Rahatsız Edici Işığın (Işık Kirliliğinin) Azaltılması 

Bölüm-2

ETP Işık Kirliliği Çalışma Grubu 
Prof. Dr. Rengin Ünver
Sabri Günaydın
 

 
[Yayım Tarihi: 28 Mart 2025]

Bu teknik kılavuz  Birleşik Kırallık  ILP(Institution of Lighting Professionals) Guidance Note 01/21’in  orjinal İngilizce versiyonundan alınarak ETP Işik Kirliliği Çalışma Grubu Başkanı Prof. Dr. Rengin Ünver, ETP Işık Kirliliği Çalışma Grubu Üyesi  Sabri Günaydın tarafından yapay zeka çeviri yazılımları kullanarak Türkçe'ye çeviri yapılmış, kontrol edilerek düzenlenmiştir.

Tüm hakları saklıdır. Bu yayının hiçbir bölümü, Aydınlatma Profesyonelleri Enstitüsü'nün yazılı izni olmadan çoğaltılamaz, bir erişim sisteminde saklanamaz veya elektronik, elektrostatik, manyetik bant,  mekanik, fotokopi, kayıt veya başka bir şekilde herhangi bir biçimde veya herhangi bir yolla iletilemez.

Bu yayın tüm hakları saklı olmak üzere telif hakkıyla korunmaktadır. 

ILP (Institution of Lighting Professionals) ‘nin Türkçe çeviri ile ilgili sorumluluğu yoktur. ETP Türkçe çeviri ve düzenleme sorumluluğunu üstlenir. 

Türkçe çeviride göreceğiniz olası hataları “iletisim@etp.com.tr “  e-posta  adresine  göndermenizi rica ederiz. 

Bu kılavuzun ETP Portalımızda yayını ile ilgili bize Destek ve kılavuz olan, izin veren ILP Başkanı Perry Hazell’a ve ILP Teknik Yönetici Mr. Guy Harding’e teşekkür ederiz.




Temiz Mahalleler ve Çevre Yasası (CNEA) 2005

Temiz Mahalleler ve Çevre Yasası (The Clean Neighbourhoods and Environment Act), CNEA, 2005) Yerel Yönetimlere ve Çevre Ajansına, tanımlanmış tesislerden yayılan yapay ışığı, yasal bir rahatsızlık olarak sınıflandırarak çok çeşitli sorunlarla başa çıkmaları için ek yetkiler vermektedir. CNEA 2005, 1990 Çevre Koruma Kanunu'nun 79(1) bölümünü şu şekilde değiştirmiştir:

Aşağıdakileri belirterek yasal rahatsızlık rejimini hafif rahatsızlıkları da kapsayacak şekilde genişletin:

CNEA 2005, 1990 tarihli Çevre Koruma Yasası'nın 79(1) sayılı bölümünü “yasal rahatsızlık düzeninin, aşağıda belirtilen ışık rahatsızlığını da kapsayacak şekilde genişletilmesİ” şekilde değiştirmiştir.

'(fb). Sağlığa zararlı veya rahatsız edici olacak şekilde tesislerden yayılan yapay ışık'.

DEFRA tarafından CNEA 2005'in 101 ile 103. Bölümleri hakkında hazırlanan kılavuz (DEFRA, Nisan 2006), yerel makamların, yapay aydınlatmadan kaynaklanan rahatsızlıklar da dâhil olmak üzere, bölgelerinin mevcut ve potansiyel yasal rahatsızlık kaynaklarına karşı periyodik olarak kontrol edilmesini sağlama görevini genişletmektedir. Yerel makamlar yapay ışıktan kaynaklanan bu tür rahatsızlıklarla ilgili şikâyetleri araştırmak için uygun adımlar atmalıdır. Yasal bir sıkıntının mevcut olduğu veya meydana gelebileceği veya tekrarlanabileceği konusuna kanaat getirdikten sonra, yerel makamlar, rahatsızlığın belirli bir zaman dilimi içinde durdurulmasını veya azaltılmasını talep eden bir azaltma bildirimi (1990 Çevre Koruma Yasası'nın 80(2) bölümü uyarınca) yayınlamalıdır.

Ulusal Planlama Politikası Çerçevesi (NPPF)

Ulusal Planlama Politikası Çerçevesi (The National Planning Policy Framework, NPPF) İngiltere'deki projelerin tasarımı ve yapımında geliştiricilere ve tasarımcılara yardımcı olmak için daha özlü ve kullanılabilir bir planlama belgesi olarak tanıtıldı.

Ulusal Planlama Politikası Çerçevesi 2019, rahatsız edici ışığın kontrolü ile ilgili olarak aydınlatmaya çok az atıfta bulunmaktadır:

c) doğal olarak karanlık açık alanlar ve doğa koruma, yerel tesislerdeki yapay ışığın ışık kirliliğinin etkisinin sınırlandırılması 
Birçok Yerel Planlama Otoritesi (Local Planning Authorities, LPA), planlama sistemi içerisinde yerel kalkınma çerçevelerinin bir parçası haline gelecek politikalar üretmiş ya da üretmektedir. Yeni gelişmeler için, LPA’ların Kısıtlama saatleri de * dâhil olmak üzere dış aydınlatma ile ilgili planlama koşulları getirme fırsatı vardır.

 
* Kısıtlama (curfew) saatleri: Daha katı gerekliliklerin (rahatsız edici ışığın kontrolü için) uygulanacağı zaman; genellikle yerel planlama bölümüne uygulanan bir aydınlatma kullanım koşuludur. Uygulamaya bağlı olarak kısıtlama saatleri genellikle 21.00 - 23.00 arasında başlar ve 07.00’ye kadar devam edebilir. Ancak, rahatsız edici ışığın yakın çevrede ve hassas insan, hayvan ve bitki almaçlarına doğru azaltılmasının önceliklendirlmesini sağlamak için, kesin kısıtlama saatlerinin dikkatli bir şekilde uygulanması gerekir. 

Ulusal Planlama Politikası 

Ulusal çevrimiçi planlama kılavuzu, aydınlatma kirliliği endişelerinin ne zaman dikkate alınması gerektiğini inceleyen bir kaynaktır. 

Bu kılavuz, planlamacılar için konunun genel bir çerçevesini sunarak, yedi tartışma noktası üzerinden bir bakış açısı kazandırmak amacıyla bazı ilgili belgelere bağlantılar içermektedir.

•    Işık kirliliği ne zaman planlama ile ilgilidir?

•    Bir gelişim/imara açılma teklifinin ışık kirliliğine etkisi olup olmayacağı değerlendirilirken hangi faktörler göz önünde bulundurulmalıdır?

•    Işığın nerede parladığını değerlendirirken hangi faktörler önemlidir?

•    Işığın ne zaman parladığını değerlendirirken hangi faktörler önemlidir?

•    Işığın ne kadar parladığını değerlendirirken hangi faktörler önemlidir?

•    Olası ekolojik etkileri değerlendirirken hangi faktörler önemlidir?

•    Aydınlatma yaklaşımlarını bilgilendirebilecek ve ışık kirliliğinin azaltılmasına yardımcı olabilecek başka hangi bilgiler mevcuttur?

Yapay ışık, planlama aşamasında dikkate alınmayı gerektirir. Önerilen herhangi bir aydınlatma kurulumunun bir alanın gerekliliklerine ve amaçlanan görevine uygun olmasını sağlamak için, planlamacılar yetkin bir aydınlatma uzmanına danışmalıdır. Proje için uygun planlama koşulları daha sonra belirlenebilir, başvuru gözden geçirilebilir ve kurulumun nihai performansı onaylanabilir.

İskoç Yürütme Kurulu, tasarım aşamasında rahatsız edici ışık unsurlarını azaltmaya yardımcı olmak amacıyla Mart 2007'de “Işık Kirliliğini Kontrol Etme ve Enerji Tüketimini Azaltma” başlıklı bir tasarım metodolojisi belgesi yayımlamıştır.

Çevresel Bölgeler

Yerel Planlama Yetkililerinin, gelişim planları kapsamında dış aydınlatma kontrolü için aşağıdaki çevresel bölgeleri belirlemeleri önerilir.

Tablo 2: Çevresel bölgeler

Bölge	Çevreleyen alan	Aydınlatma ortamı	Örnekler
E0	Korumalı	Karanlık (SQM 20,5+)	Astronomik Gözlemlenebilir karanlık gökyüzü, UNESCO yıldız ışığı rezervleri, IDA karanlık gökyüzü yerleri
E1	Doğal	Karanlık (SQM 20 ila 20,5)	Nispeten ıssız kırsal alanlar, Milli Parklar, doğal güzelliğin korunması ve geliştirilmesini gerektiren koruma bölgesi, IDA tampon bölgeleri vb.
E2	Kırsal	Düşük bölge parlaklığı (SQM ~15 ila 20)	Seyrek nüfuslu kırsal alanlar, köy veya nispeten karanlık dış banliyö konumları
E3	Banliyö/Yörekent	Orta bölge parlaklığı	İyi iskân edilmiş kırsal ve kentsel yerleşimler, banliyö konumlarındaki küçük kasaba merkezleri
E4	Kentsel	Yüksek bölge parlaklığı	Yüksek düzeyde gece hareketliliği olan kasaba/şehir merkezleri

Not 1  Aydınlatılacak bir alanın iki bölgenin sınırına yakın olması durumunda, kullanılan rahatsız edici ışık sınırlama değerleri en hassas bölge için geçerli olan değerler olmalıdır (aşağıdaki yoruma bakınız)

Not 2 Koruma altındaki kırsal bölgeler daha yüksek bir strateji standardı kullanmalıdır

Not 3 E0 Bölgesi her zaman bir E1 Bölgesi ile çevrelenmelidir

Not 4 Bölgeleme, yerel planlama yetkilisi ile uzlaşılarak belirlenmelidir. Yerel ihtiyaçlar doğrultusunda, özel veya belirli alanların korunması için daha katı bir bölge sınıflandırması uygulanabilir.

Not 5 SQM (Gece göğü Kalite Ölçer) Uluslararası Karanlık Gökyüzü Derneği (IDA) tarafından referans gösterilmektedir. SQM, gece gökyüzünün parlaklığını ışıklılığını ölçmek için kullanılan bir araçtır. Genellikle gökbilimciler tarafından gökyüzü gece göğü ışıltısını ölçmek için, her bir  “square arcsecond ” *başına büyüklüklüklerinin birimleri kullanılır. Ölçek 16.00 (parlak bir gece gökyüzü) ile 22.00 (en az ışık kirliliği) arasındadır. E0 bölgesi için kriterler 2019 yılının ortalarında revize edilmiş olup, yeni gereklilikler geriye dönük olarak uygulanmamaktadır

Not 6  Astronomik Gözlemlenebilir Karanlık Gökyüzü, Samanyolu'nun ve Andromeda Galaksisi ve Orion Bulutsusu gibi diğer nesnelerin daha net görünümlerini sunacaktır

Not 7  SQM 20 ila 20,5 değerleri Samanyolu gibi astronomik karanlık gökyüzü cisimlerinin net bir şekilde görülmesini sağlayamasa da, bu gökyüzünün Birleşik Krallık'ta kendine özgü bir değeri olacaktır


Bitişik Bölgelerdeki Konular 

Tablo 2 Not 1'de tavsiye edildiği üzere, aydınlatılacak bir alanın, bitişik iki çevresel bölge arasındaki sınırlarının görsel mesafesi içinde yer alması durumunda, en hassas bölge için geçerli rahatsız edici ışık değerleri uygulanacaktır. Şekil 5 bunu göstermektedir. Bitişikteki daha az hassas bölgeye (E(X)) kıyasla daha hassas bir bölgenin (E(X- 1)) içinde veya sınırında bulunan bir gözlemci daha az dikkatli bölgeye baktığında, yalnızca içinde bulunduğu bölgeyle ilgili rahatsız edici aydınlatma seviyesine maruz kalacaktır.



Tasarım Kılavuzu

CIE150'ye dayanan aşağıdaki sınırlamalar, bir Yerel Planlama Yetkilisi’nin (LPA) dış aydınlatma kurulumları için kendi planlama kılavuzuna eklenebilir veya değiştirilebilir. Aydınlatma tasarımı göründüğü kadar basit olmadığından, herhangi bir dış aydınlatma düşünülürken, yetkin bir profesyonel aydınlatma tasarımcısına danışmanız ve/veya onunla birlikte çalışmanız tavsiye edilir.


Rahatsız Edici Işığın Kontrolü İçin Aydınlatma Parametrelerinin Önerilen En Büyük Değerleri

Çevredeki taşınmazlarda aydınlatmanın sınırlandırılması

İzinsiz ışık girişi  / rahatsızlık

Tablo 3 (CIE 150 Tablo 2): Taşınmazlarda izin verilen en büyük düşey aydınlık düzeyi değerleri

Işık teknik parametresi	Uygulama koşulları		Çevresel bölge
		E0	E1	E2	E3	E4
Düşey düzlemdeki aydınlık (Ev)	Kısıtlama öncesi (Pre-curfew)	Değer yok/ Uygulanabilir değil	2 lx	5 lx	10 lx	25 lx
	Kısıtlama sonrası (Post-curfew)	Değer yok /Uygulanabilir değil	<0,1 lx*	1 lx	2 lx	5 lx

* Kurulum kamu (yol) aydınlatması içinse, bu 1 lx'e kadar olabilir.

Çevresel bölge sınırlarının yakınındaki konutlar / tesisler veya potansiyel konutlar / tesisler ve özellikle pencereleri olan yapılar vb. taşınmazlar için geçerlidir. Değerler tüm aydınlatma kurulumlarının toplamıdır..

Taşan ışık / Işık taşması 

Tablo 3, yayılan ışığın yönetimi için de dikkate alınabilir; ancak tasarımcılar, bitişikteki aydınlatılmış alanların görev performansı gereksinimlerini de dikkate almalı ve taşan ışığın bu performans parametrelerini olumsuz etkilememesini sağlamalıdır; çünkü bu durum güvenli kullanımlarını etkileyebilir. Bu durum yayılan ve izinsiz girişim aydınlatma değerlerinin tesisin içinde bulunduğu çevresel bölge için beklenenden daha aza indirilmesi ihtiyacını doğurabilir.

Görme alanındaki yüksek parıltılı aydınlatma aygıtlarının sınırlandırılması

Aydınlatma aygıtlarının ışık yeğinliği, gözlemcinin aydınlatma aygıtını görme uzaklığına (gözlemci ile parlak aydınlatma aygıtı(ları) arasındaki) ve aydınlatma aygıtının ışıklı kısmının gözlemci doğrultusundaki görünen yüzey alanın büyüklüğüne (Ap ) bağlıdır.

Tablo 4, aydınlatma aygıtlarının görme alanlarına giren ışıklı yüzeylerinin bina kullanıcıları için rahatsızlık yaratabileceği veya bu tür görüşlerin sürdürülebileceği konumlardan, yani anlık veya kısa süreli için değil, belirlenmiş yönlerdeki aydınlatma aygıtlarının ışık yeğinliği için en büyük değerleri göstermektedir.

Tablo 4 (CIE 150 Tablo 3): Parıltılı aydınlatma aygıtlarının ışık yeğinliği için sınırlar⁴                                                                        
(Aydınlatma aygıtlarının tasarlanan doğrultular için en büyük değerler) 

Işık teknik    parametresi	Uygulama koşulları	Aydınlatma aygıtı grubu (m2 cinsinden görülen alan; AP)
		0P ≤0.002	0,002P ≤0.01	0.01P ≤0.03	0,03P ≤0.13	0,13P ≤0.50	Ap> 0,5
	E0 Kısıtlama öncesi	0	0	0	0	0	0
	Kısıtlama sonrası	0	0	0	0	0	0
	E1 Kısıtlama öncesi	0.29 d	0.63 d	1.3 d	2.5 d	5.1 d	2,500
Aydınlatma aygıtından yayımlanan en büyük ışık yeğinliği     (I in cd)5	Kısıtlama sonrası	0	0	0	0	0	0
	E2 Kısıtlama öncesi Kısıtlama sonrası	0.57 d 0.29 d	1.3 d 0.63 d	2.5 d 1.3 d	5.0 d     2.5 d	10 d 5.1 d	7,500 500
	E3 Kısıtlama öncesi Kısıtlama sonrası	0.86 d	1.9 d	3.8 d	7.5 d	15 d	10.000
		0.29 d	0.63 d	1.3 d	2.5 d	5.1 d	1,000
	E4	1.4 d	3.1 d	6.3 d	13 d	26 d	25,000
	Kısıtlama öncesi Kısıtlama sonrası	0.29 d	0.63 d	1.3 d	2.5 d	5.1 d	2,500

Not 1    d, gözlemci ile kamaşma kaynağı arasındaki metre cinsinden uzaklıktır;

Not 2    Işık yeğinliğinin 0 cd olması ancak belirtilen yönlerde tam perdelemeye sahip aydınlatma aygıtı ile gerçekleştirilebilir;

Not 3    Ap, ışık kaynağının gözlemci konumundan görünen yüzeyinin alanıdır. 

Not 4    Daha fazla bilgi için CIE 150 Ek C'ye bakınız

Not 5    Her bir bölge için üst sınırlar, Ap>0,5 sütunundakiler dikkate alınmalıdır.

       Tablo 4'ün uygulanma ve değerlendirme sürecine yardımcı olacak konular:

•    Gözlemciler için Ap 'nin değerlendirilmesi zor olabilir; gözlemci pozisyonları ve uzaklıklar her gözlemci için farklılık gösterebilir.

•    Yukarıdaki bilgiler tek bir aydınlatma aygıtının değerlendirilmesi için geçerlidir, ancak iki veya daha fazla aydınlatma aygıtının gözlemciye tek bir ışık kaynağı gibi görünecek şekilde birbirine yakın yerleştirildiği durumlarda, değerlendirme, aydınlatma aygıtı yüzeylerinin (Ap) gözlemci yönünde veya bu tür görüşlerin sürdürülebileceği konumlardan aydınlatma aygıtlarının birleşik yüzeylerinin parlaklığına dayalı olarak yapılacaktır.

•  Aydınlatma direkleri, kuleleri veya kolonları içeren kurulumlarda aydınlatma aygıtları, genellikle gece göğünün önünde görülecektir. Arka plandaki karanlık gece gökyüzü ile aygıtların parlak yüzey alanları arasındaki karşıtlık/kontrast göz önüne alınmalıdır. Bu tür kurulumlarda kısıtlama seviyeleri, E4 bölgesi için E3 bölgesinin gerekliliklerine uyacak şekilde tasarlanması haricinde, her bir çevre bölgesi için belirlenen kurallar uygulanacaktır.

Ek 3, Tablo 4'ün uygulanmasına ve kullanılmasına yardımcı olmak için tamamlayıcı bir kılavuz sunmaktadır.


 ⁴ NSVV Nederlandse Stichting Voor Verlichtingskunde Felemenkçe) tarafından benimsenen yaklaşım temel alınarak değiştirilmiştir: Dutch Foundation for Illumination; Hollanda) ve CIE150 Ek C Tablo C.2'nin dikkate alınması


Ulaşım sistemleri üzerindeki etkilerin sınırlandırılması

Karayolu ağı kullanıcılarının temel/zorunlu bilgileri görme yeteneğinde bir azalma olduğu durumlarda durumlarda Tablo-4 ‘te verilen sınırlamalar geçerlidir. CIE 150 2017; Tablo 4, ilgili konumlar ve seyahat yolundaki kullanıcıların bakış doğrultuları için en büyük değerleri vermektedir.

Bu değerler yalnızca yol aydınlatma tesisatları için değil, aydınlatma aygıtlarının konumlandırılmasının yukarıdaki tanıma girdiği, yani karayolundan görülebilen aydınlatma aygıtlarının bulunduğu tüm kurulumlar için geçerlidir.

Eşik Artışının (TI) belirlenemediği yol dışı aydınlatma kurulumları için, GN01 Tablo 4’teki kaynak ışık yeğinliği sınırlamalarına bakın.

Tablo 5 (CIE 150; Tablo 4):
Eşik Artışı ve Seyahat Yönündeki Bakış Doğrultusu İçin Maksimum Değerler

Işık teknik parametresi		Yol sınıflandırması1
	Yol aydınlatması yok	M6 / M5	M4 / M3	M2 / M1
Örtücü/Donuk/örtücü/ puslu Işıklılık)  2 (Lv)	0,037 cd/m2	0,23 cd/m2	0,40 cd/m2	0,84 cd/m2
Eşik Artışı	0,1 cd/m2 uyma ışıklılığına göre  %15	1,0 cd/m2 uyma ışıklılığına göre  %15	2,0 cd/m2 uyma  ışıklılığına göre  %15	5 cd/m2 uyma  ışıklılığına göre  %15

Not 1    Yol sınıflandırmaları CIE 115:2010'da verildiği gibidir.

Not 2       Bu tabloda belirtilen örtücü /puslu /donuk  ışıklılık değerleri,  izin verilen TI %15 değerine dayanmaktadır. 

Tanımlar:

TI   Bozucu kamaşma’nın ölçüsü, bir nesnenin kamaşma kaynağı mevcutken eşit derecede iyi görülebilmesi için nesne ile arka planı arasında gereken kontrast artış yüzdesi olarak ifade edilir. 

Not: Daha yüksek TI değerleri, görüş alanındaki yoğun ışık kaynaklarının neden olduğu görünürlükteki azalma olan daha büyük bozucu kamaşmasına karşılık gelir.

Lv        Nesne uzayındaki bir sahneye, sahnenin kontrastını, sahnenin retina görüntüsündeki saçılmış/yayınan ışıktan eklenen retinal aydınlatmaya eşit bir miktarda azaltmak için eklenmesi gereken ışıksal ışıklılık                        (gerçek ya da sanal bir yüzeyin verilmiş bir noktasında, verilmiş bir doğrultuda)  Bu genelde görme alanındaki kamaşma kaynağının karşıt lşılılık azaltma etkisini  tanımlamak için kullanılır.

Gece göğü ışıltısının sınırlandırılması

Tablo 6 (CIE 150 tablo 5): 
Aydınlatma aygıtlarının üst yarı uzaya yayımladıkları ışık oranının (ULR) izin verilen en büyük değerleri

Işık teknik parametresi			Çevresel bölgeler
	E0	E1	E2	E3	E4
Üst yarı uzaya giden ışık oranı (ULR) / %	0	0	2.5	5	15

Not 1   Bu, gece göğü ışıltısını sınırlandırmak için birincil yaklaşımdır ve farklı tek aydınlatma aygıtları karşılaştırmak ve bir kurulumdaki her bir aydınlatma aygıtının katkısını azaltmak için uygundur.

Not 2   Bu, gece göğü ışıltısına katkıda bulunan, yerden yukarı doğru /göğe doğru yansıyan ışığın etkisini dikkate almaz. 

Not 3  Bu sınırların uygulanamayacağı yerlerde gömme aydınlatma aygıtları, yere monte projektörler ve festival aydınlatması gibi bazı ışık düzenlemelerinin ışığın yukarı doğru bilinçli ve dikkatli bir şekilde yönlendirilmesini gerektirecektir. Bununla birlikte, uygun şekilde yönlendirilmiş aydınlatma aygıtlarının ve ışık kontrol eklentilerinin doğru şekilde uygulanmasıyla, yukarı doğru giden ışığı en aza indirmek için, her zaman özen gösterilmelidir.

Tablo 7 (CIE 150 tablo 6):
Kurulumun   üst yarı uzaya giden ışık akısı oranının en büyük değerleri (dört veya daha fazla aydınlatma aygıtı)

Işık teknik parametresi	Kurulum türü		Çevresel bölgeler
		E0	E1	E2	E3	E4
Üst yarı uzaya giden         ışık akısı oranı (UFR) / %	Yol	Değer yok/ Uygulanabilir değil	2	5	8	12
	Tesis	Değer yok/ Uygulanabilir değil	Değer yok/ Uygulanabilir değil	6	12	35
	Spor	Değer yok/ Uygulanabilir değil	Değer yok/ Uygulanabilir değil	2	6	15

Tablo 7, Bütün bir kurulumun hem yukarı doğru dolaysız hem de yansıyan yukarı doğru bileşenlerinin etkisinin dikkate alınmasını sağlar. Bu faktör ust yarı uzaya (yukarı) doğru giden ışık akısı oranıdır (UFR).

Not: “Değer yok (n/a uygulanabilir değil)” ifadesi, bu bölgelerde genellikle bu tür bir aydınlatmanın beklenmediğini belirtir. 

Bu değerler, yalnızca tanımlanmış bir performans gereksinimine sahip bir kurulumu olan veya özel bitki büyütme aydınlatma sistemlerinden (örneğin, spor stadyumlarında çim büyümesini teşvik etmek için kullanılanlar) hazırlanan dört veya daha fazla aydınlatma aydınlatma aygıtınından oluşan bir kurulumun aşağıdaki yerlere yakın olması durumunda dikkate alınmalıdır:

•    Optik gözlemevleri,

•    Korunan E0) bir karanlık gökyüzü bölgesine bitişik olan karanlık (E1) bölgeler içinde yer alır.

Not 1   Yapay aydınlatma tesisatının boyutunun bir faktörü olan uzaklığın etkisi dikkate alınmalıdır. Küçük bir aydınlatma tesisatının 30 km uzaklıktaki bir optik gözlemevi üzerinde etkisi olurken, çok sayıda aydınlatma aygıtıden oluşan büyük bir aydınlatma tesisatının 100 km'ye kadar daha uzak bir mesafeden etkisi olacaktır. Özel yol gösterici bilgiler CIE126 ve CIE150'de verilmiştir.

Not 2 Tüm dış yüzeyler, durumlarına ve iklim koşullarına (ıslak, kuru, don vb.) ve bakış açılarına bağlı olarak değişen ışık yansıtma çarpanı değerlerine sahip olacaktır. Bu nedenle herhangi bir değerlendirmedeki belirsizlik seviyesi göz önüne alınmalıdır. 

CIE 150: 2017 Madde 6.4.2 ve 6.4.3'te hem ULR hem de UFR için hesaplama yöntemleri açıklanmaktadır.

Tablo 1'de tartışıldığı gibi, 80o ve 110o arasındaki bir bölgede, yatayın hemen üzerinde yayılan ışık, gözlemevlerinin etrafındaki geniş açık alanlarda gece göğü ışıltısı için çok kritiktir.  Bu alanlardaki ek bir önlem, ışık yeğinliğini (I80 - I110) aşağıdaki gibi sınırlar:

•    80° ile 90° arasında    < 2.0 cd/ 1000 lm

•    90° ile 100° arasında    < 0,5 cd/1000 lm

•    100° ile 110° arasında    0 cd (kisa boylu  bariyer aydınlatma aygıtları  için toplam aydınlatma aygıtı lümeninin %0,5'i)

Not    Önerilen tüm aydınlatma aygıtlar fotometrik olarak ölçülmüş olmalıdır, böylece sonuçlar 0 ila 180o asındaki Gama açıları için doğrulanabilir


Aşırı aydınlatılmış bina cepheleri ve tabelaların etkisinin sınırlandırılması

Tablo 8, dengeli bir kentsel aydınlatma master planının düşünülebilmesi için görünürlük sağlayan ışıklılık değerlerine ilişkin öneriler sunmaktadır. Bu aydınlatma, binalar arasında ve alanlar içinde ışık kirliliği yaratan aydınlık düzeylerinde sürekli bir artış (geri dönüşü olmayan) gibi olumsuz etkilere neden olmaz.

Aydınlatılmış reklam tabelalarının, Aydınlatma Profesyonelleri Kuruluşu Ensititüsü Kılavuzu 05 (PLG05)’te yer alan ”aydınlatılmış reklamların parıltısı” ile değerlendirilmesi tavsiye edilir. 

Tablo 8 (CIE 150 tablo 7):
Yüzeyin ortalama ışıklılığı için  izin verilen en büyük değerler.

Işık teknik parametresi	Uygulama koşulları		Çevresel bölgeler
		E0	E1	E2	E3	E4
Bina cephe ışıklılığı(Lb)	Tasarımı yapılan yüzeyin ortalama aydınlık düzeyi ile yansıtma çarpanının çarpımının π'ye (pi) bölünmesiyle elde edilir.	< 0,1 cd/m2	< 0,1 cd/m2	5 cd/m2	10 cd/m2	25 cd/m2
İşaret ışıklılığı (l(s))	tasarımi yapılan yüzeyin  ortalama aydınlık düzeyi ile ışık yansıtma çarpanının  çarpımının π'ye (pi) bölünmesiyle elde edilir veya kendinden ışıklı işaretler için ortalama ışıklılık olarak alınır	< 0,1 cd/m2	50 cd/m2	400 cd/m2	800 cd/m2	1.000 cd/m2

Not Değerler hem kısıtlama öncesi hem de sonrası için geçerlidir, ancak 0. ve 1. Bölgelerde kısıtlama sonrası değerler sıfır olacaktır. İşaretlere ilişkin değerler trafik kontrol amaçlı işaretler için geçerli değildir.
Aydınlatılan reklam tabelaları için amaç PLG05’te tavsiye edilen sınırlara ulaşmak olmalıdır.

Bundan sonraki bölümde " İlgili Yayınlar ve Standartlar,Ek-1 Dış mekan aydınlatma aygıtı sınıflandırma sistemi , Ek 2 Rahatsız edici ışığı sınırlandırmak için aydınlatma aygıtı aksesuarlarına ilişkin çizimler, Ek 3 Tamamlayıcı kılavuz, Rahatsız Edici Işık Rehberlik Notu (İngilizce-Türkçe Sözlük)"   anlatılacaktır.