyumlu, kavramsal titizlik ve standardizasyon anlamına gelir. Veri merkezleri alanında tekrarlara dayalı mekan tasarımı ve akılcı yapılar bu bakış açısıyla paralellik göstermektedir. Ekipler, BIM modelinin aşamalı öğelerini ekleyerek farklı aşamalarda maliyet, zamanlama ve enerji tüketimini analiz edebilir.

Yapı firmaları inşaatı hızlandırmak için muhafazadan mekanik ve elektrik sistemlerine kadar birçok bina sistemi ve bileşeninin prefabrikasyonunu yapmaktadır. BIM, malzeme taşıma, hareket yolu ve kurulum sırası ile ilgili olarak prefabrikasyon konseptlerini tasarlamak ve test etmek için de fırsatlar sunar.

Yükseltilmiş döşemede olduğu gibi çoğu zemin montaj ve kurulumları modellenmez, yapısal köprüleme ve destek ayarlamaları genellikle sahada yapılır. Döşemenin BIM modelini oluşturmak, montaj ekibinin diğer kritik unsur ve sistemlerinin nerede bulunduğunu anlamasına olanak tanır ve sistemler kurulduktan sonra sahada uyarlama yapmak için gereken zaman ve çabayı ortadan kaldırır, böylece saha kurulum süreleri azaltır.


Yüksek Hassasiyetli MEP Modelleriyle Çalışma

MEP – mekanik, elektrik, sıhhi tesisat ekipmanı hizmetleri, her veri merkezi için asli unsurlardır. Yüksek kapasiteli enerji ve ısı yüklerini yoğun bir şekilde sıralanmış sunucu kabinetleriyle ilişkilendirmek, çok katmanlı istiflenmiş kanal, iletim ve boru tesisatı gerektirir.

Kontrolsüz bir tasarım veya tasarıma uygun olmayan bir uygulama, veri merkezinin kullanılabilirlik(availability) amacını tehlikeye atacaktır. İlgili onlarca disiplin ve alt yüklenici arasındaki koordinasyon, beklenen performans ve güvenilirliği doğrulamak için titiz ve doğru bir şekilde yönetilmelidir.

Veri merkezi sektörü için önceden tanımlanmış sistemler ve hem kurulum düzenlerinde hem de yapısal veya mimari bileşenlerde çok sayıda prefabrike elemanın kullanılabilmesi sayesinde, sayısal proje ile gerçek bina arasındaki kesinlik mükemmel düzeye çıkabilmektedir. Yüksek düzeyde ayrıntı (LOD – Level of Design/Development/Detail) ile BIM modelinin kararlı bir kullanımı, bileşenlerin mekansal koordinasyonuna önemli katkılarda bulunur. Ayrıca, zorunlu geçişlerin, açıklıkların ve alt yapıların dikkate alınmasıyla, çakışma tespiti, imalat ve montaj için atölye çizimlerinin çıkarılmasına da olanak tanır. Birden fazla alt yükleniciyi içeren imalat işleri, aynı çalışma alanlarında aynı anda çalışılması engellenerek veya kaçınılarak ihtilafsız olarak çözülebilir.

3B bilgisayar modellerinin kullanılması, proje ekibinin inşaat sırasında soruna neden olabilecek hataları veya arızaları kolayca tespit etmesine ve değerlendirmesine olanak tanır. Görev açısından kritik olan bileşenler doğru ölçekte gösterilir ve tasarım sırasındaki tüm önemli konular görselleştirilerek üretici detayları/verileri 3B bir modelde konumlandırılabilir.

Bu yaklaşımla entegre yazılımlar ve bir sorun yönetim platformunu içeren koordinasyon süreçleri ile çakışmasız (Clash-Free) modele en yakın sonuçlar elde edilebilmektedir.


CFD Analizleri
 
No alt text provided for this image

BIM, sağladığı planlama düzeniyle veri merkezi tasarımcılarının ekipmanın ve dağıtımın her koşula uyabileceğini ve uyduğunu doğrulamalarına, bakım ve servis açıklıklarını öngörebilmelerine ve gerçekçi yönlendirme ile akış, basınç ve voltaj düşüşlerini analiz etmelerine yardımcı olur. Mühendisler, hesaplamalı akışkan dinamiği (CFD) simülasyonlarını BIM modeline dahil ederek, termal modellemeye dayalı olarak sunucu yerleşimlerini değerlendirebilir ve uygun hava akışını ayarlamak için ince ayar yapabilirler. Böylece veri merkezinin içinde havanın nasıl akacağı görselleştirilebilir ve yüksekliğe ve havanın nasıl hareket ettiğine bağlı olarak sıcaklık değişimi öngörülebilir. Bir beyaz alandaki sunucuların soğuk havayı nasıl aldığını ve sıcak havanın nasıl çıkarıldığını (sıcak koridor ve soğuk koridor) sanal ortamda önceden görebilmek hayati öneme sahiptir.

Bilgi İzleme Sistemi Uygulamaları

Veri merkezi tasarım BIM modelleri genellikle taşeron sayısı kadar çok modele bölündüğünden, BIM kalitesinin özel olarak kontrol edilmesi hem detaylarda hem de bir bütün olarak özellikle önemlidir. Tedarikçilerin BIM açısından potansiyel olgunluk eksikliği veya tasarım değişikliklerinin kapsamı, bilgilerin bütünlüğünü tehlikeye atabilir.

Bu sebeple veri merkezi projelerinde, tasarlanan ve yürütülen bileşenler arasındaki izlenebilirliğe dikkat etmek çok önemlidir ve BIM modellerinin kullanılması bu görevde önemli ölçüde yardımcı olur. Aynı şekilde, sayısal modeldeki varyasyonları tahmin etmek veya güncellemek, sahada akıcı ve kayıtlı bir çalışma sağlar. Güvenilirlik ve çeviklikle bu denetimi gerçekleştirmek için süreçleri kurmak, bilgi yönetiminde üst bir olgunluk seviyesi anlamına gelir ve uzman bir ekibin yardımıyla geliştirilebilir.

BIM, projeye dahil olan herkesin (mimarlar, elektrik ve makine mühendisleri, proje yöneticileri vb.) verilerini paylaşılan modele girmesine olanak tanır. Bilgi, iletişim ve proje koordinasyonuna yardımcı olan tek bir yerde tutulur.

Sorunsuz Devreye Alma ve Operasyonel Bakım (O&M)

Veri merkezi projeleri, performans ve güvenilirlik sağlamak için sağlam bir devreye alma süreci gerektirir. Veri merkezi devreye alma süreçleri, karmaşık tasarım ekip çalışması ve koordinasyonu ile çok sayıda zamanlama, organizasyon, malzeme takibi ve değişiklik yönetimi içerir.

Her bileşen için devreye alma bilgi etiketleri, devreye alma süreci durumunun canlı bir veri tabanını tutmak için BIM modeline eklenebilir. Teslimatlar, işletme ve bakım kılavuzları, as-build planlar, bilanço raporları ve devreye alma raporları gibi tesis yönetimi için çok değerli olan bu bilgiler ayrı dosyalar yerine her bir ekipman parçası için birlikte ve bütünleşik olarak tutulabilir ve görüntülenebilir. Böylece hem modellere hem de verilere, proje bittikten çok sonra bile çok daha kolay bir biçimde erişim sağlanabilmektedir.

DCIM - Durumsal Farkındalık & Otomasyon

Güncel bir veri merkezinin altyapısı ve operasyonları o kadar karmaşıklaşmıştır ki, ancak sayısal otomasyon sistemleriyle yönetilebilir. Bu sebeple veri merkezi kapsamındaki tüm fiziksel ve mantıksal varlıklar önceden ve erkenden sayısallaştırılmalıdır. Projenin geliştirilmesi sırasında inşaat şirketleri, şantiyenin ilerlemesini ve gerçekleşmeleri takip edebilmek için topografik saha keşifleri ve LİDAR nokta bulutu taramalarını kullanabilir ve buna göre BIM modelleri güncellenebilir. Bu şekilde, gerçek bina ve sayısal model ikizlenebilir veya en azından birbirinin aynası vazifesini görebilir.

Ancak hiçbir as-built çizim tesis yönetimi için doğru model olmayacaktır. Modeller ait oldukları aşamanın amacına cevap vermelidir. İnşaat modeli, muhtemelen, işletme aşamasıyla alakasız olabilecek bilgiler içeren farklı detayda belgelerden oluşmaktadır. Benzer şekilde, modellenen öğelerin bazıları, hizmet sağlayıcılara bağlı olarak ya ayrıştırma ya da analiz yoluyla bir dönüşümden geçmelidir. Böylece, varlığın bakımına yönelik modeller, tesis yöneticisinin araçlarıyla bir adaptasyon ve entegrasyon sürecinden sonra as-built modellerinden türetilecektir.

Veri merkezleri DCIM uygulamaları (Veri Merkezi Altyapı Yönetimi Yazılımları), bu tür tesislerin varlık yönetimi için en ideal ve gelişmiş çözümdür. Varlıklar, kaynaklar, süreçler ve insanlar gibi fiziksel ve sanal unsurlar dahil olmak üzere BT altyapısının yönetimine izin verirler. Herhangi bir DCIM yazılımının BIM modelinde yer alan bilgileri kullanabilmesi için aralarındaki birlikte çalışabilirlik hazırlıkları, ayıklamaları ve dönüşümleri yapılmalıdır. Veri merkezi operatörünün herhangi bir tesis yönetim görevi, ayıklanacak verilere bağlı olarak modelden belirli bir sorgu yapabilir ve kapsamlı BIM bilgi setinden faydalanabilir. Bu amaç için uygun parametrelerin net bir tanımı, diğer hususların yanı sıra, sayısal platformları önceden ve erkenden dahil etmek için çok önemlidir.
 

 
BIM ile Prototipleştirme

Ağırlıklı olarak işlevsel ve teknik tasarımları göz önüne alındığında, veri merkezleri bir bina olmaktan çok bir ürün haline gelmektedir. Bir "ürün" olarak veri merkezlerinde, yapı tasarımına yönelik modası geçmiş, sabit yapılı veya tek seferlik bir yaklaşım yerine daha yüksek verimlilik seviyelerine ulaşabilecek imalatların toplu olarak özelleştirilmesi için prototipleştirme gibi fırsatlar vardır.

Bununla birlikte, veri merkezi binalarını, belirli bir yerin ve programın benzersiz gereksinimlerini karşılamak için hassas bir şekilde düzenlenebilen bir imalat eseri olarak düşünmeye de ihtiyaç vardır. BIM, bu kapsamda bir bina için zaman içinde gelişebilen ve iyileşebilen dinamik bir bileşen modeli oluşturmaktır.

BIM, hızlı saha master planlamasına ve bina tasarımına izin veren prototip geliştirmeleri için çok önemli bir gereksinimdir. Kavramsal tasarım ve tasarım geliştirme adımlarının çoğunu ortadan kaldırır ve ekibin tasarımı yerleşke ve/veya müşteri gereksinimlerine göre yerelleştirmeye ve daha da önemlisi tedarik zinciri optimizasyonuna odaklanmasını sağlar.

Prototipler, genel proje bütçesi ve takvimi üzerinde, pazara daha hızlı bir sürede açılmaya eşit olan büyük tasarruflar sağlamaktadır. BIM'in saha dışı üretim için sağladığı fırsatlar, proje zaman çizelgesi süresinin ve maliyet tasarrufunun azaltılmasına olanak tanır.

Veri merkezi prototipi BIM ile kayıt altına alındığında, tüm paydaşlar bu içeriği sahaya özel projelerinin dokümantasyonunu hızlandırmak için kullanabilir, projenin avan (SD: Schematic Design) ve kesinleşme (DD: Design Developement) aşamalarını sadece birkaç haftaya indirebilir ve sonuç olarak, zamanla daha fazla inşaat detayı geliştirilip rafine edildiğinden ve prototip modeline eklendiğinden, projenin uygulama (CD: Construction Documents) aşamaları da azaltılacaktır.

Bu prototiplerin hedefi, geliştirilen veri merkezi altyapı çözümleri ile anahtar teslim bir çözüm olarak veya ihtiyaca göre inşa edilecek bir veri merkezi projesi için tasarım temeli olarak sunulabilecek bir sistem sağlamaktır. Her iki durumda da prototip yaklaşımı hem tasarım hem de inşaat açısından daha hızlı ve öngörülebilir bir proje takvimi ve daha uygun maliyetli ve öngörülebilir bir proje bütçesi sağlamaktadır.

Danışman/tedarikçi ekosisteminin bu prototip modeli sürekli ve kademeli olarak iyileştirebileceği bir BIM altyapısı hazır bulunduğunda, herhangi bir projenin doğal iş akışı içindeki güncellemeler yeni "sürüm" olarak ürünleşmeye devam edebilecektir. Ayrıca bulut bilişim teknolojisi ile bileşen bilgi kitaplığının tüm yapı projeleri arasında gerçek zamanlı olarak sürekli senkronize edilmesi de mümkün olabilecektir.

Bu yaklaşımlar ve veri merkezi sektörünün tasarım ve satıcı ortaklarından oluşan geniş ağı, tek firma/tek müşteri/tek bina yaklaşımına göre daha fazla yenilik fırsatı ile tasarımın sürekli evrimine izin verebilecektir.

Bunun geleneksel tasarım sürecinden dramatik ayrışmayı ve potansiyel olarak yıkıcı bir yeniliği temsil ettiğini değerlendirdiğimizde, veri merkezi sektörünün, bu yola katılmak, öncülük etmek ve vaat edilen yeni fırsatlardan, ortaklıklardan ve ilişkilerden yararlanmak için en avantajlı konumda olduğunu söyleyebiliriz.
Paylaş:
E-BÜLTEN KAYIT
Güncel makalelerimizden haberdar olmak için e-bültene kayıt olun!
Sosyal Medyada Bizi Takip Edin!
E-Bülten Kayıt