×

Veri Merkezi Periyotlar Cetveli





Veri Merkezi Periyotlar Cetveli

Celal Ünalp 


 
"E-atık, değerli sınırlı kaynakların kaybolduğu zehirli bir atık akışı"

Bilim ve teknolojideki hızlı yenilikler sonucunda maliyetlerin düşmesi, birçok fayda ile elektronik ürünlere ve dijital teknolojiye erişimi önemli ölçüde artırdı. Bu durum her alanda olduğu gibi veri merkezlerinde de elektronik cihaz ve donanımın  kullanımının artmasına neden olurken, e-atık gibi istenmeyen sonuçları da gündeme getirdi.

Elektronik atık veya e-atık, sahibi tarafından yeniden kullanım amacı olmaksızın atık olarak elden çıkarılan tüm elektrikli ve elektronik ekipman (EEE) öğelerini ve parçalarını ifade eder. E-atık, dünyada farklı bölgelerde ve farklı koşullar altında Atık Elektrikli ve Elektronik Ekipman (WEEE), elektronik atık veya e-hurda olarak da anılmaktadır. E-atık, güç veya pil beslemeli devre veya elektrikli bileşenlere sahip hemen hemen her mobil, ev, endüstriyel veya iş ürünü gibi geniş bir yelpaze içerir. E-atık, hem insan sağlığını hem de çevreyi etkileyen ve değerli hammadde kaybını çoğaltan dünyadaki en hızlı büyüyen ve en karmaşık atık akışlarından biridir.

Küresel e-atık monitörü 2022 (b-UNU/UNITAR, 2022), sadece beş yılda yüzde 21 artarak 2021'de dünya çapında 64,7 milyon ton elektronik atık üretildiğini kaydetmiştir. Rapora göre, 2021'de en büyük e-atık hacmini Asya üretirken (yaklaşık 29,9 Mt), ardından Amerika (18.6 Mt) ve Avrupa (12 Mt), Afrika (3,1 Mt) ve Okyanusya (0,7 Mt) gelmektedir.

Piyasada birçok EEE ürün ve türleri vardır, bu da onları mantıklı ve pratik olarak kullanışlı kategoriler halinde gruplandırmayı gerekli kılar. E-atık istatistikleri için tasarlanan sınıflandırma sistemi, ürünleri benzer işleve, karşılaştırılabilir malzeme bileşimine (tehlikeli maddeler ve değerli malzemeler açısından) ve ilgili kullanım ömrü sonu özelliklerine göre sınıflandırmaktadır. Şu anda, bu kriterleri karşılayan tek sınıflandırma sistemi Birleşmiş Milletler Üniversitesi (UNU) tarafından geliştirilen UNU-ANAHTARLARI’dır.

2018 yılında yürürlüğe giren Avrupa Birliği direktifiyle E-atık tanımı altı atık kategorisine bölünmüştür :

• Daha yaygın olarak soğutma ve dondurma ekipmanı olarak adlandırılan sıcaklık değişim ekipmanları. Tipik ekipmanlar arasında buzdolapları, dondurucular, klimalar, ısı pompaları bulunur.

• Televizyonlar, ekranlar ve monitörler. Tipik ekipmanlar arasında televizyonlar, monitörler, dizüstü bilgisayarlar, taşınabilir tip bilgisayarlar ve tabletler bulunur.

•  Lambalar. Tipik donanım, floresan lambaları, yüksek yoğunluklu deşarj lambaları ve LED lambaları içerir.

•  Büyük donanım. Tipik donanım arasında çamaşır makineleri, çamaşır kurutma makineleri, bulaşık makineleri, elektrikli ocaklar, büyük baskı makineleri, kopyalama ekipmanları ve fotovoltaik paneller bulunur.

•        Küçük donanım. Tipik donanım  arasında elektrikli süpürgeler, mikrodalga fırınlar, havalandırma ekipmanları, ekmek kızartma makineleri, elektrikli su ısıtıcılar, elektrikli tıraş makineleri, tartılar, hesap makineleri, radyo setleri, video kameralar, elektrikli ve elektronik oyuncaklar, küçük elektrikli ve elektronik aletler, küçük tıbbi cihazlar, küçük izleme ve kontrol cihazları bulunur.

•        Küçük BT ve telekomünikasyon donanımı. Tipik donanım  arasında cep telefonları, Küresel Konumlandırma Sistemleri (GPS), cep hesaplayıcıları, yönlendiriciler, kişisel bilgisayarlar, yazıcılar, telefonlar bulunur.

Yaklaşık 900 ürün ve 660 tipi kapsayan bu altı e-atık kategorisinde her bir ürününün farklı bir kullanım ömrü profili vardır, bu da her kategorinin farklı atık miktarları, ekonomik değerleri ve uygun olmayan şekilde geri dönüştürüldüğü takdirde potansiyel çevresel ve sağlık etkileri olduğu anlamına gelir. Sonuç olarak, tüketicilerin elektrikli ve elektronik ekipmanı elden çıkarırken tutumları farklı olduğu gibi, toplama ve lojistik süreçler ile geri dönüşüm teknolojisi de her kategori için farklılık gösterir.


"Veri Merkezlerinde e-Atık"

Yeni ve yenilenmiş veri merkezlerinin sürekli büyümesiyle birlikte, atık elektrikli ve elektronik ekipman (WEEE) veya e-atık oluşumu söz konusu olmaktadır. Bununla birlikte, jeneratörler veya kesintisiz güç kaynağı gibi bir veri merkezi tesisini oluşturan kritik altyapının uzun yaşam döngüleri nedeniyle, veri merkezi endüstrisinin kendisi e-atık için önemli bir katkıda bulunmamaktadır.

Öte yandan, sunucular ve diğer donanım parçaları gibi çekirdek BT bileşenleri söz konusu olduğunda, optimum verimlilik için sistemlerin sürekli olarak geri dönüştürülmesi veya yenilenmesi gereken bir veri merkezinin BT yapısındaki tüm bileşenler e-atığa önemli katkılarda bulunmaktadır.

Veri merkezi ekipmanları büyük ölçüde yaygın/ortak metallerden (çelik, bakır, alüminyum vb.) ve polimerlerden (ABS, PVC, PBT) oluşurken, ON KRİTİK HAMMADDE tipik olarak bileşenlerin %0,2 kadarını oluşturur. Veri merkezi ekipmanındaki bu tür malzemelerle ilgili kamuya açık bilgiler kurumsal sunucu, ağ cihazları ve veri depolama birimleri bileşimlerine odaklanır ve oldukça sınırlıdır.

Kritik hammaddelere yönelik tedarik riski her zaman yüksektir ve bunların AEEE'den geri dönüşüm oranlarının yalnızca yüzde 1 civarında olduğu tahmin edilmektedir. Bazı metaller, istikrarlı özellikleri, tutarlı nitelikleri ve yeniden satış için bir pazara sahip olmaları da dahil olmak üzere yerleşik ve ekonomik olarak daha uygun geri dönüşüm teknolojileri nedeniyle daha sık geri dönüştürülür. Tamamlanmış ömür devri yönetim şirketleri, altyapı ekipmanından kritik hammaddeleri ve nadir toprak elementlerini geri kazanmada, özellikle teknolojinin uygulanabilirliği ve ekonomik geri kazanım konusunda birçok zorlukla karşı karşıyadır ve bunlar AEEE'nin düşen değeri ile daha da karmaşık hale gelirken daha az katma değerle çalışmayı zorunlu kılar.

Genel olarak, veri merkezi e-atıkları, dizüstü bilgisayarlar gibi küçük BT cihazlarından daha yüksek dereceli geri dönüşüm malzemeleri içerir. Örneğin, veri merkezleri, bireysel bir tüketicinin veya küçük BT cihazlarının tipik devre kartlarından ortalama olarak daha yüksek değerli metal içeriğine sahip yüksek dereceli, kaliteli ve dayanımlı devre kartları ve bileşenleri kullanır.

NTE - Nadir Toprak Elementleri (Rare Earth Elements, REE)

Nadir toprak metalleri veya nadir toprak oksitleri veya lantanitler olarak da adlandırılan NTE'ler, bir dizi gümüşi beyaz yumuşak ağır metaldir. NTE, cam, seramik, metalurji sanayii, lazer üretimi, mıknatıs üretimi, petrol katalizörü ve ileri teknoloji cihazların üretiminde yaygın hammadde olarak kullanılmaktadır. Bilinen dünya rezervinin %80'i Çin(%38), Vietnam(%19), Brezilya(%18) ve Rusya(%10) topraklarındadır. Bileşikler, metaller ve alaşımları içeren NTE üretiminde ve tüketiminde Çin tek başına %80 pazar payına ulaşmış durumdadır.

NTE, nadir olarak adlandırılmalarına rağmen yerkabuğunda değişik oranlarda, çok geniş bir alana yayılmış olarak 160 civarında mineralin içeriğinde düşük yoğunluklarda bulunur. Bu yüzden bulunması, çıkarılması ve işlenmesi oldukça zor ve maliyetlidir. NTE’nin kömür rezervlerinden ve küllerinden, cevher hazırlama tesislerinden çıkan atıklar veya elektronik atıklar gibi ikincil kaynaklardan elde edilmesi de mümkündür.


 
Paylaş:
E-BÜLTEN KAYIT
Güncel makalelerimizden haberdar olmak için e-bültene kayıt olun!
Sosyal Medyada Bizi Takip Edin!
E-Bülten Kayıt