Sigortalar İçin El Kitabı
Bölüm-20
Alçak ve Yüksek Gerilim Sigortaları İçin Kullanıcının El Kitabı 

Dr. Müh.  Herbert  Bessei

 

23  Sigorta geri kazanım sistemi– Devre dışıyken bile faydalı olmak mümkündür

NH ve HH-sigorta buşonları kapalı tip anahtarlama bölmelerine sahip olduklarından, devre dışı bırakıldıktan sonra da dahi başlangıçta üretilmiş oldukları tüm değerli maddeleri içe- rirler. Gümüş ve bakır parçalar içerdiklerinden (Resim 23.1) devre dışı bırakılmış NH- ve HH- sigortaların metal parçalarının (genellikle de kontaklarının) hurda olarak kullanılması için sigortalar az çok kuralına uygun olarak demonte edilir. Bu yöntem birçok açıdan dezavan- tajı da beraberinde getirmektedir:

• Bu yeniden değerlendirme yöntemi sistematik ve ülke çapında uygulanır değildir.

• Sinterleşmiş gövdede bulunan metal genelde atlanmaktadır.

• Sigorta gövdelerinin açılması zaman alıcıdır ve göründüğü kadar problemsiz değildir, zira kuvars kumun ve eski
ürünlerde (1985’ten önceki Alman üretimleri) asbest liflerin açığa çıkması söz konusudur.



Resim 23.1 Sigorta buşonlarının içerdiği maddeler, üstte: NH-sigortalaraltta: HH-sigortalar

ZVEI bünyesinde organize olmuş Alman sigorta üreticileri, bu dezavantajların önüne geçen bir NH/HH geri kazanım sistemi geliştirmiştir. Bu sistem Almanya’da uzun yıllardan beri büyük bir başarıyla uygulanmaktadır, hatta birçok farklı ülke tarafından da benimsenmiş ve uygulamaya konmuştur.

Devre dışı kalmış sigortalar ülke çapında, paletli kafes şeklindeki kutu- larda toplanır (Resim 23.2). Düşük adetteki sigortalar toptan satıcılara, elektrik dağıtım şirketlerine ve diğer toplama noktalarına verilebilir. Mekanik hasarlı sigortalar buralarda sağlam plastik torbalara konur. Bu prosedür sigorta kullanıcılarına ücretsizdir.



Bu toplama yerlerindeki dolu kutular, bir faks isteği (fax-on-demand) üzerine bir taşımacı tarafından alınır ve bir bakır haddehanesine götürülür.

Bakır ve gümüş burada bir konverter içinde eritilir. Oluşan cüruflar yol ve set yapımlarında kullanılır. Eritilen bu metallerden elde edilen kazançla nakliye masrafları karşılanır. Geriye kalan tutarlarsa derneğin kuralları gereği kamu yararına dair amaçlar için kullanılır.

Problemli maddeler cürufa yapışır ve bu şekilde zararsız hale getirilir. Bu yöntemde (Resim 23.4) neredeyse tüm sigorta parçaları zararsız ve ekonomik bir şekilde tekrar hammadde döngüsüne sokulur. Çevre bilincine sahip sigorta kullanıcıları, sigorta buşonları üzerindeki NH ve HH geri kazanım işaretlerine dikkat etmelidirler (Resim 23.3).



Resim 23.3 NH/HH Recycling e. V.’nin tescilli markaları




Resim 23.4 NH/HH-sigortaların geri kazanımı


Ekler:
















Sigortaların dünyasını kolayca anlayabilmemiz için hazırlanmış olan  "Alçak ve Yüksek Gerilim Sigortaları İçin Kulanıcının  El Kitabını" nın güncel yayınını  bölüm bölüm  yayınladık.. Bu kitabın Elektrik Tesisat Portalımızda  yayınına izin veren  NH/HH-Recycling e. V.   Sn. Volker Seefeld, Sn. Dr. Müh. Herbert Bessei 'ye  teşekkür ederiz. 

ETP-Elektrik Tesisat Portalı
Sabri Günaydın
 



NH/HH-Recycling e. V. Başkanı’nın Sonsözü

Sigortalar için bu el kitabı, sigortaların dünyasını kolayca anlayabilmeniz için hazırlanmıştır.

Bu basit ancak son derece etkili koruma cihazlarının işlevleri ve avantajları, sigortaların tarihsel gelişimlerinden başlayarak, kullanıldıkları uygulamalar ve bu uygulamalardan doğan farklı koruma sistemleri ve standartlarla birlikte anlatılmıştır.

Almanya’daki elektronik atıkları gönüllü olarak geri alma yükümlülüğünü taşıyan ilk dernek, Alman sigorta üreticilerinin inisiyatifi ile 1995 yılında NH/HH-Recycling-Verein (NH/HH- Geri Kazanım Derneği) adı altında kurulmuştur. Derneğin kuruluş amacı, NH ve HH sigorta buşonlarının çevre dostu bir biçimde geri kazanımı için gönüllülük esasına dayanan, iştirak eden atık toplayıcıları için kolay ve masrafsız olduğu gibi ve kendi masrafını da çıkarabilen bir geri kazanım sistemi oluşturmaktır.

Derneğin geçtiğimiz 15 yıldaki gönüllülük esasına dayanan başarılı çalışmalarına bir göz atabiliriz. Toplayıcılarımız son yılda 232 ton devre dışı kalmış sigorta toplamış ve bugüne kadar 450 ton bakır ve 6,8 ton gümüş tasarrufu sağlamıştır. Bununla gurur duyuyoruz.

Kamu yararına çalışan bir dernek olarak ekonomik bir kazanç elde etmeye çalışmamaktayız. Bununla birlikte, geri kazanılan bakır ve gümüş malzemelerin satışından geriye fazla bir tutar kaldığı takdirde bu kaynak, sigortaları konu alan eğitim ve araştırma projelerine ak- tarılmaktadır. Satışlardan elde edilen bu kaynakla hem çevre korumasına hem de sigortaları konu alan bilimsel çalışmalara destek vermekten ve bunları teşvik etmekten mutluluk duyuyoruz.

 

Volker Seefeld
NH/HH-Recycling e. V. Başkanı


Yazarın Sonsözü 

Elektrik sigortaları, çoğunlukla onları görmesek de günlük yaşamımızın her alanında vardır. Genelde sigortaları can sıkıcı arızalarla bir arada hatırladığımızdan pek de iyi anıldıkları söylenemez. Sigortalar yalnızca, elektrikli veya elektronik cihazlar olması gerektiği gibi çalışmadığında ilgi alanımıza girer. Acemi bir kişinin arızanın sebebi olarak daima “yanmış” bir sigortayı göstermesine karşın konunun uzmanı, sigortanın görevini yaparak durumun kötüleşmesini önlediğini bilir.

Bununla beraber sigortalar, her türlü elektrikli cihaz ve sistemler için üstlendikleri bu koruma görevini, ancak özenli bir üretimin ürünü olmaları ve koruma konseptine uygun seçilmeleri durumunda yerine getirebilirler.

Sigortaları kullanmadan önce doğru çalışıp çalışmadıklarını kontrol etmek mümkün olmadığından, özenle üretilmiş olmaları şarttır. Uygun sigortanın seçilmesi, sigortaların temel teknik işlevlerin bilinmesini ve üzerlerinde yer alan bilgiler ve teknik değerleri hakkında temel bilgilere sahip olunmasını gerektirir.

Elbette bu konuyla ilgili birçok bilgi, ilgili standartlarda ve bunlara ait uygulama notlarında mevcuttur, hatta bilimsel çalışmalarda bunlardan daha fazlası yer almaktadır. Ancak bu tür dokümanların incelenip anlaşılmasının hem zor hem de zaman alıcı olması yüzünden, sigortaları arada sırada kullanan birinden bunu yapmasını beklemek pek de adil olmaz. Bu kitapta sigortaları kullanan veya kullanacak olan herkes için en önemli konular özetlenmiş, hatta sabırsız okuyucular için bir “anahtar kelime dizini” hazırlanmıştır. Bu dizin okuyucuyu doğrudan aradığı bilgiye götürecektir.

Sigortalarla ilgili bilgiler mutlaka sigorta üreticisinden de alınmalıdır. Ancak kullanıcının bu noktada bile, ne için danışmanlık hizmeti alması gerektiğini bilecek kadar bilgi sahibi olması gerekir.

Bu kitap, tüm olası uygulamalar için uygun sigortanın bulunmasına olanak sağlayacak kadar kapsamlı bir çalışma olarak algılanmamalıdır. Daha ziyade bu kitabın amacı, doğru sigortayı seçmek için nelere dikkat edilmesi gerektiği konusunda bilgiler vermenin yanı sıra, karmaşık ve standart dışı uygulamaların tespit edilmesini sağlamak ve bu gibi durumlarda sigorta üreticilerine doğru soruların yöneltilmesine yardımcı olmaktır.

Bu kitapta sigortalarla ilgili standartlarda bahsi geçmeyen veya haklarında bilgi bulunması zor olan konulara da değinilmiştir. Sigorta kullanan herkesin elinin altında bulunması gereken bazı temel bilgiler de tablo biçiminde listelenmiştir.

Ayrıca kullanıcıların faydalanabilmeleri adına, uluslararası standartlarda geçmemelerine karşın Almanya’ya özgü olan sigorta uygulamalarına da değinilmiştir.

Katkıda bulunan tüm sigorta uzmanlarına, verdikleri değerli bilgiler ve sağladıkları resim ve teknik dokümanlardan dolayı çok teşekkür ederim.

Elinizde tuttuğunuz bu 4. baskıda, ufak düzeltmelerin yanı sıra Tablo 2.1’deki standartlar güncellenmiştir. Ayrıca sigorta uygulama örneklerine de yeni açılan 10.9 “Fotovoltaik modüllerin korunması” başlığı altında ilaveler yapılmıştır. Bu başlık altında standart komiteleri ve sektördeki güncel tartışmalara da yer verilmiştir. PV (Fotovoltaik) modüllerine dair sigorta sınıflandırmalarının, süregelen geliştirme çalışmaları neticesinde değişebileceği de hesaba katılmalıdır.